Wikipedia

Vaporwave

muzyczno-graficzny gatunek sztuki internetu
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 20 lip 2024. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie.

Vaporwave – muzyczno-graficzny gatunek sztuki internetu powstały w latach 2010-2011[1][2]. Muzycznie jest częściowo zdefiniowany przez utwory złożone z sampli innych piosenek[3], zwłaszcza z gatunku smooth jazz[4], elevator music[5][6], R&B[5] czy lounge z lat 80. i 90. XX wieku[4][7]. Związana z nim subkultura jest czasami kojarzona z dwuznacznym lub satyrycznym podejściem do kapitalizmu, konsumpcjonizmu czy popkultury i zazwyczaj charakteryzuje się nostalgicznym oraz surrealistycznym przywiązaniem do kultury, technologii i reklam poprzednich dekad. Wizualnie składa się z wczesnych internetowych obrazów, designu stron internetowych późnych lat 90., reklam z lat 80. i 90., glitch art, anime, obiektów renderowanych w 3D i cyberpunkowych odwołań na okładkach i w teledyskach.

Vaporwave
Pochodzenie

hipnagogiczny pop, chillwave, rhythm and blues, plądrofonia, p-funk, smooth jazz, lounge, new age, ambient, muzak, muzyka gier wideo

Czas i miejsce powstania

2010-2011, internet

Instrumenty

syntezator, sampler, sekwencer

Gatunki pokrewne

future disco, future jazz

Podgatunki
mallsoft, future funk, hardvapour, late night lo-fi, VHS pop, utopian virtual, vaportrap, vapornoise, laborwave, fashwave
Multimedia w Wikimedia Commons

Vaporwave powstał jako ironiczny wariant chillwave, ewoluując od hipnagogicznego popu, a także podobnych motywów retro-revivalistycznych i post-internetowych, które stały się modne w undergroundowej muzyce cyfrowej i scenach artystycznych, takich jak np. seapunk Tumblra[8][9]. Pionierami stylu byli tacy artyści jak James Ferraro, Daniel Lopatin i Ramona Andra Xavier, z których każdy używał różnych pseudonimów[10]. Po tym, jak album Ramony Xavier Floral Shoppe (2011) ustanowił kierunek dla gatunku, na stronach Last.fm, Reddit i 4chan rosła coraz większa publiczność. W tym czasie pojawiła się fala nowych wykonawców, działających również pod pseudonimami, która na portalu Bandcamp dystrybuowała swoje utwory.

Po szerszym zyskaniu popularności w 2012, pojawiło się wiele podgatunków vaporwave, takich jak future funk, mallsoft i hardvapour, chociaż zainteresowanie większością z nich szybko zmalało[11]. Gatunek krzyżował się również z trendami w modzie, takimi jak streetwear. Od połowy 2010 vaporwave jest często opisywany jako „martwy” gatunek[12]. Opinia publiczna zaczęła postrzegać go jako żartobliwego mema internetowego, co frustrowało niektórych twórców, którzy traktowali swoją twórczość poważnie. Od tego czasu wielu najbardziej wpływowych muzyków i wytwórni płytowych związanych z vaporwave przeniosło się w inne style muzyczne[11]. Później, w 2010, gatunek ten wywołał odrodzenie zainteresowania japońską muzyką ambient i city popem[13][14].

Charakterystyka

edytuj

Nazwa „vaporwave” wywodzi się od „vaporware”, terminu określającego oprogramowanie albo sprzęt komputerowy, które nie zostały jeszcze ukończone, ale których zapowiedziana data inauguracji została już dawno przekroczona[15]. Drugi człon nazwy, czyli „wave” (ang. fala) jest często stosowany do określania różnych gatunków muzycznych (jak np. new wave, cold wave, synthwave)[16]. Pierwsze odnotowane użycie terminu „vaporwave” pojawiło się w poście na blogu z października 2011, opublikowanym przez anonimowego użytkownika recenzującego album Surf's Pure Hearts zespołu Girlhood[1], jednak to producentowi muzycznemu Willowi Burnettowi przypisuje się ukucie tego terminu jako sposobu na opisanie konkretnego stylu[7]. Jednak niektóre źródła przypisują stworzenie terminu polskiemu blogerowi Jakubowi Adamkowi[17][18][19].

Vaporwave stanowi hiperspecyficzny podgatunek lub „mikrogatunek”[20], który jest zarówno formą muzyki elektronicznej, jak i stylem artystycznym, chociaż czasami sugeruje się, że jest to przede wszystkim medium wizualne[15]. Gatunek w dużej mierze definiuje otaczającą go subkultura[1], w ramach której muzyka jest nierozerwalnie związana z wizualizacją. Laura Glitsos pisała: „W ten sposób vaporwave przeciwstawia się tradycyjnym konwencjom muzycznym, które zazwyczaj stawiają muzykę nad formą wizualną”[15]. Muzycznie vaporwave rekonfiguruje muzykę taneczną z późnych lat 80. i wczesnych 90.[21] stosując technikę „chopped and screwed” oraz dodając pogłos[15]. Utwory są celowo cięte, spowalniane czy zapętlane, co ma stworzyć wrażeniem uszkodzonego materiału dźwiękowego[3]. Składa się prawie w całości ze spowolnionych sampli[22], a jego stworzenie wymaga jedynie znajomości podstawowych technik produkcji[23].

