Sarna

rodzaj ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych

Sarna[5] (Capreolus) – rodzaj ssaków z podrodziny saren (Capreolinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Sarna
Capreolus
J.E. Gray, 1821[1]
Ilustracja
Samiec sarny europejskiej (C. capreolus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

przeżuwacze

Infrarząd

Pecora

Rodzina

jeleniowate

Podrodzina

sarny

Plemię

Capreolini

Rodzaj

sarna

Typ nomenklatoryczny

Cervus capreolus Linnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

6 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania

Zasięg występowania

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji – od zachodniej Europy po wschodnie wybrzeże środkowej Azji[6][7][8].

Morfologia

edytuj

Długość ciała 107–145 cm, długość ogona 1,5–4 cm, wysokość w kłębie 65–94 cm; długość poroża u samców 16–33 cm; masa ciała samic 17–47 kg, samców 20–65 kg[7][9].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1821 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym systematyce kręgowców opublikowanym na łamach The London Medical Repository[1]. Na gatunek typowy Gray wyznaczył (oznaczenie monotypowe) sarnę europejską (C. capreolus).

Etymologia

edytuj
  • Capreolus: łac. capreolus ‘dzika koza, kozioł (tj. samiec sarny)’, od capreus ‘dzika koza’; przyrostek zdrabniający -olus[10].
  • Caprea: łac. capreus ‘dzika koza’[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cervus capreolus Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny

edytuj

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[11][9][6]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[5] Podgatunki[7][6][9] Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] Podstawowe wymiary[7][9][b] Status
IUCN[12]
 
Capreolus capreolus (Linnaeus, 1758) sarna europejska gatunek monotypowy większość Europy (z wyjątkiem Islandii, Irlandii i wysp Morza Śródziemnego), Kaukaz i Bliski Wschód DC: 107–127 cm
DO: 1,5–3 cm
MC: 17–30 kg
 LC 
 
Capreolus pygargus (Pallas, 1771) sarna syberyjska 2 podgatunki od europejskiej części Rosji na wschód przez Azję Środkową do południowo-wschodniej Syberii, środkowej i północno-wschodniej Chińskiej Republice Ludowej oraz Półwyspu Koreańskiego; izolowana populacja na północnych stokach Kaukazu DC: 125–145 cm
DO: 2–4 cm
MC: 32–50 kg
 LC 

Kategorie IUCN:  LC gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunki wymarłe:

  1. Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, na mocy uprawnień ICZN[2].
  2. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

edytuj
  1. a b J.E. Gray. A Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 307, 1821. (ang.). 
  2. ICZN. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.). 
  3. J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 3. (niem.).
  4. W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 135, 1836. (ang.). 
  5. a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 314. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  7. a b c d e S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 427–428. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  8. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Capreolus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
  9. a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 593. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  10. a b T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 158, 1904. (ang.). 
  11. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-06]. (ang.).
  12. Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-06]. (ang.).
  13. I.A. Vislobokova, E. Dmitrieva & N. Kalmykov. Artiodactyls from the Late Pliocene of Udunga, western Trans-Baikal, Russia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 15 (1), s. 146, 1995. DOI: 10.2307/4523613. (ang.). 
  14. J.J. Kaup. Vier urweltliche Hirsche des Darmstädter Museum. „Archiv für Mineralogie, Geognosie, Bergbau und Hüttenkunde”. 6, s. 222, 1833. DOI: 10.1515/9783112665985-002. (niem.). 
  15. H.-D. Kahlke. Neufunde von Cerviden-Resten aus dem Unterpleistozän von Untermaßfeld. „Monographien des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz”. 40 (2), s. 461, 2001. (niem.). 
  16. H.-D. Kahlke: Die Cervidenreste aus den altpleistozänen Ilmkiesen von Suessenborn bei Weimar. Berlin: Akademie-Verlag, 1956, s. 1-31. (niem.).