SVO (Subject Verb Object)

SVO (Subject Verb Object) – skrót oznaczający typ zdania, w którym podmiot występuje przed orzeczeniem, a dopełnienie występuje na końcu oraz typ języka, w którym takie zdania są dominujące^[1]. Jest to jeden z dwóch najpopularniejszych typów obok SOV, ten rodzaj składni jako podstawowy występuje w 41,79% języków^[2].

Języki SVO

To m.in.: polski, angielski, albański, estoński, fiński, francuski, ganda, grecki, hausa, hebrajski, chiński, hiszpański, indonezyjski, islandzki, jawajski, joruba, kaszubski, khmerski, kicze, łotewski, macedoński, malajski, niemiecki, portugalski, rosyjski, rumuński, serbsko-chorwacki, słoweński, suahili, tajski, ukraiński, wietnamski, włoski, zulu^[3].

Przykładowe zdanie SVO

He (podmiot) ate (orzeczenie) an apple (dopełnienie)
Er (podmiot) aß (orzeczenie) einen Apfel (dopełnienie)
Il (podmiot) a mangé (orzeczenie) une pomme (dopełnienie)
Он (podmiot) съел (orzeczenie) яблоко (dopełnienie)
Hän (podmiot) söi (orzeczenie) omenan (dopełnienie)
On (podmiot) zjadł (orzeczenie) jabłko (dopełnienie)

W językach pozycyjnych, np. w języku angielskim, taki szyk jest w zdaniach orzekających konieczny, gdyż miejsce w ciągu determinuje tu równocześnie funkcję w zdaniu. Przestawienie członów powoduje zmianę znaczenia lub czyni zdanie bezsensownym^[4], por.

Peter killed a lion. vs. A lion killed Peter.
Peter brachte einen Löwen um. vs. Ein Löwe brachte Peter um.
Pierre a tué un lion. vs. Un lion a tué Pierre.
Pietari tappoi leijonan. vs. Leijona tappoi Pietarin.
Pietro uccise un leone. vs. Un leone uccise Pietro.

W języku polskim, który dysponuje bogatym systemem form fleksyjnych informujących o funkcji składniowej, szyk SVO jest tylko jedną z możliwości uporządkowania wyrażeń, niemniej jednak w wyrażeniach o szyku neutralnym z reguły składniki występują w takiej właśnie kolejności.

Gdy formy mianownika i biernika odpowiednich rzeczowników są identyczne i semantyka czasownika (całego zdania) nie pozwala na jednoznaczne ustalenie funkcji składniowych, zdanie staje się dwuznaczne, np.:

Radość ze zwycięstwa przyćmiła mu śmierć przyjaciela (a także Śmierć przyjaciela przyćmiła mu radość ze zwycięstwa) można rozumieć dwojako:

Radość ze zwycięstwa zajęła miejsce smutku po stracie przyjaciela.
Śmierć przyjaciela odebrała radość ze zwycięstwa.

W tej sytuacji zaleca się właśnie użycie szyku SVO^[5]. Dla uniknięcia nieporozumień w zdaniach tego typu najlepiej jednak użyć strony biernej^[6].

Przypisy

↑ Majewicz 1989 ↓, s. 214.
↑ Luke Maurits: Why are some word orders more common than others? A uniform information density account. [w:] School of Psychology, University of Adelaide [on-line]. [dostęp 2017-12-07].
↑ Languages List. [dostęp 2017-12-07].
↑ Swan 2015 ↓, s. 497.
↑ Słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 1995, ISBN 83-01-03811-X, s. 999
↑ Wielki słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 2004, str. 1559

Bibliografia

Michael Swan: Practical English Usage. Oxford: Oxford University Press, 2015. ISBN 978-0-19-442098-3. (ang.).
Alfred F. Majewicz: Języki świata i ich klasyfikowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989. ISBN 83-01-08163-5. OCLC 749247655.

[CITEREFMajewicz1989214-1] Majewicz 1989 ↓, s. 214.

[sov-2] Luke Maurits: Why are some word orders more common than others? A uniform information density account. [w:] School of Psychology, University of Adelaide [on-line]. [dostęp 2017-12-07].

[3] Languages List. [dostęp 2017-12-07].

[CITEREFSwan2015497-4] Swan 2015 ↓, s. 497.

[5] Słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 1995, ISBN 83-01-03811-X, s. 999

[6] Wielki słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 2004, str. 1559

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]