Gatunek ten opiera się na satyrycznych tendencjach chillwave i hipnagogicznego popu, będąc jednocześnie kojarzonym z dwuznacznym lub satyrycznym podejściem do kapitalizmu, konsumpcjonizmu i technokultury[22]. Krytyk muzyczny Adam Trainer pisał o upodobaniu tego stylu do „muzyki stworzonej mniej dla przyjemności, a bardziej do regulacji nastroju”, na przykład korporacyjnej muzyki giełdowej do reklam informacyjnych i demonstracji produktów[24]. Adam Harper opisał typowy utwór vaporwave jako „całkowicie zsyntetyzowany lub mocno przetworzony fragment korporacyjnej muzyki nastrojowej, jasny i poważny lub wolny i zmysłowy, często piękny, albo zapętlony z synchronizacją i poza punktem funkcjonalności”[22]. Kulturoznawca Rafał Sowiński zauważył natomiast, że „utwory vaporwave – zarówno muzyczne, jak i graficzne czy audiowizualne – składają się z fragmentów innych utworów, odpowiednio przetworzonych i połączonych w nową całość”. Definiuje on także gatunek jako typowo plądrofoniczny, co odróżnia go od plagiatu[3].

Angażując obie formy, muzyczną oraz wizualną, vaporwave traktuje internet jako medium kulturowe, społeczne i estetyczne[1]. Przy czym w swojej estetyce wizualnej (w języku angielskim „aesthetic”, często stylizowane na „ＡＥＳＴＨＥＴＩＣＳ”, ze znakami o pełnej szerokości)[2] obejmuje m.in. wczesne grafiki internetowe oraz design stron internetowych, przekaz reklamowy z lat 80. i 90., obiekty renderowane w 3D, glitch art, anime, cyberpunk, antyczne popiersia[4][25] czy niskiej jakości obraz VHS. Bardzo często przewijającym się motywem są odwołania do Japonii oraz jej kultury[26]. Ogólnie rzecz biorąc, artyści ograniczają chronologię swojego materiału źródłowego pomiędzy rozkwitem gospodarczym Japonii w latach 80., a atakami z 11 września lub pęknięciem bańki internetowej w 2001 (niektóre albumy, w tym Floral Shoppe, przedstawiają na okładkach nienaruszone Twin Towers)[27].

Historia

edytuj

Początek

edytuj
 
James Ferraro w 2012.

Vaporwave ma swój początek w internecie na początku 2010 jako ironiczna odmiana chillwave[28] i pochodna twórczości hipnagogicznych artystów popowych, takich jak Ariel Pink i James Ferraro, których również charakteryzowało odwoływanie się do popkultury retro[24]. Był to jeden z wielu mikrogatunków internetowych, które pojawiły się w tej epoce, obok witch house, seapunk, shitgaze, cloud rap i innych[29][30]. Vaporwave zbiegło się z szerszym nurtem obejmującym młodych artystów, których twórczość czerpała z dzieciństwa lat 80[31].

„Chillwave” i „hipnagogiczny pop” powstały praktycznie w tym samym czasie, w połowie 2009, i uznano je za zamienne. Podobnie jak vaporwave, związane były ze zjawiskiem nostalgii i pamięci kulturowej[24]. Wśród najwcześniejszych twórców hipnagogicznych, którzy zwiastowali vaporwave, był Matrix Metals i jego album Flamingo Breeze (2009), który został stworzono w oparciu o loopy syntezatora[32]. Mniej więcej w tym samym czasie Daniel Lopatin (Oneohtrix Point Never) anonimowo przesłał na YouTube kolekcję plądrofonicznych loopów pod pseudonimem sunsetcorp[11]. Nagrania pochodziły z jego audiowizualnego albumu Memory Vague (czerwiec 2009)[23]. Natomiast nagranie Feel It All Around autorstwa Washed Out (czerwiec 2009), który spowolnił włoską piosenkę taneczną I Want You Gary'ego Lowa z 1983, był przykładem „analogowej nostalgii” chillwave, którą artyści vaporwave starali się przekonfigurować[21].

Vaporwave został włączony w szerszą „estetyką Tumblra”, która stała się modna w podziemnych scenach muzyki cyfrowej i sztuki w 2010[1]. W tym samym roku Lopatin umieścił kilka utworów z albumu Memory Vague, a także kilka nowych, na swoim albumie Chuck Person's Eccojams Vol. 1, wydanym w sierpniu pod pseudonimem „Chuck Person”[24]. Okładka, która przypominała grę wideo Ecco the Dolphin z 1993, zainspirowała wielu nastolatków i młodych dorosłych do stworzenia czegoś, co miało stać się z czasem vaporwave[5]. W połowie 2011 wykreował się seapunk, subkultura Tumblr opierająca się na wodnym motywie, będąca jednocześnie internetowym memem[33]. Zapowiadała ona vaporwave w swoim przywiązaniu do „kosmicznej” muzyki elektronicznej i grafik internetowych z Geocities[4]. Podobnie jak vaporwave, została zdefiniowana przez swój związek z kulturą internetową, będąca podejściem, które jest czasami określane jako post-internetowe[8].

Muzyczny wzór dla vaporwave pochodzi z Eccojams i Far Side Virtual (październik 2011)[27][34][35]. Eccojams zawierał zmiksowane popowe piosenki z lat 80.[5], podczas gdy Far Side Virtual czerpał głównie z „ziarnistych i bombastycznych dźwięków” takich mediów, jak Skype i Nintendo Wii[27]. Według Milesa Bowe'a ze „Stereogum”, vaporwave było połączeniem „pociętych plądrofonii” Lopatina oraz „nihilistycznego melodyjnego muzaka z piekła Jamesa Ferraro”[36]. Post z 2013 roku na blogu muzycznym przedstawiał te albumy, wraz z Hologramami Skeletona (listopad 2010), jako „proto vaporwave”[24].

