Wybory do Izby Poselskiej Republiki Czeskiej w 2021 roku
Wybory parlamentarne w Czechach w 2021 roku – odbyły się w Czechach 8 i 9 października 2021. W ich wyniku wybrano 200 członków Izby Poselskiej IX Kadencji.
Państwo | |||
---|---|---|---|
Rodzaj | |||
Data przeprowadzenia |
8–9 października 2021 | ||
Głosowanie | |||
| |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Tło
edytujPo wyborach parlamentarnych w Czechach w 2017 krajem rządził mniejszościowy rząd składający się z ANO 2011 (ANO) kierowanego przez ówczesnego premiera Andreja Babiša oraz Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej (ČSSD), kierowanej przez ówczesnego ministra spraw wewnętrznych Jana Hamáčka, wraz ze wsparciem Komunistycznej Partii Czech i Moraw (KSČM) do kwietnia 2021. Największą partią opozycyjną była Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS), zaraz za nią uplasowała się Czeska Partia Piratów. Inne partie w Izbie Poselskiej to SPD, TOP 09, STAN i KDU-ČSL.
Babiš ponownie kandydował, jako lider ANO, na kandydata na premiera, a główne partie parlamentarnej opozycji utworzyły dwa sojusze wyborcze, SPOLU oraz PirStan (sojusz Czeskiej Partii Piratów oraz STAN). ANO prowadziło w sondażach przedwyborczych, na kolejnych miejscach było kolejno SPOLU oraz PirStan[1][2][3]. W wyborach było jednak doszło do niespodziewanego zwycięstwa liberalno-konserwatywnego sojuszu SPOLU, który otrzymał najwięcej głosów, podczas gdy populistyczne ANO uzyskało najwięcej mandatów.[4] Żaden sondaż nie umieścił SPOLU na pierwszym miejscu przed głosowaniem[5].
Partie opozycyjne zdobyły większość w Izbie Poselskiej i zgodziły się na utworzenie koalicyjnego rządu z liderem SPOLU Petrem Fialą jako nowym premierem[6]. Lewicowe ČSSD i KSČM po raz pierwszy od rozpadu Czechosłowacji w 1993 nie przekroczyły progu wyborczego, przez co nie przysługiwały im żadne mandaty w Izbie Poselskiej[7]. Piraci, będący jedną z czołowych partii opozycyjnych, ponieśli poważną klęskę w wyniku, stosowanej dopiero od tych wyborów, nowej ordynacji wyborczej – głosowania preferencyjnego i zdobyli zaledwie 4 mandaty w Izbie Poselskiej[8]. Petr Fiala został mianowany nowym premierem 28 listopada 2021, a reszta nowego gabinetu została powołana 17 grudnia 2021.
System wyborczy
edytujW wyborach parlamentarnych w 2017, 200 posłów do Izby Deputowanych zostało wybranych z 14 okręgów wielomandatowych w drodze proporcjonalnej reprezentacji z progiem wyborczym wynoszącym 5% dla partii, 10% dla sojuszy dwupartyjnych, 15% dla sojuszy trójpartyjnych oraz 20% dla sojuszy czterech lub więcej partii. Przydzielanie miejsc odbywało się za pomocą metody D'Hondta. Głosujący mogli oddać głos preferencyjny maksymalnie czterem kandydatom z listy. Kandydaci, którzy otrzymają głosy preferencyjne od ponad 5% wyborców, są przenoszeni na początek swojej listy; w przypadku, gdy więcej niż jeden kandydat otrzyma więcej niż 5% głosów preferencyjnych, są oni klasyfikowani według otrzymanych głosów[9].
Początkowo spodziewano się, że wybory parlamentarne w 2021 odbędą się przy użyciu tego samego systemu wyborczego, Trybunał Konstytucyjny orzekł jednak, na podstawie skargi złożonej przez grupę senatorów z Burmistrzów i Niezależnych, KDU-ČSL i TOP 09, że system wyborczy był nieproporcjonalny i preferował większe partie. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego, opublikowana 3 lutego 2021, ustaliła próg dla sojuszy na poziomie 5% i usunęła niektóre przepisy dotyczące podziału mandatów[10]. Przed wyborami weszły w życie nowe przepisy, ustanawiające próg 5% dla pojedynczych partii, 8% dla koalicji dwóch partii i 11% dla koalicji trzech lub więcej partii[11].
Partie polityczne
edytujTabela przedstawia listę partii politycznych reprezentowanych w Izbie Poselskiej po przeprowadzonych w 2017 wyborach parlamentarnych.
