Wikipedysta:Romuald Wróblewski/Brudnopis4
- Most Kamienny, na Prośnie, w ciągu ul. Śródmiejskiej, klasycystyczny, wzniesiony w latach 1825–1826 według projektu Franciszka Reinsteina.
- Dom Pod Aniołami, ul. Mostowa 4, klasycystyczny, wzniesiony w 1. połowie XIX w., położony w ogrodzie na cyplu wyspy rzecznej między Prosną i Kanałem Rypinkowskim, piętrowy, murowany, tynkowany, częściowo boniowany, fasada między kondygnacjami zdobiona stiukowymi płaskorzeźbami geniuszy i dekoracją roślinną, dach mansardowy z naczółkiem.
- Pałac Weigta (Belweder), ul. Śródmiejska 27, ...od frontu wysoki taras ze schodami prowadzącymi na ulicę, ...poważnie uszkodzony w 1914, w 1925 dobudowano drugie piętro, do 1939 siedziba Sądu Grodzkiego.
- Bank Handlowy, ul. Śródmiejska 29, wzniesiony w 1914 dla Banku Handlowego w Warszawie według projektu Hugo Kudera,
- Resursa Obywatelska,
- Dom Schrajera,
- Bank Kaliskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, al. Wolności 11, neoklasycystyczny, wzniesiony w latach 1909–1913 według projektu Rogera Sławskiego, otwarty 24 października 1913. ...kamienne posągi nad portalem i kartusz dłuta Pawła Krzyżanowskiego
- Pałac Trybunalski, al. Wolności 13, klasycystyczny, wzniesiony w latach ... .
- Teatr Miejski, pl. Bogusławskiego 1, neoklasycystyczny, wzniesiony w latach 1920–1923 według projektu Czesława Przybylskiego.
- Rogatka Wrocławska, ul. Śródmiejska 36, klasycystyczna, wzniesiona w 1828 według projektu Franciszka Reinsteina,
- Góra Luterska, ul. Harcerska 2, cmentarz ewangelicko-augsburski, założony przed 1689, jeden z najstarszych polskich cmentarzy.
- Cmentarz Miejski, ul. Górnośląska 2, cmentarz katolicki, założony w 1807, jeden z najstarszych polskich cmentarzy.
- Przytułek św. Ducha [czy ja tu czegoś nie mylę? św. Duch a św. Trójca], Nowy Świat 3, wzniesiony w 1855, ("Res sacra miser" (Ubogi rzecz święta), Pniewski)
- Zegar Stiltera, ul. Śródmiejska róg Harcerskiej, modernistyczny, wzniesiony w 1933, mechanizm zegara skonstruowany przez Rafała Stiltera w 1912.
Pozostałe dzielnice
edytujCzaszki:
- Pałac Müllerów, ul. Legionów 66, wzniesiony w 1910 dla kaliskiego fabrykanta Teodora Müllera, część środkowa piętrowa, kryta dacham pulpitowym z balustradą, skrzydła boczne kryte dachem mansardowym z lukarnami, od frontu półkolista weranda ze schodami prowadzącymi do dawnego ogrodu; obecnie Biblioteka Główna Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka.
Rypinek:
 Wielka Synagoga i bejt ha-midrasz (po prawej), 1914 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Budulec |
murowana |
| Data budowy | |
| Data zburzenia | |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
Wielka Synagoga w Kaliszu - nieistniejąca synagoga w dzielnicy żydowskiej na... znajdująca się w Kaliszu przy dawnym Końskim Targu.
Synagogę wzniesiono między ul. Złotą a dawną ul. Nadwodną i Końskim Targiem[2][3] (niem. Roßmarkt) w miejscu Starej Synagogi, która spłonęła w wielkim pożarze miasta 18 lipca 1852. Obok synagogi wzniesiono m.in. bejt ha-midrasz, cheder i jesziwę, a całość otoczono murem[4]. Wewnątrz zgromadzono barokowe i rokokowe wyposażenie.
W czasie powstania styczniowego, 14 października 1861, w synagodze odbyło się uroczyste nabożeństwo w intencji zmarłego abpa warszawskiego Antoniego Melchiora Fijałkowskiego, w którym udział wzięli Żydzi i chrześcijanie (następnego dnia podobne nabożeństwo odprawiono w kolegiacie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny), co było wyrazem solidarności Żydów z walczącymi Polakami.