Wczesna scena

edytuj

Adam Harper pierwotnych artystów vaporwave określił „tajemniczymi i często bezimiennymi bytami, które czają się w internecie. Często za pseudo-korporacyjną nazwą lub fasadą internetową, i których muzykę można zazwyczaj pobrać za darmo przez Mediafire, Last.fm, SoundCloud lub Bandcamp”[22]. Według Metallic Ghosts (Chaz Allen), oryginalna scena vaporwave wyszła z internetowego kręgu powstałego na stronie Turntable.fm. Obejmował on m.in. takich twórców jak: Internet Club (Robin Burnett), Veracom, Luxury Elite, Infinity Frequencies, Transmuteo (Jonathan Dean), Coolmemoryz i Prismcorp Virtual Enterprises (Vektroid)[7].

Wielu producentów tego środowiska czerpało inspirację z New Dreams Ltd. Ramony Xavier (lipiec 2011)[7]. Pierwsze odnotowane użycie terminu „vaporwave” pojawiło się w poście na blogu z października 2011, opublikowanym przez anonimowego użytkownika recenzującego album Surf's Pure Hearts zespołu Girlhood[1], jednak to producentowi muzycznemu Willowi Burnettowi przypisuje się ukucie tego terminu jako sposobu na opisanie konkretnego stylu[7]. Floral Shoppe Ramony Xavier (wówczas jako „Macintosh Plus”, grudzień 2011) był pierwszym albumem tego gatunku, który zawierał wszystkie podstawowe elementy vaporwave[37], jednak sama Vektroid oparł kompozycję tego albumu na albumie Eccojams Vol. 1 wydanego przez Chuck Person w 2010 roku[38].

Gatunek zyskał szersze zainteresowanie w połowie 2012, przede wszystkim na takich stronach jak Last.fm, Reddit i 4chan[7]. W serwisie Tumblr użytkownicy często dekorowali swoje profile grafikami w stylu vaporwave[1]. We wrześniu Blank Banshee wydał swój debiutancki album Blank Banshee 0, który odzwierciedlał trend producentów vaporwave, którzy byli bardziej pod wpływem muzyki trap i mniej zainteresowani przekazywaniem podtekstów politycznych[37]. Portal Bandwagon nazwał to „płytą progresywną”, która wraz z „Floral Shoppe” „zasygnalizowała koniec pierwszej fali gatunku z dużą ilością sampli i ponownie skonfigurowała, co to znaczy tworzyć muzykę vaporwave”[5].

Po tym, jak zalew nowych twórców vaporwave zwrócił się do Bandcamp w celu dystrybucji, różne internetowe wydawnictwa muzyczne, jak Tiny Mix Tapes, Dummy Mag i Sputnikmusic, zaczęły interesować się tym ruchem[34]. Jednak pisarze, fani i artyści mieli trudności z rozróżnieniem między vaporwave, chillwave i hipnagogicznym popem[39], podczas gdy Ash Becks z portalu The Essential zauważył, że większe witryny, takie jak Pitchfork i Drowned in Sound, „pozornie nie tykały vaporwave przez cały dwuletni szczytowy okres gatunku”[34]. Powszechnie krytykowano, że gatunek ten był „zbyt głupi” lub „zbyt intelektualny”[40].

Szczyt popularności

edytuj

W listopadzie 2012 estetyka seapunk została użyta w teledyskach piosenkarek pop Rihanny i Azealii Banks. W związku z tym subkultura dostała się do mainstreamu, a wraz z nią vaporwave[41]. W tym samym miesiącu recenzja wideo Floral Shoppe, opublikowana przez YouTubera Anthony'ego Fantano, pomogła umocnić album jako reprezentatywne dzieło vaporwave[12], ale została również uznana za kluczowy moment w upadku gatunku[24]. Wkrótce po tym, gdy znalazł się on w mainstreamie, był często opisywany jako „martwy”[12]. Takie wypowiedzi pochodziły od samych fanów[37].

Po pierwszej fali użytkownicy 4chana i Reddita wymyślili nowe terminy, które starały się podzielić vaporwave na wiele podgatunków[11]. Początkowo powstały gatunki traktowane przez niektórych odbiorców jako żart, m.in. „vaportrap”, „vapornoise” i „vaporgoth”[42]. Dalsze podgatunki obejmowały „eccojams”, „utopian virtual”, „mallsoft”, „future funk”, „post-Internet”, „late-nite lo-fi”, „broken transmission” (lub „signalwave”) czy „hardvapour”[43]. Joe Price z portalu muzycznego Complex poinformował, że „większość [podgatunków] zanikła, a wiele z nich na początku nie miało sensu. [...] Aspekt wizualny kształtował się szybciej niż dźwięk, co zaowocowało wydaniami, które wyglądają tak samo, ale nie tworzyły spójnej dźwiękowo całości”[11].

W 2013 YouTube zaczął umożliwiać swoim użytkownikom prowadzenie transmisji na żywo, co zaowocowało powstaniem wielu całodobowych „stacji radiowych” poświęconych mikrogatunkom, m.in. takim jak vaporwave czy lo-fi hip hop[44]. Szwedzki raper Yung Lean i jego kolektyw Sad Boys zainspirowali falę anonimowych DJ-ów tworzących remiksy vaporwave bazujące na muzyce i obrazach z Nintendo 64, które następnie przesyłano na YouTube i SoundCloud. Evelyn Wang z magazynu „Dazed” przypisała Yung Leanowi wyniesienie stylistyki vaporwave poza internet, czego charakterystycznymi elementami były „smutne twarze”, streetwear, japońskie i arabskie akcesoria, mrożona herbata Arizona oraz komunikowanie się za pomocą memów[45].

Pod koniec 2013 portal Vice opublikował artykuł zatytułowany Is Vaporwave the Next Seapunk?[46]. Chociaż autor twierdził, że vaporwave nie zakończy się jako „żart” tak, jak stało się z seapunkiem, to gatunek ten zaczął być w dużej mierze postrzegany jako internetowy mem oparty głównie na wizualnym retro stylu lub „klimacie”. Frustrowało to niektórych producentów muzycznych oraz artystów z tego gatunku, którzy wypuszczaną przez siebie muzykę traktowali poważnie[11].

