Syderyt – minerał z gromady węglanów, pospolity i szeroko rozpowszechniony.

Syderyt
Ilustracja
Syderyt
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

węglan żelaza(II) (FeCO3)

Twardość w skali Mohsa

3,5–4,5

Przełam

muszlowy bądź nierówny

Łupliwość

doskonała

Układ krystalograficzny

trygonalny

Gęstość

3,83–3,96 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

białóżółta, żółtobrunatna, brunatna, szara

Rysa

biała, jasnożółta

Połysk

szklisty czasami perłowy

Nazwa tego minerału pochodzi od gr. σίδηρος, sídērosżelazo’, gdyż głównym jego składnikiem jest ten właśnie pierwiastek. Pierwotna nazwa – sferosyderyt (J.F.L. Hausmann, 1813), skrócona została następnie do syderytu.

Właściwości

edytuj

Tworzy kryształy o pokroju izometrycznym, tabliczkowym i słupkowym. Zazwyczaj przyjmuje postać romboedrów i skalenoedrów. Niekiedy występują zbliźniaczenia. Występuje też w skupieniach ziemistych, zbitych, ziarnistych, nerkowatych, kulistych. Tworzy naskorupienia i żyły. Jest izostrukturalny z kalcytem, magnezytem i rodochrozytem.

Występowanie

edytuj

Jest częstym składnikiem żył kruszcowych. Powszechnie tworzy się w wodnym, beztlenowym środowisku. Krystalizuje w środowiskach redukcyjnych w niskich temperaturach. Osadza się także na szelfach kontynentalnych. Powstaje w jeziorach klimatu umiarkowanego.

Miejsca występowania: Australia – Brooken Hill, Nowa Południowa Walia, Austria – Eisenerz, Erzberg, Karyntia, Niemcy – Nadrenia, Harz, Schwarzwald, Las Turynski, Wielka Brytania – Kornwalia, Hiszpania – Somorrosto, Bilbao, Rosja – Ural, Zabajkale, USA.

 
Konkrecje syderytowe w mułowcu z wyrobiska cegielni w Częstochowie

W Polsce – w rejonie Łęczycy, Częstochowy, Kłobucka (Częstochowski Obszar Rudonośny), Wielunia, w Górach Świętokrzyskich, na fliszu karpackim.

 
Oszlifowany syderyt z Minas Gerais

Zastosowanie

edytuj

Wykorzystywany głównie jako ruda żelaza (zawiera 47,98% Fe), czasami jako kamień jubilerski.

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, 2003.