Stanisław Sławski (1881–1943)
Stanisław Sławski (ur. 11 grudnia 1881 w Poznaniu[1], zm. 9 marca 1943 w KL Auschwitz) – polski prawnik, adwokat, powstaniec wielkopolski, pułkownik audytor Wojska Polskiego.
 Stanisław Sławski (1936) | |
| Data i miejsce urodzenia |
11 grudnia 1881 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 marca 1943 |
| Zawód, zajęcie |
adwokat |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy |
doktor praw |
| Małżeństwo |
Izabella z d. Motty |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Stanisława (prawnika) i Konstancji z Ziołeckich. Jego bratem był Roger (architekt), a siostrą Maria Wicherkiewicz (artystka)[2]. W 1900 ukończył Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu i rozpoczął studia prawnicze w Heidelbergu, Paryżu, Monachium i Getyndze. W 1903 złożył pierwszy egzamin prawniczy, a pracę doktorską obronił w 1911. Aplikację sądową odbywał w Kolonii, gdzie także uzupełniał studia (ekonomia polityczna). W 1906, w Berlinie, złożył egzamin sędziowski, a następnie podjął pracę w sądzie w Bydgoszczy, a potem w Poznaniu. W 1911 obronił pracę doktorską. Od 1914 prowadził w tym mieście, wspólnie z Władysławem Seydą, kancelarię adwokacką. Od tego roku należał też do PTPN[2].
W 1918 był uczestnikiem walk powstania wielkopolskiego, m.in. brał udział w zajęciu sądu przy ul. Młyńskiej i prezydium policji. 27 maja 1919 roku Komisariat Naczelnej Rady Ludowej przyjął go do sądownictwa wojskowego Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim – „jako oficera korpusu sądowego” i nadał mu „na czas posiadania odpowiedniego stanowiska wojskowego charakter pułkownika”. Był wówczas prezydentem sądownictwa wojskowego w Poznaniu[3], stojąc na czele powołanego Głównego Sądu Wojennego[4]. W trakcie powstania wielkopolskiego Stanisław Sławski pełnił następujące stanowiska: prezydenta Głównego Sądu Wojskowego w Poznaniu, prezydenta Sądownictwa Wojskowego, szefa Departamentu ,,F" Szefostwa Aprowizacji oraz szefa Sekcji I tego Departamentu[5]. Głównodowodzący Wojsk Polskich byłego zaboru pruskiego generał piechoty Józef Dowbor-Muśnicki w rozkazie z 4 września 1919 napisał: „Prezydent Głównego Sądu Wojskowego pułkownik korpusu sądowego Sławski wystąpił z dniem 30 sierpnia 1919 ze służby czynnej w formacjach wielkopolskich. Na płk. Sławskiego spadła ogromna, bardzo skomplikowana i odpowiedzialna praca utworzenia sądownictwa wojskowego. Z powierzonego mu zadania płk. Sławski wywiązał się z dobrym skutkiem, za co, żegnając go obecnie, składam mu serdeczne podziękowanie”[6]. 20 sierpnia 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem w stopniu majora korpusu sądowego i zaliczony do rezerwy[7].
W 1919, po przejściu do rezerwy, został mianowany kierownikiem sekcji w Departamencie Sprawiedliwości Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu. W listopadzie 1919 został członkiem Komisji Kodyfikacyjnej prawa polskiego. Prowadził też wykłady z prawa karnego i prawa kościelnego byłej dzielnicy pruskiej na Uniwersytecie Poznańskim. W lutym 1920 opuścił Poznań i udał się wraz z rodziną do Gdańska, gdzie został mianowany delegatem resortu sprawiedliwości w Konsulacie Generalnym RP na terenie Wolnego Miasta. W październiku 1920 wydelegowany był do Paryża, na rokowania dotyczące przygotowania konwencji polsko-gdańskiej odnośnie do prawnego statusu miasta. Był autorem wielu koncepcji i postulatów dotyczących tych rozwiązań. Zabierał też głos w siedzibie Ligi Narodów w Genewie, w celu sprecyzowania polskich praw w porcie gdańskim.
