Nikołaj Polikarpow

Nikołaj Polikarpow
Николай Поликарпов
Pełne imię i nazwisko	Nikołaj Nikołajewicz Polikarpow
Data i miejsce urodzenia	9 czerwca 1892 ; Orzeł
Data i miejsce śmierci	30 lipca 1944 ; Moskwa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Nowodziewiczy, Moskwa
Zawód, zajęcie	konstruktor lotniczy
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nikołaj Nikołajewicz Polikarpow (ros. Николай Николаевич Поликарпов, ur. 28 maja^?/9 czerwca 1892 w Orle, zm. 30 lipca 1944 w Moskwie) – radziecki konstruktor lotniczy zwany „królem myśliwców”, Bohater Pracy Socjalistycznej (1940).

Życiorys

W 1911 roku rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Petersburgu. Wkrótce potem podjął pracę w zakładach lotniczych RBWZ, gdzie był współpracownikiem Igora Sikorskiego, pod którego kierunkiem pracował przede wszystkim przy opracowywaniu olbrzymiego bombowca Ilja Muromiec. W 1918 został kierownikiem technicznym Zakładów Lotniczych Nr 1, gdzie zorganizował między innymi licencyjną produkcję francuskich myśliwców SPAD VII.

W 1924 opracował projekt pierwszego własnego myśliwca – nowatorskiego dolnopłata I-1 z silnikiem rzędowym, który pomyślnie oblatano, ale ostatecznie nie rozpoczęto jego produkcji seryjnej. Dwa lata później Polikarpowa mianowano kierownikiem Oddziału Konstrukcji Samolotów Lądowych w Zakładzie Nr 25. Tam pod jego kierunkiem zaprojektowano i skonstruowano dwupłatowe myśliwce DI-1 i DI-2 (dwumiejscowe) oraz I-3 i I-6 (jednomiejscowe). Tam też w latach 1926–1928 powstał samolot wielozadaniowy U-2, przemianowany później na Po-2 od nazwiska Polikarpowa, światowy rekordzista pod względem ilości wyprodukowanych egzemplarzy oraz łącznego czasu ich wykorzystywania.

Następnymi udanymi konstrukcjami Polikarpowa były myśliwiec I-5 z silnikiem gwiazdowym oraz rozpoznawczo-szturmowy R-5.

Podczas stalinowskich czystek w październiku 1929 aresztowano go i skazano na karę śmierci. Po dwóch latach oczekiwania na wykonanie wyroku przeniesiono go do pracy w specjalnym biurze konstrukcyjnym OGPU, a wyrok złagodzono do 10 lat przymusowej pracy, jednak dzięki doskonałym wynikom nowych konstrukcji Polikarpowa złagodzono go jeszcze bardziej, zamieniając na wyrok w zawieszeniu. W lipcu 1931 Polikarpowa objęła amnestia. Stalin, będąc zadowolonym z jego projektów, zezwolił mu na założenie własnego biura konstrukcyjnego.

W latach 1933–1938 Polikarpow był kierownikiem Doświadczalnego Biura Konstrukcyjnego (OKB). Początkowo mieściło się przy zakładzie Nr 156, a następnie Nr 1 w Moskwie^[1]. W biurze tym powstały dwupłatowe myśliwce I-15, I-15bis i I-153 oraz dolnopłatowe I-16, I-17 i I-800. Prawie wszystkie produkowane w ZSRR w latach 30. myśliwce pochodziły z biura Polikarpowa, który z tego powodu nazywany był „królem myśliwców”^[1]. Spośród nich, I-15bis i I-16 w połowie lat 30. nie ustępowały konstrukcjom zagranicznym lub je przewyższały. Aż do 1940 roku pozostawały podstawowymi samolotami myśliwskimi ZSRR^[2].

W 1940 Polikarpow skonstruował myśliwiec I-185 przewyższający maksymalną prędkością wszystkie ówczesne samoloty niemieckie. Nie skierowano go jednak do produkcji seryjnej. W 1939 roku rozpoczął też prace nad myśliwcem I-200 (późniejszy MiG-1)^[3].

W 1937 został deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR 1 kadencji. W październiku 1939 Polikarpow został wysłany przez władze w składzie delegacji zwiedzającej niemieckie fabryki zbrojeniowe^[3]. W tym okresie jednak Polikarpow popadł w niełaskę władz państwa i został odsunięty na boczny tor, co było spowodowane m.in. problemami z rozwojem myśliwca I-180. W czerwcu 1940 usunięto go ze stanowiska głównego konstruktora zakładu nr 1 i powierzono mu mały doświadczalny zakład nr 51^[3]. Mimo to, otrzymał w tym roku tytuł doktora nauk technicznych honoris causa^[4].

W OKB Polikarpowa pod koniec lat 30. pracowali konstruktorzy Artiom Mikojan i Michaił Guriewicz, którzy na przełomie 1939 i 1940 roku przejęli kontynuowanie prac nad I-200 (późniejszy MiG-1) i którzy utworzyli następnie biuro konstrukcyjne MiG, przyćmiewając go sławą^[3]. Tuż przed śmiercią, w 1943 Polikarpow otrzymał profesurę na Moskiewskim Instytucie Lotniczym. Zmarł 30 lipca 1944 na raka żołądka. Pochowany został na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Uchwałą Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 28 października 1940 otrzymał tytuł Bohatera Pracy Socjalistycznej. Dwukrotnie, w 1941 i 1943, otrzymał Nagrodę Stalinowską. Dwukrotnie również (w 1935 i 1940) otrzymał Order Lenina.

Pomimo swojej pozycji w komunistycznym ZSRR, Polikarpow otwarcie praktykował prawosławie^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Iwanow 2004 ↓, s. 3.
↑ Miedwied′, Chazanow i Masłow 2003 ↓, s. 3.
↑ ^a ^b ^c ^d Miedwied′, Chazanow i Masłow 2003 ↓, s. 9–15.
↑ ^a ^b Iwanow 2004 ↓, s. 4.

Bibliografia

Witold Szewczyk, Samolot wielozadaniowy Po-2, Wydawnictwo MON, Warszawa 1981.
Mała Encyklopedia Wojskowa, red. Józef Urbanowicz, Wydawnictwo MON, Warszawa 1970, t. 2, s. 662.
http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=9003 (ros.)
S.W. Iwanow: MiG-3 (МиГ-3). Biełorieck: OOO „ARS”, 2004, seria: Wojna w wozduchie (Война в воздухе). No. 115. (ros.).
A.N. Miedwied′, D.B. Chazanow, M.A. Masłow: Istriebitiel MiG-3 (Истребитель «МиГ-3»). Moskwa: Rusawia, 2003. ISBN 5-900078-24-8. (ros.).

[CITEREFIwanow20043-1] Iwanow 2004 ↓, s. 3.

[CITEREFMiedwied′ChazanowMasłow20033-2] Miedwied′, Chazanow i Masłow 2003 ↓, s. 3.

[CITEREFMiedwied′ChazanowMasłow20039–15-3] Miedwied′, Chazanow i Masłow 2003 ↓, s. 9–15.

[CITEREFIwanow20044-4] Iwanow 2004 ↓, s. 4.

[1]

[2]

[3]

[4]