Warunkowe umorzenie postępowania

Warunkowe umorzenie postępowania – instytucja polegająca na warunkowym wstrzymaniu reakcji karnej na przestępstwo.

Uregulowanie warunkowego umorzenia postępowania w polskim Kodeksie karnym z 1997 roku jest najbardziej zbliżone do modelu norwesko-duńskiego, gdzie postępowanie wobec sprawcy wstrzymuje się już na etapie postępowania przygotowawczego zanim dojdzie do publicznej rozprawy i skazania.

Jest warunkowym (na próbę) zwolnieniem od ponoszenia przez sprawcę kary. Oznacza w istocie kontrolowaną wolność.

Orzeka go sąd wyrokiem na posiedzeniu.

Granice zastosowania

• W stosunku do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności (art. 66 k.k. - w brzmieniu ustawy z dnia 27.09.2013 r., która weszła w życie 01.07.2015).

Warunki

• Sprawca nie był wcześniej karany za przestępstwo umyślne.
• Wina i szkodliwość czynu nie są znaczne.
• Okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości.
• Postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Okres próby

• Od roku do 3 lat, biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

Obowiązki orzekane przez sąd obligatoryjnie

Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub części, a w miarę możliwości obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub zamiast obowiązków orzeka nawiązkę.

Obowiązki orzekane przez sąd fakultatywnie

• Dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
• Sąd może zobowiązać do:
  • informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby;
  • przeproszenia pokrzywdzonego;
  • wykonania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby;
  • powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających.
  • powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób (dodany w nowelizacji z dnia 12.02.2010).
• Sąd może orzec środki karne w postaci:
  • świadczenia pieniężnego lub nawiązki;
  • zakazu prowadzenia pojazdów do lat 2.

Obligatoryjne podjęcie postępowania karnego

Następuje, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.

Fakultatywne podjęcie postępowania karnego

Następuje, jeżeli:

• sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne (niż umyślne, za które został prawomocnie skazany) przestępstwo;
• jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym umowy;
• jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności, gdy w tym czasie popełni przestępstwo.

Termin podjęcia warunkowo umorzonego postępowania

Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia próby.