W 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów rezerwy sądowych[8]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto. Był wówczas pułkownikiem ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów pospolitego ruszenia sądowych[9].
W 1925 powrócił do Poznania, gdzie prowadził kancelarię adwokacką z bratem Janem. Został w tym czasie aktywnym członkiem Ligi Morskiej i Kolonialnej. Był też akcjonariuszem i członkiem rady nadzorczej Banku Związku Spółek Zarobkowych. Do września 1939 był radcą prawnym Kurii Arcybiskupiej w Poznaniu. Od 1926 był honorowym konsulem Grecji i za swą działalność w tym zakresie otrzymał od rządu greckiego Order Feniksa. Był również członkiem zakonu Kawalerów Maltańskich[2].
W latach 1915–1917 oraz 1926–1927 był prezesem Klubu Wioślarskiego z roku 1904 w Poznaniu[10]. Był inicjatorem założenia w Gdańsku w roku 1922 polskiego Klubu Wioślarskiego[11].
Był kolekcjonerem sztychów i starych książek oraz rękopisów. Przed II wojną światową rozpoczął porządkowanie zbiorów i we wrześniu 1939 przekazał je (m.in. rozległe archiwum Mottych) do Biblioteki Raczyńskich, pozostając w przekonaniu, że uchroni je to przed zniszczeniem. Zbiory w całości spłonęły w 1945, zachowało się tylko archiwum fotograficzne, którego nie zdążono przekazać[2].
Wiosną 1940 rodzina została wyrzucona z willi przy ul. Zbąszyńskiej, a Stanisław wyjechał do Radomia, gdzie uzyskał pracę. 10 listopada 1942 został aresztowany przez Gestapo i wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie zmarł w marcu 1943[2].
Małżeństwo i dzieci
edytuj7 września 1915 poślubił Izabellę (ur. 1892), córkę Jana Motty’ego. W Poznaniu zamieszkiwali przy ul. Matejki 60 i Zbąszyńskiej 3 (od 1933). Mieli dwie córki: Marię (1916–1977) i Anielę (ur. 1918), historyka sztuki.
Publikacje
edytujOrdery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)[12][2]
- Złoty Krzyż Zasługi (5 lipca 1939)[13]
- Order Feniksa (Grecja)
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 484.
- ↑ a b c d e f g Sławomir Leitgeber, Poznańska rodzina Sławskich, [w:] Kronika Miasta Poznania, nr 3–4/1993, s.302–310, ISSN 0137-3552.
- ↑ Tygodnik Urzędowy NRL ↓, Nr 21 z 13 czerwca 1919 roku, s. 99.
- ↑ Organa 1928 ↓, s. 71-73.
- ↑ Adam Bojarski, ,,Żołnierska karta" doktora Stanisława Sławskiego w powstaniu wielkopolskim 1918/1919,, „Palestra 11/2018, s. 133–138”.
- ↑ Rozkaz DG WP b. zaboru pruskiego nr 219 z 4 września 1919 roku, § 12.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 89 z 1919 roku, poz. 3229.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1094.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 295.
- ↑ 25 lecie Klubu Wioślarskiego z r. 1904 w Poznaniu, Sport Wodny wydanie specjalne, 1929 Nr 21, s. 5, Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [dostęp: 2019-03-14]
- ↑ Zarys historii polskiej kultury fizycznej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, Jerzy Gaj, Gdańsk 1976, s. 96.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 434 „za obronę praw polskich w Gdańsku”.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 155, poz. 367 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Śląska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2017-03-05].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Organa wymiaru sprawiedliwości w W. P.. „Wojskowy Przegląd Prawniczy”. Nr 8–10, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934. [dostęp 2021-12-29].
- Tygodnik Urzędowy Naczelnej Rady Ludowej. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2017-05-14].