Nazwa | Ideologia | Lider | wynik z 2017 | ||
---|---|---|---|---|---|
Głosy (%) | Miejsca | ||||
ANO | Populizm | Andrej Babiš | 29,6% | 78 | |
ODS | Liberalny konserwatyzm | Petr Fiala | 11,3% | 25 | |
Piraci | Polityka piratów | Ivan Bartoš | 10,8% | 22 | |
SPD | Prawicowy populizm | Tomio Okamura | 10,6% | 22 | |
KSČM | Komunizm | Vojtěch Filip | 7,8% | 15 | |
ČSSD | Socjaldemokracja | Jan Hamáček | 7,3% | 15 | |
KDU-ČSL | Chrześcijańska demokracja | Marian Jurečka | 5,8% | 10 | |
TOP 09 | Liberalny konserwatyzm | Markéta Adamová | 5,3% | 7 | |
STAN | Liberalizm | Vít Rakušan | 5,2% | 6 |
Wyniki
edytujPartia | Głosy | % | Zmiana | Mandaty | Zmiana | |
---|---|---|---|---|---|---|
Spolu | 1 493 905 | 27,79 | +5.36 | 71 | +29 | |
ANO 2011 | 1 458 140 | 27,13 | –2.51 | 72 | –6 | |
Piraci i Burmistrzowie | 839 776 | 15,62 | –0.36 | 37 | +9 | |
Wolność i Demokracja Bezpośrednia | 513 910 | 9,56 | –1.08 | 20 | –2 | |
Přísaha | 251 562 | 4,68 | Nowa | 0 | Nowa | |
Czeska Partia Socjaldemokratyczna | 250 397 | 4,66 | –2.62 | 0 | –15 | |
Komunistyczna Partia Czech i Moraw | 193 817 | 3,61 | –4.16 | 0 | –15 | |
Trójkolorowi–Wolni–Korsarze | 148 463 | 2,76 | +1.20 | 0 | 0 | |
Wolny Blok | 71 587 | 1,33 | Nowa | 0 | Nowa | |
Partia Zielonych | 53 343 | 0,99 | –0.47 | 0 | 0 | |
Jesteśmy otwartymi Czechami | 21 804 | 0,41 | Nowa | 0 | Nowa | |
Szwajcarska Demokracja | 16 823 | 0,31 | Nowa | 0 | Nowa | |
Moravané | 14 285 | 0,27 | Nowa | 0 | Nowa | |
Sojusz dla Przyszłości | 11 531 | 0,21 | –0.11 | 0 | 0 | |
Koruna Česká | 8 635 | 0,16 | Nowa | 0 | Nowa | |
Ruch Źródeł | 8 599 | 0,16 | Nowa | 0 | Nowa | |
Urza.cz | 6 775 | 0,13 | Nowa | 0 | Nowa | |
Sojusz Sił Narodowych | 5 167 | 0,10 | +0.09 | 0 | 0 | |
Emeryci 21 | 3 698 | 0,07 | Nowa | 0 | Nowa | |
Morawski Ruch Ziemski | 1 648 | 0,03 | Nowa | 0 | Nowa | |
Lewica | 639 | 0,01 | Nowa | 0 | Nowa | |
Prawicowy Blok | 586 | 0,01 | +0.00 | 0 | 0 | |
Głosy nieważne | 36 794 | – | – | – | – | |
Razem | 5 411 884 | 100,00 | – | 200 | – | |
Frekwencja | 8 275 752 | 65,39 | ||||
Źródło: Volby |
Podział miejsc dla poszczególnych partii
edytujPartia | Miejsca | +/– | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
ANO 2011 | 72 | –6 | ||||
Obywatelska Partia Demokratyczna | 34 | +9 | ||||
Burmistrzowie i Niezależni | 33 | +27 | ||||
KDU-ČSL | 23 | +13 | ||||
Wolność i Demokracja Bezpośrednia | 20 | –2 | ||||
TOP 09 | 14 | +7 | ||||
Czeska Partia Piratów | 4 | –18 |
Przypisy
edytuj- ↑ Spolu posiluje, ale ANO neporazí, Piráti už vůbec, říkají autoři posledních průzkumů | Aktuálně.cz [online], Aktuálně.cz - Víte, co se právě děje, 4 października 2021 [dostęp 2023-02-08] (cz.).
- ↑ Vyhrálo by hnutí ANO, favorité voleb mírně oslabili, říká poslední průzkum [online], iDNES.cz, 4 października 2021 [dostęp 2023-02-08] (cz.).
- ↑ z, Volby 2021: Favoritem je Babiš před koalicí Spolu a Piráty se Starosty | newsbox.cz [online], newsbox.cz [dostęp 2023-02-08] (ang.).
- ↑ Aleš Kudrnáč. Czech Republic: Political Developments and Data in 2021: Historic Electoral Loss of the Left. „European Journal of Political Research Political Data Yearbook”. 61 (1), s. 111–126, 2022. DOI: 10.1111/2047-8852.12358. ISSN 2047-8844. (ang.).
- ↑ Proč nikdo neřekl, že vyhraje Fiala? Průzkumy nestihly volební finiš - Seznam Zprávy [online], www.seznamzpravy.cz [dostęp 2023-02-13] .
- ↑ Koalice se dohodly, chtějí pro Fialu pověření od prezidenta - Novinky [online], www.novinky.cz [dostęp 2023-02-13] (cz.).
- ↑ Populist Czech PM Babis's party narrowly loses election in surprise result [online], France 24, 9 października 2021 [dostęp 2023-02-08] (ang.).
- ↑ Starostové kroužkováním zmasakrovali Piráty - Novinky [online], www.novinky.cz [dostęp 2023-02-08] (cz.).
- ↑ IPU PARLINE database: CZECH REPUBLIC (Poslanecka Snemovna), Electoral system. archive.ipu.org. [dostęp 2021-02-14].
- ↑ Ústavní soud zrušil část volebního zákona, ulevil koalicím a zrušil bonus pro vítěze - Novinky [online], www.novinky.cz [dostęp 2023-02-08] (cz.).
- ↑ Chamber passes required changes to election law (7.04.2021).
- ↑ Kandidáti SPOLU a zvolení poslanci – volby 2021 [online], E15.cz [dostęp 2023-02-08] (cz.).
- ↑ Kandidáti PirSTAN a zvolení poslanci – volby 2021 [online], E15.cz [dostęp 2023-02-08] (cz.).