Rodaki

wieś w województwie małopolskim

Rodaki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w północnej części gminy Klucze, przy drodze wojewódzkiej nr 791 OlkuszZawiercie, w paśmie Krajobrazowego Parku Orlich Gniazd.

Rodaki
wieś
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

olkuski

Gmina

Klucze

Wysokość

358,5 do 403,5 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

912[2]

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

32-310[3]

Tablice rejestracyjne

KOL

SIMC

0215195

Położenie na mapie gminy Klucze
Mapa konturowa gminy Klucze, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Rodaki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Rodaki”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Rodaki”
Położenie na mapie powiatu olkuskiego
Mapa konturowa powiatu olkuskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Rodaki”
Ziemia50°23′37″N 19°31′58″E/50,393611 19,532778[1]
Strona internetowa

Położenie

edytuj

W 1595 roku wieś położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewody krakowskiego Mikołaja Firleja[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Z najwyższego wzniesienia – Świniuszki (487 m n.p.m.) – roztacza się widok na Pustynię Błędowską i ruiny zamku w Ogrodzieńcu. Na zboczu Świniuszki znajduje się jaskinia, zaliczana do jednych z najgłębszych na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej[5]. U południowo-zachodniego podnóża Świniuszki wypływa Źródło Miłości z cenioną przez mieszkańców bardzo czystą wodą[6]. Wieś otacza obszar lesisty usiany ostańcami, poprzecinany skalistymi dolinkami, stanowiący szlak turystyczny i rowerowy, jest to teren do wspinaczek i dla grotołazów.

Części wsi

edytuj

Rodaki podzielone są na cztery części: Dwór, Wieś, Nowsie oraz przysiółek Rzeka.

Toponimia

edytuj

Hipoteza I: Nazwa miejscowości jest etniczna i pochodzi od jakiegoś rodu (lub rodziny), który mógł posiadać tę włość, jednak nie wiadomo jakiego (rodak – współobywatel, krewniak). W 1398 roku występuje jako Rodak, w latach 1470–1480 jako Rodaky.

Hipoteza II: Nazwa „Rodaki” pochodzi od słowa „rod” – źródło.

Historia

edytuj

Już w 1325 roku był tu kościółek, ale sama wieś należała do parafii Chechło.

Do 1388 roku była królewszczyzną. Wtedy jednak, wraz z Kluczami i zamkiem w Ogrodzieńcu, nadana została cześnikowi Włodkowi.

W XV w. wieś była własnością Salomona i Piotra herbu Łabędź. Miała wówczas 15 łanów kmiecych, z których dziesięcinę wartą 4 grzywny płacono biskupowi krakowskiemu, zaś dziesięcinę wartą 2 grzywny z łanu sołtysiego płacono plebanowi w Chechle. Według regestru poborowego w 1490 roku wieś miała 11 łanów. W 1581 roku była własnością Bonerów.
W XVI w. był w Rodakach młyn i karczma. W XIX w. należała do gminy Ogrodzieniec w powiecie olkuskim. W 1870 roku dobra Rodaki zostały zakupione za sumę 11 tys. rubli przez Jana Ulryka Schaffgotsch[7]. W 1876 roku tutejszy folwark liczył 1396 mórg powierzchni, z czego 401 mórg miały grunty orne i sady, łąk mórg 39, lasu 922, nieużytków mórg 34, były w nim 4 budynki murowane i 18 drewnianych. W końcu XIX w. ziemia dworska została rozparcelowana między chłopów.

W latach 1954–1972 włączone do gromady Rodaki.

Zabytki

edytuj

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].

Komunikacja

edytuj

Z Rodak odjeżdżają autobusy ZKGKM Olkusz o numerach: 471, 476, 477.
Przez miejscowość przejeżdżają autobusy linii dalekobieżnej relacji KrakówCzęstochowa realizowanej przez PKS Częstochowa.

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 115720
  2. Wieś Rodaki [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-04-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1093 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 110
  5. Ranking jaskiń jurajskich
  6. Na podstawie tablicy informacyjnej zamontowanej przy źródle
  7. Gazeta Kielecka, 1870, R. 1, nr 1, s. 6
  8. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-01].