Ngô Đình Diệm

wietnamski polityk, prezydent Wietnamu Południowego

Jean Baptiste Ngô Đình Diệm (ur. 3 stycznia 1901 w Huế, zm. 2 listopada 1963 w Sajgonie) – wietnamski polityk, prezydent Wietnamu Południowego od 1955 do śmierci podczas wojskowego zamachu stanu.

Ngô Đình Diệm
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1901
Huế

Data i miejsce śmierci

2 listopada 1963
Sajgon

Prezydent Wietnamu Południowego
Okres

od 26 października 1955
do 2 listopada 1963

Poprzednik

Bảo Đại

Następca

Dương Văn Minh

podpis
Odznaczenia
Wielki Łańcuch Orderu Sikatuny (Filipiny)

Syn szlacheckiej rodziny, katolik, w 1933 był ministrem spraw wewnętrznych, ale zrezygnował po kilku miesiącach na znak sprzeciwu wobec niechęci władz francuskich do wprowadzenia reform. Przez 12 lat pozostawał w Huế. Jego starszy brat Ngô Đình Thục był katolickim arcybiskupem Huế i rektorem dwóch wietnamskich uniwersytetów.

W 1945 Hồ Chí Minh zaproponował mu przyłączenie się do rządu na północy. Ngô odrzucił tę propozycję i wyjechał do USA, gdzie przez dwa lata przebywał w klasztorze w okolicach Nowego Jorku, a następnie przeniósł się do klasztoru benedyktynów w Belgii. Powrócił w 1954 i dzięki protekcji Stanów Zjednoczonych stanął na czele rządu Wietnamu Południowego. W październiku 1955 obalił cesarza Bảo Đạia, obwołując się prezydentem powstającej Republiki Wietnamu i odmówił przeprowadzenia przewidzianych na następny rok wyborów[1]. Ustanowił autokratyczne rządy, a wiele wysokich stanowisk państwowych obsadził członkami rodziny: młodszy brat Ngô Ðình Nhu został szefem policji, szwagier – sekretarzem stanu, syn – ministrem oświaty. Podczas wojny z Vietcongiem ograniczał prawa obywatelskie.

Wszedł w konflikt ze stanowiącymi większość mieszkańców kraju buddystami, czego źródłem był jego fanatyczny katolicyzm. Ngô zabronił między innymi wywieszania tradycyjnych flag buddyjskich[2], przy jednoczesnym nakazie wywieszenia w całym kraju biało-żółtych flag papieskich z okazji ogłoszonego świętem państwowym 25-lecia święceń kapłańskich prezydenckiego brata[3]. W 1959 ku powszechnemu oburzeniu rząd uroczyście oddał kraj w opiekę Matce Bożej[4]. Represje wobec buddystów, a przede wszystkim prowadzenie niezależnej polityki wobec USA, stało się bezpośrednią przyczyną śmierci Ngô, i miało miejsce w czasie przewrotu politycznego zorganizowanego przez CIA[5]. Początkowo Waszyngton usiłował wywrzeć presję na dyktatora, aby ten złagodził politykę. W odpowiedzi Ngô zagroził, że usunie amerykańskich doradców wojskowych. Wtedy do akcji wkroczyła CIA, która miała wpływ na wystarczająco dużą część kadry dowódczej wietnamskiej armii, aby ta usunęła dyktatora. 2 listopada 1963 czołgi otoczyły pałac prezydencki. Ngô zdołał uciec, ale później odnaleziono go zastrzelonego w kościele w Chợ Lớn. Został on zabity przez majora Nguyễna Văn Nhunga, adiutanta przewodzącego zamachowi generała Dươnga Văn Minha. Wraz z nim zginął jego brat Nhu[6].

Przypisy

edytuj
  1. Wietnam. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-15].
  2. Zachary Abuza, Renovating politics in contemporary Vietnam, Lynne Rienner Publishers, Boulder 2001, s. 191.
  3. Beverly Deepe Keever, Death Zones and Darling Spies. Seven Years of Vietnam War Reporting, University of Nebraska Press, Lincoln 2013, s. 94.
  4. Seth Jacobs, Cold War Mandarin. Ngo Dinh Diem And the Origins of America's War in Vietnam, 1950–1963, Rowman & Littlefield, Lanham 2006, s. 91.
  5. Wołoszański 1995 ↓, s. 351.
  6. Ostatnie dni dyktatorów. znak.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-29)]., red. Diane Ducret, Emmanuel Hecht, Znak Horyzont, Kraków 2014, s. 76-77

Bibliografia

edytuj
  • C. A. Bain, Vietnam: The Rots of Conflict, Englewood Cliffs, 1967
  • B. Fall, The Two Vietnams, New York, 1964
  • F. Fitzgerald, Fire in the Lake: the Vietnamese and the Americans, Boston, Mass., 1972
  • Bogusław Wołoszański: Ten okrutny wiek. Sensacje XX wieku. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Sensacje XX & Colori sp. z o.o., 1995. ISBN 83-904972-0-4.