Teatr Stary w Lublinie
Teatr Stary w Lublinie – teatr impresaryjny[2] w Lublinie otwarty w 1822. Początkowo mieściły się w nim lubelska scena dramatyczna i operowa, a w XX wieku także kino.
 Prezydent Bronisław Komorowski podczas otwarcia Teatru Starego w 2012 | |
| Pełna nazwa |
Teatr Stary w Lublinie |
|---|---|
| Typ teatru | |
| Założyciel | |
| Kierownictwo artystyczne |
|
| Data powstania |
1822 |
| Państwo | |
| Lokalizacja |
ul. Jezuicka 18, Lublin |
Położenie na mapie Lublina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
| 51°14′50,6400″N 22°34′09,1200″E/51,247400 22,569200 | |
| Strona internetowa | |
 nr rej. A/224 z 14.02.1967
| |
 Widok od strony ul. Jezuickiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Łukasz Rodakiewicz |
| Kondygnacje |
obecnie 5, w tym dwie podziemne |
| Ukończenie budowy |
1822 |
| Ważniejsze przebudowy |
1853, 1884, 1905, 1911[1], 2007–2012 |
| Zniszczono |
1939[1] |
| Pierwszy właściciel |
Łukasz Rodakiewicz |
| Kolejni właściciele |
Paweł Biernacki, Romuald Makowski, Fundacja Galeria na Prowincji[1] |
| Obecny właściciel |
miasto Lublin |
Informacje ogólne
edytujTeatr Stary w Lublinie jest najstarszym po Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie zachowanym teatrem w Polsce[1]. XIX-wieczny obiekt znajduje się w granicach lubelskiego Starego Miasta, został wystawiony w stylu klasycystycznym z dekoracją w postaci ślepych arkad i prostokątnych płycin oraz dekoracjami sztukateryjnymi od ul. Jezuickiej[1], na fasadzie umieszczono płaskorzeźby masek i gryfów[3].
Oryginalnie budynek był podzielony na cztery piętra: parter, krzesła na I piętrze, balkon i galerię. Scenę oświetlano przy pomocy oświetlenia olejowego, później naftowego[1]. W wyniku przebudowy z lat 2007–2012 budynek uzyskał dwie dodatkowe kondygnacje podziemne mieszczące magazyny oraz zaplecze sanitarne (pierwotnie teatr nie był podpiwniczony). W teatrze zachowano pierwotny układ foyer – widownia – scena – zascenie. Po przebudowie Teatr ma 165 miejsc siedzących[4].
W obecnym kształcie Teatr Stary jest miejscem różnorodnych wydarzeń kulturalnych. Zaplanowane są zarówno spektakle teatralne, jak i koncerty, ale także spotkania, debaty oraz zajęcia edukacyjne dla dzieci[5]. Placówka ma charakter interdyscyplinarny, konfrontujący, dynamiczny i edukacyjny[6].
Historia
edytujTeatr Stary w Lublinie został wystawiony 5 lipca w 1822 roku w miejscu zrujnowanych szesnastowiecznych kamienic, na tyłach kamienicy Łukasza Rodakiewicza według jego projektu[7]. Pierwsze przedstawienie odbyło się 20 października 1822. Pomimo że budynek był ciasny, niewygodny i prymitywnie urządzony, służył miastu jako budynek teatru zimowego do 1886. Od końca XIX w., po wzniesieniu nowego i znacznie większego Teatru im. Juliusza Osterwy, w staromiejskim obiekcie występowały głównie wędrowne trupy teatralne i artyści cyrkowi[5].
W 1907 powstało tam kino noszące nazwę Théâtre Optique Parisien, a obiekt funkcjonował jako kinoteatr. W latach międzywojennych często gościły w teatrze żydowskie zespoły teatralne[7]. W późniejszych latach kino nosiło nazwę Rialto, a później Staromiejskie, zaś ostatni seans kinowy odbył się w 1981. Później budynek, w którym kilka razy wybuchały pożary (między innymi w 1993), stawał się coraz bardziej zaniedbany. W 1994 Fundacja Galeria na Prowincji odkupiła teatr za 100 zł, obiecując wyremontowanie go w ciągu dwóch lat. Nie dotrzymała słowa, a budynek obracał się w ruinę[8].
