Order Wyzwolenia

Order Wyzwolenia
*Ordre de la Libération*
	; Awers ze wstążką we wzorze po sierpniu/wrześniu 1942
	; Rewers
	; Baretka wz. 1940
	; Baretka wz. 1942
Ustanowiono	16 listopada 1940
Kruszec	brąz
Wydano	1059
Powyżej	Legia Honorowa
Poniżej	Medal Wojskowy
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Wyzwolenia (fr. Ordre de la Libération) – francuskie odznaczenie wojskowe ustanowione przez gen. de Gaulle, przywódcę Wolnej Francji.

Historia

Po upadku Francji i powstaniu w czerwcu 1940 roku w Wielkiej Brytanii Komitetu Wolnej Francji założonego przez gen. de Gaulle, jego przywódca postanowił ustanowić odznaczenie, dla wyróżnienia osób które wyróżniły się w działaniach na rzecz wyzwolenia Francji.

W dniu 16 listopada 1940 roku wydano w Brazzaville Zarządzenie nr 7 przywódcy Wolnej Francji, na mocy którego ustanowiono nowe odznaczenie pod nazwą Order Wyzwolenia. W myśl tego zarządzenia miało być one nadawane wojskowym i osobom cywilnym, które wyróżniły się w działaniach na rzecz wyzwolenia Francji. Do zarządzenia dołączono także statut orderu oraz zarządzenie o utworzeniu kapitułę orderu. Order posiada jeden stopień.

W dniu 7 stycznia 1944 roku order został potwierdzony przez Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego jako francuskie odznaczenie państwowe drugie w kolejności po Legii Honorowej. W dniu 10 sierpnia 1945 roku order otrzymał statut wzorowany na statucie Legii Honorowej, a zgromadzenie kawalerów orderu otrzymało osobowość prawną. Zgromadzeniem kawalerów, którzy w myśl zarządzenia mieli prawo używać tytułu Krzyżowiec Wyzwolenia (fr. Croisés de la Libération)^[1], kieruje powołana spośród nich kapituła orderu.

Ostatni żyjący kawaler orderu, Hubert Germain, zmarł 12 października 2021 roku^[2].

Kapituła orderu

Kapituła orderu początkowo składała się z 5 członków, a od 1 czerwca 1943 roku z 10, a następnie z 15 członków. Siedziba kapituły był w latach 1940–1943 Londyn, następnie Algier (1943–1944) i od 20 listopada 1944 roku Paryż. Przewodniczący kapituły nosi tytuł kanclerza.

Kanclerze kapituły Orderu Wyzwolenia:

kpt./adm. Georges Thierry d’Argenlieu (1941–1958)
gen. dyw. François Joseph Jean Ingold (1958–1962)
Claude Hettier de Boislambert (1962–1978)
gen. armii Jean Simon (1978–2002)
gen. armii Alain de Boissieu (2002–2006)
Pierre Messmer (6 czerwca 2006–12 października 2007)
François Jacob (12 października 2007–12 października 2011)
Fred Moore (12 października 2011–16 listopada 2012)

Od listopada 2012 funkcję kanclerza zastąpiono funkcją delegata krajowego. Pierwszym delegatem był do 2017 Fred Moore, a jego następcą został generał Christian Baptiste^[3].

Zasady nadawania

Order zgodnie ze statutem miał być nadawany przez Komitet Wolnej Francji za szczególne zasługi dla wyzwolenia Francji spod okupacji niemieckiej. Nadawany mógł być osobom wojskowym i cywilnym, także cudzoziemcom. Mógł być również nadawany także oddziałom wojskowym i miejscowościom.

Order nadawany był na wniosek kapituły orderu, jak również osobiście przez przewodniczącego Komitetu Wolnych Francuzów, po zasięgnięciu opinii kapituły.

Łącznie nadano 1061 orderów, w tym 18 otrzymało oddziałów wojskowych oraz 5 miejscowości (Nantes, Grenoble, Paryż, Vassieux-en-Vercors i Île-de-Sein)^[4].

Opis odznaki

Odznaka orderu została zaprojektowana przez kpt. Tony'ego Mellę.

Odznaka odznaczenia wykonana jest ze brązu i ma postać prostokątnej tarczy o wysokości 30 mm, na nią nałożony jest miecz o długości 59 mm, skierowany ostrzem do dołu. Na ostrze miecza nałożony jest symbol Wolnej Francji – krzyż lotaryński

Na rewersie znajduje się napis w język łacińskim PATRIAM SERVANDO VICTORIAM TULIT (pol. Służyć ojczyźnie do zwycięstwa).

Order zawieszony jest na wstążce o szer. 37 mm koloru zielonego, z boku są czarne paski o szer. 5 mm, a także wąskie czarne paski o szer. 1mm. Kolor zielony symbolizuje w tym przypadku nadzieję, a kolor czarny żałobę.

Na wstążce mogły być umieszczane okucia z następującymi napisami, w zależności gdzie odznaczona osoba prowadziła działalność na rzecz wyzwolenia Francji, występują tu następujące napisy: AFRIQUE ÉQUATORIALE FRANÇAISE (Francuska Afryka Środkowa), NOUVELLES-HÉBRIDES (Nowe Hebrydy), OCÉANIE (Oceania), GUYANE (Gujana), SOMALIE (Somalia), RÉUNION (Réunion), AFRIQUE DU NORD (Afryka Północna), ANTILLES (Antyle), NOUVELLE-CALÉDONIE (Nowa Kaledonia), CAMEROUN (Kamerun), INDES (Indie), LEVANT (Lewant), MADAGASCAR (Madagaskar), St PIERRE et MIQUELON (St. Pierre i Miquelon), AFRIQUE OCCIDENTALE FRANÇAISE (Francuska Afryka Zachodnia), INDOCHINE (Indochiny) i FRANCE (Francja).

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Wyzwolenia.

Przypisy

↑ W myśl decyzji prezydenta Francji Jacques’a Chiraca z 23 lutego 1996 roku zmieniono tytuł odznaczonych na Towarzysz Wyzwolenia (fr. Compagnons de la Libération)
↑ Hubert Germain: France's last Hero of the Resistance [online], France 24, 12 października 2021 [dostęp 2021-10-12] (ang.).
↑ Le grand maître et les chanceliers [online], Musée de l'Ordre de la Libération [dostęp 2021-10-12] (fr.).
↑ Pełna lista kawalerów Orderu Wyzwolenia (pdf). [dostęp 2012-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-06)].

Bibliografia

С. В. Потрашков, И. И. Лившиц: Награды Второй мировой войны. Moskwa: Эксмо, 2008, s. 236-237. ISBN 978-5-699-29296-7. (ros.).
Oficjalna strona Muzeum Orderu Wyzwolenia

[1] W myśl decyzji prezydenta Francji Jacques’a Chiraca z 23 lutego 1996 roku zmieniono tytuł odznaczonych na Towarzysz Wyzwolenia (fr. Compagnons de la Libération)

[2] Hubert Germain: France's last Hero of the Resistance [online], France 24, 12 października 2021 [dostęp 2021-10-12] (ang.).

[3] Le grand maître et les chanceliers [online], Musée de l'Ordre de la Libération [dostęp 2021-10-12] (fr.).

[4] Pełna lista kawalerów Orderu Wyzwolenia (pdf). [dostęp 2012-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-06)].

[1]

[2]

[3]

[4]