Wikipedia

Wątlik błotny

Wątlik błotny (Hammarbya paludosa (L.) Kuntze) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju wątlik (Hammarbya O. Kuntze, Rev. Gen. 2: 665. 5 Nov 1891)[6], często włączany do rodzaju wyblin (Malaxis)[7]. Występuje w strefie umiarkowanej i subarktycznej półkuli północnej[8]. W Polsce gatunek bardzo rzadki, występuje w pasie Pojezierzy Polski północnej oraz na kilku stanowiskach na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej.

Wątlik błotny
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

storczykowate

Podrodzina

epidendronowe

Rodzaj

wątlik

Gatunek

wątlik błotny

Nazwa systematyczna
Hammarbya paludosa Kuntze
Revisio Generum Plantarum 2: 665. 1891. (5 Nov 1891)[3]
Synonimy

Malaxis paludosa (L.) Sw.[4]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Morfologia

edytuj
Pokrój
Niewielka bylina, dorasta do 5–20 cm wysokości.
Łodyga
U nasady łodygi znajdują się bulwkowate zgrubienia średnicy 5–7 mm. W dolnej części wyrastają 2–3 liście.
Liście
Niewielkie, długie na 2,5 cm, szerokie na 1 cm. Blaszka liściowa jajowata, nerwów 3–7. Na brzegu blaszki często występują małe bulwki przybyszowe.
Kwiaty
Zebrane w luźny, groniasty kwiatostan, niepozorne, zielone lub żółtozielone, osadzone na krótkich szypułkach. Warżka z wgłębieniem, zaostrzona na końcu, długości do 2 mm, skierowana ku górze, pozbawiona ostrogi. Zalążnia prawie kulista, długości ok. 1 mm.

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z kilku rodzajów plemienia Malaxideae w obrębie podrodziny epidendronowych (Epidendroideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Storczykowate są kladem bazalnym w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych[2][7][9].

Biologia i ekologia

edytuj

Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. W szczytowej części liści powstają bulwki przybyszowe, dzięki którym może rozmnażać się wegetatywnie.

Występuje na torfowiskach przejściowych i niskich, rzadziej na torfowiskach wysokich. Preferuje miejsca otwarte do przejściowo ocienionych. Roślina światłolubna. Gatunek charakterystyczny związku Rhynchosporion albae[10]. Liczba chromosomów 2n = 28[11].

Zagrożenia i ochrona

edytuj

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową[12]. Część stanowisk znajduje się na obszarach chronionych, np. w Wigierskim Parku Narodowym, rezerwacie Białe Ługi w Górach Świętokrzyskich, rezerwacie Bagno Chłopiny i Jeziora Gołyńskie w lubuskim[13].

Kategorie zagrożenia:

Zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie siedlisk w wyniku osuszania torfowisk i pozyskiwania torfu, ale także naturalnej sukcesji roślinności leśnej.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-11-08] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-11-08] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2022-11-08].
  4. ↑ Hammarbya paludosa. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-06-05].
  5. ↑ Hammarbya paludosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. ↑ World Checklist of Selected Plant Families. Kew Gardens. [dostęp 2010-08-05]. (ang.).
  7. ↑ a b Florida Museum of Natural History: Orchid Tree: a phylogeny of epiphytes (mostly) on the tree of life. [dostęp 2010-08-05]. (ang.).
  8. ↑ Hammarbya paludosa na eMonocot [dostęp 2013-11-03].
  9. ↑ Hammarbya paludosa. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-06-05].
  10. ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
  11. ↑ Malaxis paludosa na Flora of North America [dostęp 2013-11-30].
  12. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2012 r. poz. 81)
  13. ↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 340, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
  14. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  15. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  16. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

Bibliografia

edytuj
  • Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 340, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wątlik_błotny&oldid=70537921”