W 2015 „Rolling Stone” opublikował listę „10 artystów, których musisz znać”, a wśród nich umieszczono vaporwaveowy projekt muzyczny 2814. Przywołano ich album Birth of a New Day (新 し い 日 の 誕 生) jako niezwykły sukces na skalę internetu[47]. Album I'll Try Living Like This zespołu Death's Dynamic Shroud znalazł się na piętnastym miejscu listy magazynu „Fact” The 50 Best Albums of 2015[48]. Tego samego dnia MTV International wprowadziło rebranding zainspirowany vaporwave i seapunkiem[49]. Tumblr natomiast uruchomił przeglądarkę GIFów o nazwie Tumblr TV, w stylu zbliżonym do tego zastosowanego przez MTV[50]. Singiel artysty hip-hopowego Drake'a Hotline Bling, wydany 31 lipca, również stał się popularny wśród producentów vaporwave, inspirując zarówno humorystyczne, jak i poważne remiksy utworu[5].

Od 2016 albumy vaporwave, w tym Floral Shoppe, nadal znajdowały się wśród najlepiej sprzedających się albumów eksperymentalnych na Bandcamp. Scena utrzymywała również społeczności fanów na takich portalach jak Reddit[11]. Joe Price twierdził, że dla osób spoza tych grup gatunek vaporwave uważano za „wielki żart”. Dodał, że „użytkownicy różnych vaporwave sub-Redditów zawsze będą traktować to bardzo poważnie, ale nawet tam ludzie dyskutują, czy vaporwave jest nadal tak wpływowe”[51].

George Clanton, istotna postać gatunku, skomentował, że etykieta „vaporwave” nadal dobrze funkcjonował jako tag marketingowy dla muzyki niezależnej[52][53]. We wrześniu 2019 zorganizował on pierwszy w historii festiwal vaporwave – 100% ElectroniCON, który odbywał się w Nowym Jorku. Wystąpiło wówczas wielu artystów związanych z gatunkiem, m.in. Saint Pepsi, Vaperror, Nmesh, t e l e p a t h テレパシー能力者, 18 Carat Affair czy sam Clanton. Dla niektórych był to pierwszy występ na żywo w karierze. W kolejnych latach odbyły się kolejne edycje tego festiwalu - Electronicon 2 w 2019, Electronicon 3 w 2022 i Electronicon 4 w 2023.[40][53]

Odbiór

edytuj
 
Grafika w stylu vaporwave stworzona przez redaktorów Wikipedii.
 
Inny przykład grafiki stworzonej w stylu vaporwave.

Parodia, mem, gatunek muzyczny

edytuj

Vaporwave był jednym z kilku mikrogatunków powstałych na początku 2010, które przez krótki czas skupiły uwagę mediów. Użytkownicy na forach muzycznych, cytowani przez Vice, różnie go scharakteryzowali, np. „chillwave dla marksistów”, „post-elevator music” i „korporacyjny smooth jazz Windows 95 pop”. Jego rozpowszechnienie bardziej przypominało internetowy mem niż typowy gatunek muzyczny. W 2017 autorzy Georgina Born i Christopher Haworth napisali: „Praktyki kulturowe vaporwave świadomie powielają i parodiują uzależniające, niemal przymusowe uczestnictwo w serwisach społecznościowych, gdzie nieodpłatna praca społeczności użytkowników napędza system i generuje wartość. Każdy, kto ma połączenie z internetem może tworzyć vaporwave. [...] Jednolitości memów sprzyja ich szybkie kopiowanie wśród hiperaktywnej subkultury internetowej tego gatunku”[1].

Współpracownik Pitchfork, Jonny Coleman, zdefiniował vaporwave jako coś „pomiędzy prawdziwym gatunkiem, który brzmi fałszywie, a fałszywym gatunkiem, który może być prawdziwy”[28]. Również z Pitchfork, Patrick St. Michel nazwał vaporwave „niszowym zakątkiem muzyki internetowej, zamieszkałym przez ludzi Zachodu wygłupiających się z japońską muzyką, samplami i językiem”[54]. Rob Arcand, związany z Vice, skomentował, że „szybkie rozprzestrzenianie się podgatunków samo w sobie stało się częścią puenty vaporwave”, wskazując na absurdalność samego gatunku, nawet jeśli widzi, że artyści używają go jako trampoliny do innowacji”[42]. W artykule „Rolling Stone” z 2018, w którym opisano entuzjazm Michaela Nesmitha z The Monkees dla vaporwave, autor Andy Greene opisał go jako „marginalny elektroniczny podgatunek, o którym słyszało niewielu poza entuzjastami ironicznych memów, nie mówiąc już o wypracowaniu opinii na ten temat”. Nesmith natomiast pochwalił gatunek i porównał go do psychodelicznego tripu[55].

Krytyk muzyczny Scott Beauchamp napisał, że postawa vaporwave jest bardziej skoncentrowana na stracie, pojęciu znużenia i biernej zgody, „był pierwszym gatunkiem muzycznym, który przeżył całe swoje życie od narodzin do śmierci całkowicie online”. Zasugerował, że przejawy hipermodulacji – precyzyjnie dostrojone „mikrodoświadczenia” wynikające z algorytmów mediów społecznościowych kierujących różnych ludzi o podobnych zainteresowaniach w niejasne tematy – zainspirowały zarówno rozwój, jak i upadek vaporwave[56].

