Wrszowcy

Wrszowcy, Werszowcy (łac. Vrsines, cz. Vršovci) – czeski ród możnowładczy o początkach historii w X–XII wieku. Posiadali swe domeny w północnych Czechach wokół Žatca i Litomierzyc, będąc drugim pod względem znaczenia rodem w kraju po tronujących Przemyślidach i kontestujących ich Sławnikowicach.

Vraclav (Czechy), pomnik Wrszowców

Dzieje

W 28 września 995 r. wspomagali Bolesława II Pobożnego, księcia Czech z dynastii Przemyślidów w najeździe na Libice i wyniszczeniu Sławnikowiców, prawdopodobnie w zemście za rzucenie na nich klątwy przez świętego Wojciecha. Wiele wskazuje, że przejęli po ofiarach Libice.

Początkowo związani i skoligaceni z Przemyślidami, wraz ze wzrostem potęgi swego rodu zaczęli z nimi rywalizować. Sprzymierzeni z młodszymi braćmi księcia Bolesława III Rudego doprowadzili do usunięcia go z tronu w 1003 roku, co sprowokowało interwencję w Czechach Bolesława Chrobrego. Część rodu została wymordowana przez przywróconego na tron Rudego, część jednak utrzymała wysokie stanowiska w państwie, być może dlatego, że z rodu Wrszowców pochodziła żona księcia.

Do ponownej eskalacji waśni doszło po zjednoczeniu Czech przez Brzetysława II, który wypędził przywódców rodu. Spiskując doprowadzili oni do zamordowania Brzetysława w 1100 r.

Upadek rodu w Czechach nastąpił w 1108 r., po konspiracyjnym spotkaniu na zamku Vraclav, gdy Świętopełk II wygubił pozostałych Wrszowców za rzekomą zdradę.

O historii rodu Wrszowców pisał Kosmas z Pragi w swojej Chronica Boëmorum.

Związki z Polską

Niedobitki z pogromu Świętopełka uchodziły na Śląsk i na Węgry, stamtąd na Mazowsze. Prawdopodobnie dali początek niektórym polskim rodom o herbach:

• Oksza,
• Rawicz.

Zobacz też

• święty Wojciech, Sławnikowice, Przemyślidzi

Bibliografia

• Thietmar z Merseburga. Chronicon;
• Cosmas z Pragi. Chronica Boëmorum;
• Jan Długosz, Annales seu cronici incliti regni Poloniae;
• Simon Okolski. Orbis Polonus. Krakow, 1642. V.2. 581-602;
• Kasper Niesiecki, Herbarz, VIII, 97-99;
• Bartosz Paprocki, Herby rycerstwa polskiego; Kraków, 1584 (II ed. Kraków, 1858);
• Josef Teige: "Blätter aus der altböhmischen Genealogie. Slavnikiden /Die Vrsovcen /Die Herren von Lichtenburg", Damböck 2005, ISBN 3-900589-45-3.
• Kopal, Petr. Neznámý známý rod. Pokus o genealogii Vršovců. Sborník archivních prací 2001/1, 3–84.