Noorduyn Norseman
Noorduyn Norseman – kanadyjski jednosilnikowy samolot transportowy przeznaczony do pracy na nieutwardzonych pasach startowych. Samoloty Norseman są eksploatowane w 68 krajach na całym świecie. Ze względu na dużą odporność są używane w trudnych warunkach panujących na Antarktydzie i Arktyce.
 Noorduyn Norseman podczas lotu | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Noorduyn Aircraft Ltd. |
| Konstruktor |
Robert B.C. Noorduyn |
| Typ | |
| Konstrukcja |
Drewniana, część szkieletu metalowa |
| Załoga |
1 osoba |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Lata produkcji |
1935-1959 |
| Liczba egz. |
904 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 tłokowy Pratt & Whitney R-1340-AN1 |
| Moc |
1 x 600 KM (1 x 450 kW) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
15,70 m |
| Długość |
9,86 m |
| Wysokość |
3,07 m |
| Powierzchnia nośna |
30,20 m² |
| Masa | |
| Własna |
1923 kg |
| Startowa |
3357 kg (3420 kg z pływakami) |
| Osiągi | |
| Prędkość przelotowa |
240 km/h |
| Prędkość minimalna |
109 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
3,0 m/s |
| Pułap |
5182 m |
| Zasięg |
1500 km |
| Dane operacyjne | |
Historia
edytujSamolot został zaprojektowany przez Roberta B.C. Noorduyn, który posiadał duże doświadczenie z pracy dla Fokkera, Bellanca Aircraft Company i Pitcairn Aircraft Company. Celem było stworzenie jednopłatowca, który będzie umożliwiał swobodną eksploatację w trudnych kanadyjskich warunkach. Od samego początku miał on wymienne koła na narty lub pływaki. Budowa umożliwiała szybki załadunek i rozładunek towarów, oraz pozwalała na przewożenie pasażerów. Pierwszy oblot odbył się 14 listopada 1935. Jego produkcję uruchomiono w 1935 w fabryce Noorduyn Aircraft Ltd. Kolejne wersje różniły się od siebie silnikami, jednak do 1940 zdołano sprzedać jedynie 14 samolotów. Wybuch w 1939 II wojny światowej przyniósł duże zamówienia wojskowe. Samoloty służyły na wszystkich teatrach wojennych, jak również znalazły zastosowanie w rejonie Grenlandii i Alaski[1].
Po wojnie prawa do produkcji samolotu nabyła firma Canadian Car and Foundry, która stworzyła jego cywilną wersję. Ostatni egzemplarz został dostarczony do klienta w dniu 19 stycznia 1959. Ogółem wyprodukowano 903 samoloty Norseman w wersjach Mk I - Mk V (plus jeden prototyp)[2].
Wersje
edytuj
- Norseman Mk I
- Prototypowy samolot o numerze CF-AYO. Został sprzedany do Dominion Skyways Ltd. i rozbił się w 1952.
- Norseman Mk II
- Jeden samolot z mocniejszym silnikiem Pratt & Whitney R-1340 Wasp SC-1 o mocy 450 kW. Otrzymał numer CF-BAU.
- Norseman Mk III
- Wyprodukowano 3 samoloty o numerach CF-AZA, CF-AZS i CF-BAU.
- Norseman Mk IV
- W 1937 samolot otrzymał silnik Pratt & Whitney Wasp S3H-1. Wyprodukowano 12 egzemplarzy.
- Norseman Mk IVW
- Wojskowa wersja zmodyfikowana w 1939 dla potrzeb Royal Canadian Air Force. Wyprodukowano 38 egzemplarzy.
- Norseman YC-64A
- Wojskowa wersja zmodyfikowana dla potrzeb United States Army Air Forces, do pracy w Arktyce.
- Norseman C-64A
- Wojskowa wersja zmodyfikowana w 1942 dla USAAF, z dodatkowymi zbiornikami paliwa. Wyprodukowano 749 egzemplarzy. Później zmieniono nazwę na UC-64A.
- Norseman JA-1
- Trzy samoloty UC-64A dostosowane do potrzeb US Navy.
- Norseman C-64B
- Sześć wodnosamolotów używanych przez Korpus Inżynieryjny Armii Stanów Zjednoczonych.
- Norseman Mk V
- Cywilna wersja wojskowego samolotu Norseman MK IV, produkowana po wojnie.
- Norseman Mk VI
- Wojskowa wersja dla potrzeb Royal Canadian Air Force. Zamówienie anulowano.
- Norseman Mk VII
- Wersja z nowym silnikiem, wzmocnionym skrzydłem i kadłubem. Nie weszła do produkcji.
Użytkownicy samolotów na świecie
edytujCywilni
edytuj
Argentyna- Aviación del Litoral Fluvial Argentino
Wojskowi
edytuj
Australia- Royal Australian Air Force - w latach 1943-1946 eksploatowała 14 samolotów.
Holandia- Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne
Izrael- Siły Powietrzne Izraela
Kanada- Royal Canadian Air Force
- Kanadyjska Królewska Policja Konna
Norwegia- Norweskie Siły Powietrzne
Stany Zjednoczone- United States Army Air Forces
- United States Air Force
Szwecja- Szwedzkie Siły Powietrzne
Wielka Brytania- Royal Air Force
Przypisy
edytuj- ↑ Noorduyn Norseman. [w:] Noorduyn Norseman [on-line]. [dostęp 2011-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-10)]. (ang.).
- ↑ Nils Mathisrud: Noorduyn Norseman Mk. IV & Mk. VI. Oslo: FlyGloster Publishing, 2007. ISBN 978-82-92822-00-5.