Podczas I wojny światowej, w czasie burzenia miasta przez Niemców w sierpniu 1914, synagoga nie ucierpiała, ale całkowiemu zniszczeniu uległa pozostała zabudowa przy Końskim Targu.
Podczas II wojny światowej, w 1940, hitlerowcy zburzyli synagogę, rabując wcześniej zabytkowe wyposażenie, a dla pohańbienia pozostałych w getcie Żydów zmusili ich do rozbiórki wyrabowanej synagogi. Współcześnie po synagodze nie istnieje żaden ślad.
Po zakończeniu wojny na jej miejscu wzniesiono nowy budynek, w którym mieścił się Dom Partii, a obecnie Wielkopolski Bank Kredytowy.
W 2007 roku do Domu Pamięci Żydów w Kaliszu przekazano kielich kiduszowy z XIX wieku, ocalony w 1940 roku przez przypadkową kobietę w czasie niszczenia Wielkiej Synagogi przez Niemców. Kielich jest bogato zdobiony. Widnieje na nim wizerunek fragmentu Kalisza, drzewo, żuraw i elementy krajobrazu wiejskiego. Ma 7 centymetrów wysokości[5].
- ↑ Pakentreger A., Żydzi w Kaliszu w latach 1918–1939, Warszawa 1988, s. 266.
- ↑ Bukowiński B., Plan miasta Kalisza w 1908 roku, Kalisz 1908.
- ↑ Kaczmarek A., Dzieje kaliskich ulic, Kalisz 2002, s. 40.
- ↑ Kościelniak W., Kalisz, Kalisz 2002, s. 90.
- ↑ Zabytkowy kielich kiduszowy dla Domu Pamięci Żydów w Kaliszu - Rzeczpospolita, 01 stycznia 2008
Marian Lenk (zm. 30 października 1944 w Kaliszu), polski aktor i reżyser teatralny, dyrektor teatrów, pamiętnikarz.
Był związany m.in. z Teatrem Miejskim w Grudziądzu (1922–1924), Teatrem Polskim w Wilnie (ok. 1928), Teatrem Miejskim w Łodzi, był dyrektorem Teatru Miejskiego w Kaliszu (1938–1939) i pierwszym spikerem Polskiego Radia w Łodzi (1930); w 1900 poślubił Bronisławę Janikowską.
| Data i miejsce urodzenia |
|---|
Wojciech Julisz Siemion (ur. 30 lipca 1928 w Krzczonowie koło Lublina), polski aktor teatralny i filmowy.
Debiutował w 1946 (jako adept) rolą Madrygała w "Krakowiakach i góralach" Wojciecha Bogusławskiego na scenie Teatru Miejskiego im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.
W latach 1947–1950 studiował na Wydziale Prawa UMCS. W 1951 ukończył warszawską PWST. Od tamtej pory występuje głównie na scenach warszawskich teatrów. Od 1972 jest związany z teatrem Stara Prochownia, jest założycielem i dyrektorem tego teatru. W latach 60. występował w STS-ie, a później w kabarecie "Pod Egidą". Obecnie uczy w Wyższej Szkole Komunikowania i Mediów Społecznych w Warszawie na wydziale Aktorstwa.
Henryk Jedwab (ur. 15 kwietnia 1918 w Kaliszu, zm. 14 września 2005 w Ottawie), żołnierz 1 Samodzielnej Kompanii Komandosów,
Jan Nepomucen Sobczyński (ur. 13 maja 1861 w Jelitowie w Kaliskiem, zm. 30 marca 1942 w Kaliszu), ksiądz katolicki, historyk, pedagog.
Gustaw Arnold (II) Fibigier (ur. 19 stycznia 1881 w Kaliszu, zm. 8 grudnia 1926 tamże),
członek honorowy Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego
Gustaw Arnold (III) Fibigier (ur. 23 września 1912 w Kaliszu, zm. 22 stycznia 1989 tamże), polski budowniczy fortepianów, twórca Technikum Budowy Fortepianów w Kaliszu.
Był synem Gustawa Arnolda (II) i Wandy z domu Heizelmann. ...ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy we Włodzimierzu Wołyńskim, otrzymując stopień podporucznika rezerwy.
W 1926, po śmierci ojca został jej współwłaścicielem i dyrektorem. W sierpniu 1939 zmobilizowany do 25. Pułku Artylerii Lekkiej w Kaliszu, został ranny w bitwie nad Bzurą, wzięty do niewoli podczas obrony Warszawy.