Kapitalizm i technologia

edytuj

Vaporwave jest wiązany ze sceptycznym lub akceleracjonistycznym podejściem do kapitalizmu konsumenckiego[30]. Adam Harper w swoim artykule Dummy z 2012 porównał gatunek do punk rocka i postawy antykapitalistycznej[51]. Stwierdził, że producentów vaporwave „można odczytywać jako sarkastycznych antykapitalistów ujawniających kłamstwa i pomyłki współczesnej technokultury i jej reprezentacji”. Uznał także, że vaporwave stanowi zarówno krytykę, jak i poddanie się kapitalizmowi[22]. Taka postawa byłaby charakterystyczna dla akceleracjonizmu, według którego opór wobec kapitalizmu jest bezcelowy, a wyłącznie przyczynianie się do jego rozrostu doprowadzi do załamania systemu[26]. Niemniej jednak, Jakub Strużyński z portalu Meakultura zauważył, że akceleracjonistycznej wizji przeczy „zbyt jawnie ironiczna, zbyt przerysowana campowa estetyka vaporwave’u, co szczególnie łatwo zobaczyć w „bazarowej” estetyce przesytu marketingowego kiczu”. Według niego vaporwave „funkcjonuje jednak w ramach sztuki, a nie w relacji władzy wewnątrz społeczeństwa. Nie jest tak – jak ustrój polityczny – natrętny czy wszechobecny i niepowstrzymany, nie ingeruje w życie codzienne większości ludzi. Byłaby więc to po prostu krytyka pewnego modus operandi, a nie jego celowe wspieranie, szczególnie że przywoływane dźwięki nie są dla większości społeczeństwa nieprzyjemne”[57]. Natomiast dziennikarka muzyczna Katarzyna Warmuz w swoim artykule z 2016 oceniła, że nurt vaporwave jest bliski idei prezentowanej przez ruch nowej lewicy. Ma na to wskazywać przede wszystkim krytyczna postawa wobec systemu kapitalistycznego, konsumpcjonizmu, ale i zjawisko czerpania tego, „co wartościowe z przeszłości” i nadawaniu temu nowego znaczenia, na wzór filozofii Guya Deborda[26].

Pedagog muzyczny Grafton Tanner napisał: „vaporwave to jeden ze stylów artystycznych, który ma na celu zmianę naszej postawy względem mediów elektronicznych, zmuszając nas do uznania nieznajomości wszechobecnej technologii... Vaporwave to muzyka „nie-czasu” i „nie-miejsca”, ponieważ wyraża sceptycyzm wobec tego, co kultura konsumpcyjna zrobiła z czasem i przestrzenią”[58]. Komentując przyjęcie rebrandingu inspirowanego vaporwave i seapunkiem przez MTV International, Jordan Pearson z Motherboard, serwisu technologicznego Vice, zauważył, jak „cyniczny impuls, który ożywił vaporwave i związaną z nim estetykę opartą na Tumblrze, został dokooptowany i wymazany po obu stronach — tam, skąd pochodził materiał źródłowy i tam gdzie żyje”[50]. Natomiast Scott Beauchamp zaproponował paralelę między postawą punka „No Future” i jego „surową energią niezadowolenia” wywodzącą się z historycznej dadaistycznej dystopii, a prezentowaną przez vaporwave „polityczną porażką i społeczną anomią”[56].

Rafał Sowiński w 2017 zdefiniował postawę gatunku w następujący sposób: „Vaporwave stanowi interesujący przyczynek ku refleksji nad relacjami muzyki popularnej z kapitalizmem oraz oporem wobec niego. Apoteoza konsumpcji, standaryzacji i postępu technologicznego zostaje posunięta w tym nurcie do tak daleko idącej przesady, że przestaje być wiarygodna i staje się pastiszem komunikatu reklamowego”[3]. Natomiast w 2019 naukowiec Emile Frankel swojej książce Hearing the Cloud: Can Music Help Reimagin the Future? napisał, że vaporwave został zredukowany do „komercyjnej powłoki samego siebie” przez tych, którzy fetyszyzowali lata 80. i „retro synth-pop”. Porównał tę scenę do PC Music, wytwórni, która prezentowała ironiczne podejście do komercji, a finalnie stała się „zwykłym popem”. „Wszystko, co stosuje ironię jako formę krytyki, grozi nieporozumieniem”[23].

Podgatunki

edytuj

Future funk

edytuj
 
Okładka albumu Palm Mall zespołu Cat System Corp., która muzycznie reprezentuje styl mallsoft.

Future funk to odgałęzienie inspirowane french housem[59], które łączy elementy disco i house z vaporwave[42]. Wizualnie nawiązuje do anime z lat 80.[60], czepiąc obrazy z takich seriali jak Urusei Yatsura, Chōjikū Yōsai Macross i Czarodziejka z Księżyca[61]. Muzycznie future funk jest produkowany w ten sam sposób co vaporwave, w oparciu o sample, aczkolwiek z bardziej optymistycznym podejściem[62][63]. Większość sampli muzycznych pochodzi z japońskich albumów city popu z lat 80[14][64].

Jednym z najpopularniejszych artystów future funk jest Macross 82-99, który był pionierem tego gatunku swoją serią Sailorwave w 2013[61]. Innymi znanymi artystami korzystającymi z tego gatunku są również: Skylar Spence (aka Saint Pepsi), Tsundere Valley, Ducat[65], and Yung Bae[66].

Hardvapour

edytuj

Hardvapour pojawił się pod koniec 2015[67] jako reimaginacja vaporwave z mroczniejszymi motywami, szybszym tempem i cięższym dźwięk[42]. Jest pod wpływem speedcore i gabber oraz definiuje się wbrew utopijnym nastrojom przypisywanym czasami vaporwave. Przykładowymi artystami hardvapour są wosX i Subhumanizer[67].

