Valentinus Greff Bakfark ur. jako Bálint Bakfark [ˈbaːlint ˈbɒkfɒrk], czasami znany jako Bachfarrt, Backvart, Bekwark; ur. między 1526 a 1530 w Braszowie (Siedmiogród), zm. 22 sierpnia 1576 w Padwie[1] – węgierski kompozytor i wirtuoz-lutnista; lutnista i szpieg pruski na polskim dworze królewskim.

Valentinus Greff Bakfark
Bakfark Bálint
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

między sierpniem 1506 a sierpniem 1507 (być może też 1527?)
Braszów

Data i miejsce śmierci

22 sierpnia 1576
Padwa

Przyczyna śmierci

dżuma

Zawód, zajęcie

kompozytor i wirtuoz-lutnista

Narodowość

węgierska

Valentin Bakfark – lutnista królewski uwieczniony na obrazie Rzeczpospolita Babińska Jana Matejki
Karta tytułowa wydanej w 1565 roku „Harmoniarum musicarum in usum testudinis factarum, tomus primus”, autorstwa Valentina Bakfarka. Kraków, drukarnia Łazarza Andrysowicza.

Życiorys

edytuj

Bakfark uczył się muzycznego rzemiosła na dworze przyszłego węgierskiego króla, Jana Zápolyi, a następnie przebywał we Włoszech i na dworze we Francji. W latach 1549–1565 (z trzyletnią przerwą 1551-1554) był lutnistą na dworze króla polskiego i wielkiego księcia litewskiego Zygmunta II Augusta w Wilnie.[1] W tym czasie też dużo podróżował po Europie (Gdańsk, Augsburg, Lyon, Rzym, Wenecja, Królewiec). W 1559 roku kupił dom w Wilnie.[1] W latach 60. XVI wieku odkryto, że Bakfark donosił o sytuacji na polskim dworze księciu pruskiemu Albrechtowi Hohenzollernowi. Utracił mecenat króla, jego dom w Wilnie zburzono w 1566 roku, a on sam uciekł do Poznania, a później do Wiednia. Następnie do roku 1568 (z trzymiesięczną przerwą) był nadwornym cesarskim lutnistą w Wiedniu[1], po czym powrócił na krótko do Siedmiogrodu, by ostatecznie osiąść w Wenecji. Zmarł 22 sierpnia 1576 na dżumę w czasie podróży, w Padwie.

Bakfark zyskał sławę poprzez swe zbiory muzyki lutniowej, zawierające intawolacje współczesnych mu madrygałów, chansons, motetów i tańców, jak również swe własne kompozycje, fantazje, odznaczające się wysokim poziomem techniki muzycznej i kunsztowną polifonią.

Jego druga tabulatura, dedykowana Zygmuntowi II Augustowi, była przez długie lata jedyną znaną wydaną w Polsce tabulaturą lutniową.

Upamiętnienie

edytuj

Jan Kochanowski poświęcił mu fraszkę O Bekwarku, a Jan Lechoń wydał w 1942 roku w Londynie tomik wierszy Lutnia po Bekwarku. Uwieczniony został na obrazie Jana Matejki pt. Rzeczpospolita Babińska.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Bakfark, Valentin [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-06-14] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj