Wyłkowyszki
Wyłkowyszki[1] (lit. Vilkaviškis ⓘwymowa) – miasto na Litwie, w okręgu mariampolskim, siedziba rejonu wyłkowyskiego.
 Widok katedry znad rzeki Szejmeny | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Okręg | |||||
| Burmistrz |
Algis Kiseliūnas | ||||
| Powierzchnia |
7,53 km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
342 | ||||
| Kod pocztowy |
70147 | ||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||
 54°39′N 23°02′E/54,650000 23,033333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Historia
edytuj.jpg)
Miejscowość powstała prawdopodobnie na początku XVII wieku. Około 1620 roku Stefan Pac, skarbnik i podkanclerzy WKL, wraz z żoną Anną wzniósł tu niewielki drewniany kościół pw. Nawiedzenia NMP. Później został on rozbudowany o kruchtę, dwie kaplice i dwie wieże. Prawdopodobnie w 1660 król Polski Jan II Kazimierz Waza nadał Wyłkowyszkom prawa miejskie. Jako miasto określił Wiłkowyszki król August II Mocny w 1697 i 1710 roku. Prawa magdeburskie i herb (lilia na błękitnym polu) w 1791 roku potwierdził Wiłkowyszkom Stanisław August Poniatowski[2]. W 1792 w mieście stacjonował 3 Pułk Przedniej Straży Buławy Polnej Litewskiej wojska I Rzeczypospolitej.
W 1795 zajęte w III rozbiorze Polski przez Prusy. W 1807 zostały częścią Księstwa Warszawskiego. Tu 22 czerwca 1812 Napoleon Bonaparte w rozkazie dziennym do Wielkiej Armii ogłosił początek drugiej wojny polskiej – rozpoczął się atak na Rosję.
Od 1815 część kongresowego Królestwa Polskiego. Miasto było siedzibą gminy Wyłkowyszki i powiatu wyłkowyskiego.
W latach 1870–1881 w miejscu starego kościoła proboszcza Antoniego Leśniewskiego wzniesiono nową murowaną świątynię w stylu neoromańskim, znaną od 1926 jako Katedra Najświętszej Marii Panny w Wyłkowyszkach.
Na przełomie XIX i XX wieku w Wyłkowyszkach zamieszkiwał Judel Rotsztejn, fotograf działający w dwudziestoleciu międzywojennym w Augustowie[3].
Od marca do października 1942 r. w gmachu litewskiego Seminarium Duchownego pod nadzorem Wermachtu i rektora Seminarium byli internowani profesorowie Seminarium Duchownego w Wilnie i Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Stefana Batorego[4][5]. Następnie przewieziono ich do obozów pracy w Szałtupiu i Poniewieżyku.
Podczas okupacji hitlerowskiej, 26 czerwca 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3000 osób. 24 września 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano jego pobliżu[6].
Miasta partnerskie
edytuj
Urodzeni w Wyłkowyszkach
edytuj- Jan Jodzewicz - prawnik, sygnatariusz deklaracji ideowej ONR
- Bonifacy Dziadulewicz – powstaniec styczniowy
- Jerzy Lalewicz – polski pianista i pedagog
- Marian Lalewicz – polski architekt
Przypisy
edytuj- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski: Polskie Nazwy Geograficzne Świata. T. II: Europa Wschodnia i Azja. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 1996, s. 33. ISBN 83-7144-733-7.
- ↑ T. Naruszewicz, Od Janówki, przez Suwałki, Kalwarię, Wiłkowyszki, do Pilwiszek. Obszar dekanatu Olwita do końca XVIII wieku, Suwałki 2020, s. 73, 360.
- ↑ Czas utrwalony. Augustowski świat Judela Rotsztejna. Andrzej Strumiłło (koncepcja i projekt graficzny), Wojciech Batura, Barbara Kondracka (tekst). Suwałki-Augustów: Towarzystwo Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych „Nad Czarną Hańczą” w Suwałkach, 2014, s. 22. ISBN 978-83-933312-2-2.
- ↑ Ks. Tadeusz Krahel, Miesiąc martyrologii duchowieństwa [online], Tygodnik Wileńszczyzny (pol.).
- ↑ Czesław Oleksy, Homiletyczno-kaznodziejski dorobek księdza biskupa Czesława Falkowskiego, 1983, s. 131 [dostęp 2020-05-08].
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1143.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wyłkowyszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 94.