Mallsoft

edytuj

Mallsoft wzmacnia wpływy lounge w vaporwave[42]. Można to postrzegać w nawiązaniu do „koncepcji centrów handlowych jako dużych, bezdusznych przestrzeni konsumpcjonizmu”, a twórczość z tego gatunku jako „badają społeczne konsekwencje kapitalizmu i globalizacji”[68]. Popularnymi artystami mallsoft są Disclaimer, Groceries, Hantasi i Cat System Corp[43].

Inne

edytuj
  • Eccojams – wczesny podgatunek, który według Daniela Lopatina zaczął się od prostego ćwiczenia polegającego na zapętleniu spowolnionego fragmentu pewnej piosenki i dodaniem wibrujących ech[43].
  • Vaportrap korzysta z podkładu muzyki trap, a także kładzie nacisk na sample z gier wideo i oprogramowania komputerowego z początku XXI wieku oraz tematy związane z niepokojem, pustką i nowoczesną technologią[69][70].
  • Simpsonwave – trend powstały na YouTube i spopularyzowany przez użytkownika Luciena Hughesa. Składają się na niego wideo ze scenami wyciętymi z amerykańskiego serialu animowanego The Simpsons, do których zostaje dodany podkład muzyczny vaporwave. Na nagrania często zostają nałożone efekty VHS czy neonowych kolorów, co ma nadać im surrealistyczny i hipnotyczny charakter[71].
  • Late night lo-fi (albo late-nite lo-fi) – spowolniony pop i jazz z lat 80., naśladujący programy nagrane na starych telewizorach 4:3[72].
  • VHS pop – bardziej pozytywna odmiana late night lo-fi, z bogatszym dźwiękiem i żywą estetyką[72].
  • Signalwave (lub czasami nazywana broken transmission) – samplowane i zniekształcone audycje radiowe i programy telewizyjne, zwłaszcza The Weather Channel[73].
  • Fashwave – w dużej mierze jest to instrumentalna fuzja synthwave i vaporwave, która powstała na YouTube około 2015[74], jako próba politycznego zawłaszczenia gatunku[75]. Gatunek ten łączy nazistowską oraz faszystowską symbolikę ze stylistyką vaporwave i synthwave. W sierpniu 2016 założyciel neonazistowskiego portalu Daily Stormer Andrew Anglin[76], stwierdził, że prawicowi działacze powinni tworzyć synthwave zamiast gatunków rockowych tradycyjnie kojarzonych z ruchami skrajnie prawicowymi, ponieważ synthwave reprezentuje „najbielszą muzykę wszech czasów”[77].
  • Labourwave lub laborwave – gatunek muzycznie niewiele różniący się od vaporwave; do niektórych piosenek wplatane są zniekształcone przemówienia lewicowych liderów politycznych lub klasycznych lewicowych pieśni. Wizualnie łączy estetykę vaporwave z symboliką oraz hasłami lewicowymi[75], przy czym, mogą to być elementy związane z anarchizmem, socjalizmem wolnościowym, syndykalizmem, jak również marksizmem czy leninizmem[78].
  • Slushwave - gatunek charakteryzujący się wolnym tempem, wielokrotnym powtarzaniem fragmentów utworów, co powoduje długą duracje albumów, reprezentowany przez np. t e l e p a t h テレパシー能力者

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h Larissa Hjorth i inni, The Routledge Companion to Digital Ethnography, Taylor & Francis, 20 stycznia 2017, ISBN 978-1-317-37778-8 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  2. ↑ a b Jordan Minor, Drown yourself beneath the vaporwave [online], Geek.com, 1 kwietnia 2017 [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-01] (ang.).
  3. ↑ a b c d Rafał Sowiński, Vaporwave. Kapitalizm zremiksowany, „Kognitywistyka i Media w Edukacji”, 2017/1, 2017, ISSN 1643-6938 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-23] (pol.).
  4. ↑ a b c d Michelle Lhooq, Is Vaporwave The Next Seapunk? [online], Thump, 26 kwietnia 2014 [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-26] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f Sean Francis Han, Daniel Peters, Vaporwave: subversive dream music for the post-Internet age [online], Bandwagon, 18 maja 2016 [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-30] (ang.).
  6. ↑ Could vaporwave be the future of music? [online], AUX.TV, 23 września 2015 [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-23] (ang.).
  7. ↑ a b c d e f Leor Galil, Vaporwave and the observer effect [online], Chicago Reader, 19 lutego 2013 [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-06] (ang.).
  8. ↑ a b Nico Amarca, From Bucket Hats to Pokémon: Breaking Down Yung Lean's Style [online], Highsnobiety, 1 marca 2016 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  9. ↑ Eli Enis, The batshit album that explains how 2019 feels [online], The Outline [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-30] (ang.).
  10. ↑ Luke Morgan Britton, Music Genres Are A Joke That You're Not In On [online], www.vice.com [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-31] (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g Joe Price, Vaporwave’s Second Life [online], Complex [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  12. ↑ a b c Adam Harper, Personal Take: Vaporwave Is Dead, Long Live Vaporwave!, [w:] Nicholas Cook, Monique M. Ingalls, David Trippett (red.), The Cambridge Companion to Music in Digital Culture, Cambridge University Press, 2019, ISBN 978-1-107-16178-8.
  13. ↑ Philip Sherburne, 25 Microgenres That (Briefly) Defined the Last 25 Years [online], Pitchfork, 7 października 2021 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  14. ↑ a b Benjamin Saeptem Hours, La City Pop, bande-son de vos apéros estivaux [online], Slate.fr, 11 lipca 2018 [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-29] (fr.).
  15. ↑ a b c d Laura Glitsos, Somatechnics and Popular Music in Digital Contexts, Springer Nature, 2019, ISBN 978-3-030-18122-2.
  16. ↑ Tom Pendergast, Sara Pendergast (red.), St. James Encyclopedia of Popular Culture, t. 3, St. James Press, 2000, s. 545–547, ISBN 978-1-55862-403-0.
  17. ↑ Unknown, Weed Temple: Review: Girlhood - Surfs Pure Hearts (Holy Page, 2011) [online], Weed Temple, 13 października 2011 [dostęp 2023-03-03].
  18. ↑ Andżelika Kaczorowska, Vaporwave i okolice [online], screenagers.pl, 2013 [dostęp 2023-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-03] (pol.).
  19. ↑ Ian Nordin, University of Texas at San Antonio, Vaporwave Might Be Dead, but Its Ghost Continues To Haunt Pop Music [online], Study Breaks, 20 marca 2020 [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  20. ↑ Anne H. Stevens, Molly C. O’Donnell, The Microgenre: A Quick Look at Small Culture, Bloomsbury Publishing USA, 23 stycznia 2020, ISBN 978-1-5013-4583-8 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  21. ↑ a b Dave Schilling, » Songs of the Week: Skylar Spence, Vampire Weekend’s Chris Baio, and the Return of Chillwave [online], 2954 [dostęp 2023-02-26] (ang.).
  22. ↑ a b c d e Adam Harper, Comment: Vaporwave and the pop-art of the virtual plaza [online], DummyMag.com, 1 kwietnia 2015 [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-01] (ang.).
  23. ↑ a b c Emile Frankel, Hearing the Cloud: Can Music Help Reimagine The Future?, John Hunt Publishing, 25 października 2019, ISBN 978-1-78535-839-5 [dostęp 2023-02-26] (ang.).
  24. ↑ a b c d e f Sheila Whiteley, Shara Rambarran, The Oxford Handbook of Music and Virtuality, Oxford University Press, 2016, ISBN 978-0-19-932128-5 [dostęp 2023-02-26] (ang.).
  25. ↑ Genista Jurgens, Why Won't Vaporwave Die? [online], FORMAT [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-03] (ang.).
  26. ↑ a b c Katarzyna Warmuz, Chaosmuza: Vaporwave, czyli muzyczna narkopara w sieci [online], Reflektor, 26 kwietnia 2016 [dostęp 2023-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-25] (pol.).
  27. ↑ a b c Stefan Colton, Love in the Time of VHS: Making Sense of Vaporwave [online], The Politic, 29 kwietnia 2018 [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-29] (ang.).
  28. ↑ a b Johnny Coleman, Quiz: Is This A Real Genre [online], Pitchfork, 1 maja 2015 [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-30] (ang.).
  29. ↑ Ezra Marcus, Wave Music Is a Marketing Tactic, Not a Microgenre [online], www.vice.com [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-04] (ang.).
  30. ↑ a b Tomasz Murczenko, Czemu tęsknię za czym, czego nie było? Rzecz o karierze vaporwave [online], stonerpolski.pl, 2023 (pol.).
  31. ↑ Kevin J. Wetmore jr., Uncovering Stranger Things: Essays on Eighties Nostalgia, Cynicism and Innocence in the Series, McFarland, 6 kwietnia 2018, ISBN 978-1-4766-7186-4 [dostęp 2023-02-26] (ang.).
  32. ↑ Selim Bulut, Remembering Sam Mehran, one of underground music’s most unique talents [online], Dazed, 31 lipca 2018 [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-04] (ang.).
  33. ↑ Lucy Stehlik, Seapunk: scenester in-joke or underground art movement?, „The Guardian”, 14 grudnia 2012, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  34. ↑ a b c Ash Beks, Vaporwave is not dead [online], The Essential, 10 grudnia 2015 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-10] (ang.).
  35. ↑ Miles Bowe, Q&A: James Ferraro On NYC’s Hidden Darkness, Musical Sincerity, And Being Called “The God Of Vaporwave” [online], Stereogum, 11 października 2013 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-16] (ang.).
  36. ↑ Miles Bowe, Band To Watch: SAINT PEPSI [online], Stereogum, 26 lipca 2013 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-21] (ang.).
  37. ↑ a b c Scott Beauchamp, How Vaporwave Was Created Then Destroyed by the Internet [online], Esquire, 18 sierpnia 2016 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-03] (ang.).
  38. ↑ Genre As Method: The Vaporwave Family Tree, From Eccojams to Hardvapour [online], Bandcamp Daily, 21 listopada 2016 [dostęp 2024-02-10].
  39. ↑ Aimee Cliff, Essay: Invest in Vaporwave Futures! [online], dmy.co [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-26] (ang.).