W 2000 i 2003 konserwator zabytków zwrócił się do władz o wywłaszczenie fundacji, ale prezydent Andrzej Pruszkowski odmawiał, twierdząc między innymi, że naraziłoby to miasto na wypłatę odszkodowania. W styczniu 2005 prokuratura oskarżyła prezesów fundacji o spowodowanie możliwości zawalenia się budynku i zaniechania prac remontowych. Dopiero perspektywa wyroku spowodowała, że Skarb Państwa odzyskał zabytek. W 2007 zabytek przejęło miasto[9].
Na skutek postępującej degradacji budynek został wpisany na listę 100 Najbardziej Zagrożonych Obiektów Światowej Straży Zabytków, programu Światowego Funduszu Zabytków (WMF)[8]. W takim stanie obiekt wiele lat czekał na renowację, a prace remontowe zaczęły się w 2007. Remont teatru kosztował ponad 26 mln zł; 20 mln zł dofinansowania na ten cel miasto Lublin otrzymało z unijnego programu Infrastruktura i Środowisko[4]. W grudniu 2010 ogłoszono konkurs na dyrektora Teatru Starego, od którego wymagano m.in. koncepcji na funkcjonowanie w roku 2016 (Lublin ubiegał się o noszenie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury[10]). Dyrektorem w latach 2011 - 2024 była Karolina Rozwód związana m.in. z Urzędem Miasta, TVP Kultura i Polskim Instytutem Sztuki Filmowej. Od 1 lutego 2024 roku dyrektorem Teatru Starego w Lublinie jest Michał Karapuda[11], który wcześniej przez 11 lat kierował Wydziałem Kultury Urzędu Miasta Lublin.
16 lutego 2012 ogłoszono dzień otwarty i zaprezentowano odrestaurowane wnętrze Teatru Starego[12]. Pierwszy po remoncie spektakl odbył się 11 marca 2012[13], a na widowni zasiadł między innymi Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Działalność artystyczna Teatru Starego została zainaugurowana koncertem gitarzysty flamenco José Fernándeza Torresa z zespołem. Koncert pod tytułem „Luz de Guia" był transmitowany przez TVP Kultura oraz na telebimie na placu po Farze w Lublinie[4], a całe wydarzenie poprowadziła Grażyna Torbicka[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Teatr Stary w Lublinie. Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN”. [dostęp 2022-10-20]. (pol.).
- ↑ Wiadomo, co będzie w Starym: teatr impresaryjny. Gazeta.pl. [dostęp 2009-03-30]. (pol.).
- ↑ Teatr Stary w Lublinie. Foto Podróże, 2010-10-01. [dostęp 2010-01-14]. (pol.).
- ↑ a b c Wizyta Pary Prezydenckiej w Lublinie. prezydent.pl. [dostęp 2012-03-11]. (pol.).
- ↑ a b Komorowski otworzy odrestaurowany Teatr Stary w Lublinie. Wprost. [dostęp 2012-03-14]. (pol.).
- ↑ a b Niedziela z... Teatrem Starym w Lublinie. tvp.pl. [dostęp 2012-03-14]. (pol.).
- ↑ a b Historia Teatru Starego. Teatr Stary w Lublinie, 2010-01-14. [dostęp 2010-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-01)]. (pol.).
- ↑ a b Teatr Stary. Magiczny Lublin, 2007-05-25. [dostęp 2010-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-23)]. (pol.).
- ↑ Pierwszy akt remontu teatru. Teatr Stary w Lublinie, 2007-08-24. [dostęp 2010-01-14]. (pol.).
- ↑ Teatr Stary czeka do piątku. Tylko jeden kandydat na dyrektora. Dziennik Wschodni, 2010-01-14. [dostęp 2010-01-14]. (pol.).
- ↑ Karapuda – Michał Karapuda / Karapuda Służbowo [online] [dostęp 2024-06-21] (pol.).
- ↑ Zobacz nowy Teatr Stary. Dziś dzień otwarty. www.dziennikwschodni.pl, 2012-02-16. [dostęp 2012-02-18]. (pol.).
- ↑ Teatr Stary otwarty po 31 latach.... www.dziennikwschodni.pl data =2012-02-16. [dostęp 2012-02-18]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona internetowa Teatru Starego. [dostęp 2022-11-04]. (pol. • ang. • ukr.).
- Teatr Stary w Lublinie - 200 lat. [dostęp 2022-11-04]. (pol.).
- Teatr Stary. miasto-lublin.cba.pl. [dostęp 2012-02-18]. (pol.).
- Teatr Stary w Lublinie podnosi się z ruin. Materiał filmowy TVP. [dostęp 2012-03-14]. (pol.).