Osiedle Baba w Pradze

Osiedle Baba w Pradze – modernistyczne osiedle w czeskiej Pradze, powstałe w latach 1928–1932 według ogólnego projektu Pavla Janáka (poszczególne domy projektowali różni architekci) i inspirowane ideami Werkbundu.

Osiedle Baba

Dom Sutnar (1931-1932)
Państwo	Czechy
Miasto wydzielone	Praga
Miasto	Praga
Data budowy	1928–1932
Architekt	Pavel Janák (główny)
Położenie na mapie Pragi Osiedle Baba
Położenie na mapie Czech Osiedle Baba
50°06′55″N 14°23′11″E

Dom Palička (1931-1932)

Dom Herain (1931-1932)

Historia

Osiedle Baba jest najważniejszym dziełem Pavla Janáka – wybitnego czeskiego architekta doby modernizmu. Zaprojektował on ogólny plan urbanistyczny i sformułował zasady dotyczące zabudowy kwartału, natomiast poszczególne budynki projektowali różni architekci tego okresu, przede wszystkim związani z Pragą.

Plany dzielnicy, zlokalizowanej na północ od centrum stolicy Czech, powstały w latach 1928-1932. Budowa 31 domów miała być zgodna ze zdrowym stylem życia. Architekci byli ograniczeni zasadami ramowymi, które określały przede wszystkim wysokość obiektów i udział przestrzeni zielonych na poszczególnych działkach. Atrakcyjna lokalizacja, na południowo-zachodnim zboczu sprawia, że z poszczególnych domów rozciąga się rozległa panorama miasta. Powstanie osiedla planowano od 1928, ale z uwagi na Wielki kryzys gospodarczy budowa ruszyła na dobre w początku lat 30. XX w. Idea zabudowy Baby była reakcją na wystawę architektury mieszkaniowej w Stuttgarcie w 1927 (Werkbund) pod przewodnictwem Miesa van der Rohe. W okresie socjalizmu osiedle Baba zostało częściowo zeszpecone różnego rodzaju dobudowami, nie zawsze zgodnymi z duchem tutejszej zabudowy.

Struktura

Osiedle projektowano jako zróżnicowany kompleks urbanistyczny dla różnych odbiorców, o różnym statusie majątkowym, stąd architektura nie jest monotonna – spotykamy tu zarówno domy jedno-, wielorodzinne, jak i szeregowe. Wśród inwestorów byli popularni artyści, pisarze, urzędnicy państwowi i nauczyciele akademiccy. Budynki rozmieszczono analizując przede wszystkim pochyłości terenu, orientację działek i położenie stoku. System ulic respektował charakter pejzażu i stąd praktycznie każdy dom szczyci się pięknym widokiem na Pragę. Domy są należycie oświetlone, ponieważ dłuższe ściany są z reguły zwrócone na południe. Prawie wszystkie budynki otwierają się na ogród i dolinę Wełtawy, posiadają duże okna, różnokształtne loggie, balkony i tarasy. Wszystko to pozwala na maksymalne korzystanie z położenia osiedla, przy jednoczesnym poszanowaniu dla przyrody i krajobrazu. Janákowi zależało na dobrym skomponowaniu dzielnicy także dlatego, że wybrał to miejsce na swój dom rodzinny. Zadanie zaprojektowania go powierzył współpracownikowi, Ot. Fierlingrovi.

Interesującym pomysłem Janáka było sformułowanie i zastosowanie tzw. pokoju gościnnego, który zastąpił jadalnię, którą usunął z centralnej części mieszkania. Przestrzeń pokoju gościnnego winna odpowiadać potrzebie wypoczynku, ułatwiając wykonywanie czynności, które mają miejsce „między spaniem a jedzeniem”. Ważna jest także rola kuchni – jednak w przyszłości rola ta powinna słabnąć. Przedpokój, zdaniem Janáka nie powinien być zbyt duży, gdyż może przerodzić się w zagracony obszerny schowek. Podkreśla się natomiast rolę łazienki. Niezbędne są garderoba i pokój służącej, choć rola tego ostatniego, w miarę postępujących zmian społecznych miała zostać zakwestionowana.

Współcześnie

Obecnie osiedle znajduje się pod ochroną konserwatorską i jest celem licznych odwiedzin miłośników architektury XX w. Popularne wśród Prażan nadal stanowi bardzo atrakcyjny kompleks mieszkaniowy, co świadczy o ponadczasowości zawartych w tej architekturze wartości formalnych i funkcjonalnych.

Dojazd

Autobusem miejskim linii 131 ze stacji metra Hradčanská do przystanku U Matěje.

Inne

Na terenie osiedla Baba znajduje się niewielka ruina zameczku z XVII w.

Zestawienie budynków

Tabela zawiera poszczególne modernistyczne realizacje na osiedlu:

Nr	Nr poczt.	Ulica	Fotografia	Nazwa domu	Inwestor	Zawód inwestora	Architekt	Rok budowy
1	1705	Na ostrohu 60 Průhledová 10		Dom Munk	František Munk i Naďa Munková	ekonomista i politolog	Josef Fuchs i Otakar Fischel	1931–1932
2	1706	Na ostrohu 58		Dom Peřina	Břetislav Peřina i Marie Peřinová		František Kerhart	1932–1933
3	1707	Na ostrohu 56		Dom Řezáč	Václav Řezáč	pisarz, pracownik urzędu statystycznego	Vojtěch Kerhart	1932
4	1708	Na ostrohu 54		Dom Zaorálek	Hugo Zaorálek	szef sekcji w Min. Szkolnictwa	Ladislav Žák	1932
5	1709	Na ostrohu 52		TrojDom Vaváček	Gustav Vaváček i Karla Vaváčková	celnik	Oldřich Starý	1932–1933
6	1710	Na ostrohu 50		Dom Lisý	Emanuel Lisý i Marie Lisá	redaktor Radia Czechosłowackiego	Antonín Heythum i Evžen Linhart	1932
7	1711	Na ostrohu 48		Dom Joska	František Joska	restaurator, dekorator	Jaroslav Fišer i Karel Fišer
8	1712	Na ostrohu 46 Jarní 7		Dom Bouda	Cyril Bouda	grafik, malarz i ilustrator	Oldřich Starý	1931–1932
9	1791	Na ostrohu 41 Jarní 5		Dom Košťál	Jan Košťál i Anna Košťálová	profesor inżynierii, rektor ČVUT	František Kerhart	1933–1934
10	1797	Na ostrohu 43		Dom Dovolil	Karel Dovolil	inżynier wodociągów	Pavel Janák	1932
11	1796	Na ostrohu 45		Dom Jiroušek	Josef Jiroušek i Anna Jiroušková	urzędnik Min. Obrony	František Kerhart	1933–1934
12	1795	Na ostrohu 47		Dom Letošník	Václav Letošník i Božena Letošníková	polityk, socjolog, archiwista MSW	František Kavalír	1932
13	1794	Na ostrohu 49 Na Babě 10		Willa Suk	Václav Suk i Antonie Suková	deweloper	Hana Kučerová-Záveská	1932
14	1793	Na ostrohu 51		Dom Čeněk	Bohumil Čeněk	pedagog artystyczny	Ladislav Žák	1932–1933
15	1792	Na ostrohu 53 Průhledová 8		Dom Zadák	Jan Zadák	majitel továrny na střešní fólie	František Zelenka	1934
16	1804	Na Babě 14 Průhledová 6		Dom Lužná	Miloslava Lužná	żona dyplomaty	Zdeněk Blažek i Otakar Fischel	1933
17	1803	Na Babě 12		Dom Poláček	Václav Poláček i Marie Poláčková	wydawca	Jan Evangelista Koula	1932
18	1801	Na Babě 8		Dom Moravec	Moravec	dyrektor	Vojtěch Kerhart	1933–1934
19	1800	Na Babě 6		Dom Linda	Václav Linda i Pavla Lindová	dyrektor gimnazjum	Pavel Janák	1933–1934
20	1799	Na Babě 4		Dom Bautz	Ludvík Bautz	dyrektor drukarni	František Kerhart	1933
20a	1798	Na Babě 2 Jarní 3		Willa Glücklich	Julius Glücklich	historyk, profesor Uniwersytetu Masaryka	Josef Gočár	1934
21	1783	Na Babě 1 Jarní 1 Nad Paťankou 14		Willa Mojžíš-Lom	Stanislav Mojžíš-Lom	dyrektor Teatru Narodowego, prawnik Min. Szkolnictwa	Josef Gočár	1936–1936
22	1782	Na Babě 3		Dom Herain	Karel Herain	dyrektor Muz. Sztuk Użytkowych	Ladislav Žák	1931–1932
23	1781	Na Babě 5		Dom Balling	Karel Balling	kompozytor	Hana Kučerová-Záveská	1931–1933
24	1780	Na Babě 7		Dom Heřman	František Heřman	wojskowy, oficer	Oldřich Starý	1931–1933
25	1779	Na Babě 9		Dom Palička	Jiří Palička i Emílie Paličková	przemysłowiec budowlany i tekstylny	Mart Stam i Jiří Palička	1931–1932
26				Dom z atelier		Plac budowy opuszczono i pozostał pusty	František Kerhart	nie zrealizowano
27	1777	Na Babě 11		Dom Špíšek	Ferdinand Špíšek	szef sekcji w Min. Szkolnictwa, wydawca Le Petit Journal de Paris	Ladislav Machoň	1933
28	1776	Na Babě 13 Průhledová 4		Dom Uhlíř	Antonín Uhlíř	socjlog i polityk, poseł CPNS	František Kavalír	1932
29	1790	Průhledová 2 Nad Paťankou 28		Dom Sutnar	Ladislav Sutnar	grafik, dizajner, architekt, malarz	Oldřich Starý	1931–1932
30	1789	Nad Paťankou 24		Dom Bělehrádek	Jan Bělehrádek	dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Masaryka	František Kerhart	1935–1936
31	1788	Nad Paťankou 22		Dom Kytlica	Karel Kytlica	główny administrator w Min. Szkolnictwa	Josef Gočár	1932–1933
32	1786	Nad Paťankou 18		Dom Maule	Václav Maule	główny administrator w Min. Szkolnictwa na Słowację	Josef Gočár	1931–1932
33	1785	Nad Paťankou 16		Dom Janák	Pavel Janák	architekt	Pavel Janák	1931–1932

Zobacz też

• Willa Tugendhatów
• Willa Müllerów w Pradze
• Willa Eduarda Lisky

Bibliografia

• Václav Horák, Praha – mapa moderní architektury, wyd. CNC, Praha, 1997, ISBN 80-901928-6-6
• Jakub Pavel, Sztuka Czechosłowacji, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1986, ISBN 83-221-0295-X
• Petr Dvořáček, Architektura českých zemí - Moderní architektura, Levné knihy, Praga, 2005, ss.84-85, ISBN 80-7309-288-5
• Regina Loukotová Mieszkanie z widokiem – porównanie praskich osiedli Baba i Výhledy - www.autoportret.pl