  40. ↑ a b Miles Bowe, Vaporwave Finally Makes An IRL Connection At 100% ElectroniCON [online], Stereogum, 3 września 2019 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-20] (ang.).
  41. ↑ Nico Amarca, Cyber Trends: 5 Subcultures Created on the Internet [online], Highsnobiety, 11 marca 2015 [dostęp 2023-02-27] (ang.).
  42. ↑ a b c d e Rob Arcand, Inside Hardvapour, an Aggressive, Wry Rebellion Against Vaporwave [online], www.vice.com [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-31] (ang.).
  43. ↑ a b c Simon Chandler, Genre As Method: The Vaporwave Family Tree, From Eccojams to Hardvapour [online], Bandcamp Daily, 21 listopada 2016 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-24] (ang.).
  44. ↑ Kemi Alemoru, Florence Guan, Inside YouTube’s calming ‘Lofi Hip Hop Radio to Relax/Study to’ community [online], Dazed, 14 czerwca 2018 [dostęp 2023-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27] (ang.).
  45. ↑ Evelyn Wang, A brief history of sad boy fashion [online], Dazed, 9 sierpnia 2016 [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-21] (ang.).
  46. ↑ Is Vaporwave The Next Seapunk? [online], www.vice.com [dostęp 2023-02-28] (ang.).
  47. ↑ 2814 - 10 New Artists You Need to Know: November 2015 [online], Rolling Stone, 3 lipca 2016 [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-03] (ang.).
  48. ↑ The 50 Best Albums of 2015 [online], FROONT [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-25] (ang.).
  49. ↑ Maggie Lange, The Crowd-Sourced Chaos of MTV's Vaporwave VMAs [online], GQ, 29 sierpnia 2015 [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-10] (ang.).
  50. ↑ a b Jordan Pearson, How Tumblr and MTV Killed the Neon Anti-Corporate Aesthetic of Vaporwave [online], www.vice.com [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-06] (ang.).
  51. ↑ a b Kevin Lozano, What the Hell Is Simpsonwave? [online], Pitchfork, 14 czerwca 2016 [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-22] (ang.).
  52. ↑ Jordan Adams, George Clanton on Vaporwave, Rebranding and His Record Label, 100% Electronica [online], Seven Days [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-03] (ang.).
  53. ↑ a b Sarah Gooding, Inside 100% ElectroniCON, the world’s first vaporwave festival [online], The FADER [dostęp 2023-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-18] (ang.).
  54. ↑ Patrick St. Michel, 10 Essential Japanese Netlabels [online], Pitchfork [dostęp 2023-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-16] (ang.).
  55. ↑ Andy Greene, Michael Nesmith of the Monkees Loves Vaporwave. Seriously. [online], Rolling Stone, 22 sierpnia 2018 [dostęp 2023-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-27] (ang.).
  56. ↑ a b Scott Beauchamp, "Attention Online Shoppers..." [online], The Brooklyn Rail, 1 kwietnia 2017 [dostęp 2023-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-31] (ang.).
  57. ↑ Jakub Strużyński, Vaporwave, hauntologia, technokultura i kapitalizm [online], Czasopismo Meakultura, 19 sierpnia 2017 [dostęp 2023-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-04] (pol.).
  58. ↑ Grafton Tanner, Babbling Corpse: Vaporwave And The Commodification Of Ghosts, John Hunt Publishing, 2016, ISBN 978-1-78279-760-9.
  59. ↑ Condé Nast, The Endless Life Cycle of Japanese City Pop [online], Pitchfork, 24 lutego 2021 [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  60. ↑ Jibril Yassin, Tendencies Revamps the 80s with Some Shiny Future Funk [online], www.vice.com [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  61. ↑ a b Timothy Donohoo, Macross 82-99’s ‘Sailorwave’ Should Be Every Retro Anime Fan’s Soundtrack [online], CBR, 5 października 2020 [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  62. ↑ Elisa Victoria, Future funk, el género musical que te va a alegrar la vida, „El País”, Madrid, 16 sierpnia 2017, ISSN 1134-6582 [dostęp 2023-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-15] (hiszp.).
  63. ↑ Moritz Sommet, Intermediality and the discursive construction of popular music genres: the case of ‘Japanese City Pop’, „Handai ongaku gakuhō / Journal of Handai Music Studies”, 16, 30 września 2020 [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  64. ↑ Douglas Markowitz, 5 Vaporwave and Future Funk Tracks to Get You Ready for YUNG BAE [online], Phoenix New Times [dostęp 2023-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-29] (ang.).
  65. ↑ Rob Voice, Interview: DUCAT & The Retro, Feel-Good World of Future Funk [online], magneticmag.com, 11 maja 2020 (ang.).
  66. ↑ Roman Gokhman, Interview: Yung Bae 'straight up relaxin' yet won't stop creating [online], RIFF Magazine, 3 grudnia 2021 [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  67. ↑ a b Matt Broomfield, Inside ‘hardvapour’, the internet’s latest microgenre [online], Dazed, 28 kwietnia 2016 [dostęp 2023-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-27] (ang.).
  68. ↑ Disconscious – Hologram Plaza – Sunbleach ☀ [online], Sunbleach [dostęp 2023-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-01] (ang.).
  69. ↑ Music of the Spectacle: Alienation, Irony and the Politics of Vaporwave [online], Bandcamp Daily, 31 października 2019 [dostęp 2023-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-31] (ang.).
  70. ↑ Vaportrap - Music genre [online], Rate Your Music [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  71. ↑ Simpsonwave: Nostalgia and sentiment in dystopia [online], libcom.org [dostęp 2023-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-05] (ang.).
  72. ↑ a b Dharma Bum, Vaporwave, the Millennial legacy of Daniel Lopatin [online], Revista cultural el Hype, 21 lutego 2020 [dostęp 2023-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-08] (ang.).
  73. ↑ Jake Stevenson, The Viability of Vaporwave [online], MOON LVNDING, 14 kwietnia 2020 [dostęp 2023-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-03] (ang.).
  74. ↑ Jonny Coleman, "Fashwave" Is Fascist Synthesizer Music and Yes, It's an Actual Thing [online], LA Weekly, 19 grudnia 2016 [dostęp 2023-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20] (ang.).
  75. ↑ a b Astrid Johnson, Marxist memes: Socialists use humor to battle right-wing ideology online [online], People's World, 29 września 2017 [dostęp 2023-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-08] (ang.).
  76. ↑ Avi Selk, Why the Islamophobic publisher of a neo-Nazi website is hiding from a group of Muslims, „The Washington Post”, ISSN 0190-8286 [dostęp 2023-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-27] (ang.).
  77. ↑ Patrik Hermansson i inni, The International Alt-Right: Fascism for the 21st Century?, Routledge, 31 stycznia 2020, ISBN 978-0-429-62709-5 [dostęp 2023-03-08] (ang.).
  78. ↑ Leonardo Galletti, The Rapid Proliferation of “Laborwave” and What it Means [online], Medium, 12 czerwca 2019 [dostęp 2023-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-08] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vaporwave&oldid=74342462”