Antoni Więckowski
Antoni Stanisław Więckowski[a] (ur. 12 czerwca 1882 w Barchowie, zm. 31 grudnia 1942 w Auschwitz-Birkenau) – pułkownik lekarz Wojska Polskiego, polityk, działacz społeczny i niepodległościowy związany z Łodzią.
 Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ul. S. Więckowskiego 1 w Łodzi | |
 pułkownik lekarz
| |
| Data i miejsce urodzenia |
12 czerwca 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 grudnia 1942 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1935 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant szpitala |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujUrodził się 12 czerwca 1882 w Barchowie jako syn Konstantego[1]. W 1905 rozpoczął działalność społeczną, wstępując do Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1914, po wkroczeniu Legionów Polskich do Łodzi, współpracował przy wydawaniu „Łodzianina”, organu prasowego PPS[2]. Od 1915 służył w Legionach jako lekarz adiutant Józefa Piłsudskiego[3].
W listopadzie 1918 został komendantem Szpitala Okręgowego w Łodzi. Równocześnie sprawował funkcję naczelnego lekarza VI Okręgu Wojskowego, naczelnego lekarza załogi miasta Łodzi i naczelnego lekarza 28 Pułku Piechoty „Dzieci Łódzkich”. W maju 1919 objął obowiązki komendanta Szpitala Polowego Nr 402 i w następnym miesiącu wyjechał na front[4]. Po zakończeniu wojny z bolszewikami kierował pracą Wydziału Superrewizyjno-Inwalidzkiego w Szefostwie Sanitarnym Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi. W 1921 był jednym z inicjatorów utworzenia Społecznego Polskiego Gimnazjum Męskiego w Łodzi[5] oraz jednym z założycieli Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Łodzi. W czerwcu 1930 został przesunięty w 4 Szpitalu Okręgowym w Łodzi ze stanowiska starszego ordynatora na stanowisko komendanta szpitala[6]. W czerwcu 1934 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV na stanowisko szefa sanitarnego[7]. 30 listopada 1935 został przeniesiony w stan spoczynku.
W latach 1935–1939 był naczelnym lekarzem Ubezpieczalni Społecznej. Pełnił też funkcję ordynatora w oddziale Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych „Kochanówka”. W 1937 zaczął organizować kluby terenowe, a w 1939 był współzałożycielem Stronnictwa Demokratycznego, którego został prezesem w 1940. W czasie okupacji niemieckiej był redaktorem prasy podziemnej Armii Krajowej. Wiosną 1942 został aresztowany, osadzony na Pawiaku w Warszawie, a następnie wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie został stracony.
Ukończył również studia filozoficzne i był wykładowcą historii starożytnej na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi. Jest autorem monografii pt. Julian Apostata jako administrator i prawodawca (Warszawa, 1930 i 1937).
Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 31 wprost-5-25)[8].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 5 stycznia 1948)[9]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (pośmiertnie, 11 lipca 1946)[10]
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[11]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[12]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”)
- Złoty Krzyż Zasługi (16 marca 1928)[13]
- Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża II stopnia (1935)[14]
Upamiętnienie
edytujPo II wojnie światowej jego imieniem nazwano ulicę Śródmiejską w Łodzi. Ulice jego imienia znajdują się również we Wrocławiu, na Przedmieściu Oławskim[15], oraz w centrum Szczecina.
Uwagi
edytuj- ↑ Właściwa kolejność imion płk. Więckowskiego to Antoni Stanisław, ale używał ich na co dzień w odwrotnej kolejności, ponieważ nie lubił imienia Antoni; por. Tomaszewicz Wincenty, Ze wspomnień lekarza. Warszawa 1965, s. 485 i nast.
Przypisy
edytuj- ↑ Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2022-08-17].
- ↑ „Łodzianin”, Organ Okręgu Łódzkiego Polskiej Partii Socjalistycznej, nr 1, 16 marca 1919 r.
- ↑ Jerzy Pomianowski, wywiad w „Rzeczpospolitej”, 10 XI 2006, nr 263.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 48.
- ↑ 90 lat VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka w Łodzi. Łódź 2011, s. 13.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930, s. 222.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 171.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: KLEWINOWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31].
- ↑ M.P. z 1948 r. nr 8, poz. 44 „za wybitne zasługi na polu społeczno-oświatowym”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 34, poz. 286 „za działalność konspiracyjną w czasie okupacji na terenie całego Kraju”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu pracy oświatowej”.
- ↑ Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie za 1935. Warszawa: 1936, s. 12.
- ↑ ul. Więckowskiego Stanisława. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2014-05-16].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 158–159. ISBN 83-211-0758-3.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918–1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- 90 lat VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka w Łodzi. Łódź, 2011.
Linki zewnętrzne
edytuj- Antoni Więckowski – publikacje w bibliotece Polona