Tadeusz Andrzej Broniewski
Tadeusz Andrzej Broniewski (ur. 29 sierpnia 1894 w Krakowie[1], zm. 4 stycznia 1976 we Wrocławiu) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu, historyk i krytyk architektury, konserwator zabytków architektury.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
29 sierpnia 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 stycznia 1976 |
| Wiceburmistrz Jarosławia | |
| Okres |
od 27 lipca 1944 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Radny rady miasta | |
| Okres |
od 1931 |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujSyn Henryka i Michaliny z Wallków[1]. Absolwent III Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. W latach 1912–1925 studiował na Wydziale Architektonicznym Politechniki Lwowskiej (z przerwą spowodowaną udziałem w wojnie)[2]. Miał stopień porucznika. Podczas działań wojennych I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej na Węgrzech w mieście Györ. Podczas mobilizacji w 1920 służył w Kadrze 4 Pułku Strzelców Konnych[3]. W latach 1923–1931 pracownik naukowy Politechniki Lwowskiej. Potem (1931–1944) dyrektor Państwowej Szkoły Budownictwa w Jarosławiu i radny miasta, od 27 lipca 1944 do 10 sierpnia 1944 wiceburmistrz Jarosławia, od 1946 do 1964 pracownik naukowy Politechniki Wrocławskiej. Jego studentami byli m.in. Olgierd Czerner i Tadeusz Zipser. Doskonały rysownik, także poliglota, badacz XVI-wiecznych tekstów niemieckich. Od 1956 profesor, w latach 1949–1951 i 1958–1960 dziekan Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej.
Przed wojną konserwował zabytkowe kamienice w Jarosławiu, zbudował tam także Dom Żołnierza i Miejską Kasę Oszczędności; po wojnie kierował odbudową i konserwacją m.in. kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu, kościoła parafialnego w Świętej Katarzynie i ratusza w Lubaniu, zbudował także nowy gmach Wydziału Chemii Politechniki Wrocławskiej (1948–1951).
Napisał m.in. Historię architektury w zarysie (1959) i 5-tomową Architekturę dla wszystkich (1963–1969) (wydane łącznie jako: Historia architektury dla wszystkich, Wrocław 1980, 1990); wraz z Mieczysławem Zlatem współredagował serię Śląsk w zabytkach sztuki (1959–1976), pisząc m.in. o Kłodzku, Lubaniu, Srebrnej Górze i Trzebnicy.
Pochowany na Cmentarzu Świętej Rodziny we Wrocławiu (sektor 12-64-17-17a)[4].
Od 1919 był mężem Zofii z Mińskich (1894–1972). Jego córką jest architekt Anna Broniewska de Bezdzieca.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (30 kwietnia 1937)[5][6]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” z mieczami na wojennej wstążce (Austro-Węgry, 1917)[3]
Upamiętnienie
edytujJedna z ulic w Jarosławiu została nazwana imieniem prof. Tadeusza Broniewskiego[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 73.
- ↑ Album inżynierów i techników w Polsce. T. 1, Cz. 1, Politechnika Lwowska. Rys historyczny. Informacje., Lwów: Tow. Bratniej Pomocy Stud. Polit. Lwowskiej, 1932, s. 166.
- ↑ a b Tadeusz Broniewski - II Liceum Ogólnokształcące [online], www.sobieski.krakow.pl [dostęp 2021-04-17].
- ↑ Cmentarz Parafialny św. Rodziny we Wrocławiu [online], mogily.pl [dostęp 2021-04-17].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 100, poz. 145 „za zasługi na polu rozwoju Ligi Morskiej i Kolonialnej”.
- ↑ Odznaczenia Krzyżem Zasługi. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 100 z 6 maja 1937.
- ↑ Jarosławskie ulice - wykaz [online], ulice.jaroslaw.pl [dostęp 2021-04-17].
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2000.
- Mirosław Przyłęcki, Broniewski Tadeusz, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, z. 2, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 2006, ISBN 83-7177-416-8.
- Zenon Prętczyński, Wspomnienia o profesorach Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej (z lat studiów 1947–1952), Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2005, s. 18–20.