Sydon

miasto w Libanie

Sydon lub Sajda[1] (arab. ‏صيدا‎, Ṣaydā, hebr. ‏צִידוֹן‎, Ẓidon, stgr. Σιδώνα[2]) – trzecie pod względem wielkości miasto Libanu, około 59 tysięcy mieszkańców (2010)[1], położone na wybrzeżu Morza Śródziemnego, ok. 35 km na północ od Tyru i ok. 41 km na południe od Bejrutu.

Sydon
‏صيدا‎
Ilustracja
Państwo

 Liban

Muhafaza

Dystrykt Południowy

Gmina

Kada Sydon

Powierzchnia

7,86 km²

Populacja (2010)
• liczba ludności


59 000

Położenie na mapie Libanu
Mapa konturowa Libanu, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Sydon”
Ziemia33°34′N 35°22′E/33,566667 35,366667

Historia

edytuj

Jedno z najstarszych miast-państw Fenicjan[1]. Początkowo było najważniejszym spośród miast fenickich, później większe znaczenie uzyskał Tyr. Rozróżniano Mały Sydon, czyli samo miasto, i Wielki Sydon, czyli cały obszar znajdujący się pod jego panowaniem[3]. W Sydonie budowano bardzo dobre okręty, produkowano cenione wyroby ze szkła[potrzebny przypis]. Sydon brał udział w kilku koalicjach anty-asyryjskich, jednak walka z Asyrią zwykle kończyła się klęską. W wyniku jednego z takich buntów, król sydoński Abdi-Milkutti został zrzucony z tronu przez Asarhaddona.

W 677 p.n.e. Sydon (akad. Ṣidunu) zdobyty został przez wojska asyryjskiego króla Asarhaddona (681–669 p.n.e.) i przekształcony w stolicę nowej asyryjskiej prowincji[4]. Wówczas to nazwa miasta zmieniona została na Kar-Asarhaddon (akad. Kār-Aššur-aḫu-iddina, tłum. „Port/przystań Asarhaddona”)[4]. W 650 p.n.e. za rządów Aszurbanipala (669–627? p.n.e.), Bel-Harran-szaddu’a, gubernator prowincji Kar-Asarhaddon, pełnił urząd asyryjskiego eponima (limmu)[4].

Po upadku Asyrii Sydon, wraz z całą Fenicją, uległ dominacji państwa nowobabilońskiego, a następnie Persji Achemenidów[5]. W 351 p.n.e. Sydończycy razem z Fenicją i Cyprem powstali przeciw Persji; zdradzeni przez własnego władcę, Tennesa, nie chcąc iść do niewoli u Persów spalili się wraz z całym miastem[potrzebny przypis]. W 332 p.n.e. Sydon nie stawiał oporu wojskom Aleksandra Macedońskiego[5].

Sydon jest miastem wielokrotnie wzmiankowanym w Biblii. Fenicjanką z Sydonu była jedna z żon króla Salomona[6]. Ezechiel rzucił klątwę przeciw Sydonowi[7]. Miasto to odwiedził Jezus Chrystus[8]. Paweł z Tarsu w czasie podróży do Rzymu odwiedził przyjaciół w Sydonie[3][9].

Istnieją imiona Sydonia i Sydoniusz, oznaczające odpowiednio kobietę i mężczyznę pochodzących z Sydonu.

Królowie Sydonu

edytuj
 
Sarkofag Eszmunazara

Niepełna lista królów Sydonu zestawiona na podstawie źródeł pisemnych, epigraficznych i numizmatycznych[10]. Problematyczne są zwłaszcza próby datowania rządów Tabnita (‏תבנת‎) i Eszmunazara (‏אשמנעזר‎), znanych z zachowanych sarkofagów w egipskim stylu[11][12].

  • Abdi-Milkutti (685?[10]/680–677 p.n.e.[2]),
  • Tabnit (?) (~ 550 p.n.e.[2] / ~525 p.n.e.[11]),
  • Eszmunazar (?) (~494 p.n.e.[11]),
  • Tabnit (?) / Tetramnestos (fl. 480 p.n.e.) – uczestnik bitwy pod Salaminą[10],
  • Eszmunazar II,
  • Bodasztart,
  • Jatanmilk (?),
  • Baalszalim (450–426),
  • Abdamon,
  • Ba‘ana (404–401?),
  • Baalszalim II (401–366/365),
  • Abdasztart I (365–352),
  • Tabnit (?) / Tennes (351–347/346),
  • Ewagoras (347/346–343),
  • Abdasztart II (343/342–333/332),
  • Abdalonymos (332–312).

Miasta partnerskie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c Sajda, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-02-17].
  2. a b c Les cités Phéniciennes: Sidon [online] [dostęp 2022-02-16] (fr.).
  3. a b Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Leksykon biblijny. Waldemar Chrostowski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2001, s. 767, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-061-9.
  4. a b c Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon ..., s. 63.
  5. a b Alfred Tschirschnitz: Dzieje ludów biblijnych. Wyd. I. Warszawa: M. Sadren i S-ka, 1994, s. 142–143. ISBN 83-86340-00-3.
  6. 1Krl 11,1 w przekładach Biblii.
  7. Ez 28,20-23 w przekładach Biblii.
  8. Mk 7,31 w przekładach Biblii.
  9. Dz 27,3 w przekładach Biblii.
  10. a b c Elayi 2006 ↓.
  11. a b c Thomas Kelly, Herodotus and the Chronology of the Kings of Sidon, „Bulletin of the American Schools of Oriental Research”, 268, 1987, s. 39–56, JSTOR1356993 (ang.).
  12. Эшмуназар, [w:] Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, 1904 [dostęp 2022-02-16] (ros.).

Bibliografia

edytuj