Monilofity
Monilofity (Monilophyta Cantino & Donoghue 2007) – klad obejmujący niemal wszystkie rośliny zarodnikowe określane mianem paprotników z wyłączeniem wcześniej oddzielonej linii rozwojowej widłaków. Stanowi grupę siostrzaną dla roślin nasiennych. Obejmuje pochodzące od wspólnego przodka rośliny, które współcześnie tworzą cztery monofiletyczne grupy o różnej randze systematycznej w zależności od systemu: nasięźrzałowe (psylotowe), skrzypowe, strzelichowe i paprotkowe. W niektórych systemach grupa jest tożsama ujmowanym szeroko paprociom (np. w systemie Ruggiero i in. 2015[2] oraz systemie PPG I[3]).
 Nerecznica samcza | |||
| Systematyka[1] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Klad | |||
| Klad |
Monilophyta | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Monilophyta | |||
| Synonimy | |||
| |||
Cechą apomorficzną tych roślin jest charakterystyczna budowa walca osiowego typu syfonosteli – z miękiszowym rdzeniem otoczonym cylindrem drewna z przyległym od zewnątrz, a czasem też od wewnątrz cylindrem tworzonym przez łyko[4].
Nazwa Monilophyta nie została dotychczas opublikowana jako ważna nazwa naukowa – pojawia się w różnych publikacjach, jednak bez opisu naukowego, w piśmiennictwie anglojęzycznym zwykle pod nazwą zwyczajową "Monilophytes" (od 2001)[1]. W zapisie z podaniem autorów: Monilophyta P.D. Cantino & M.J. Donoghue 2007 została adoptowana jako formalna (tj. spełniająca wymagania PhyloCode) nazwa kladu[5]. Nazwa utworzona została z łacińskiego słowa monile znaczącego naszyjnik i greckiego słowa φυτόν (phyton) oznaczającego roślinę, w nawiązaniu do budowy anatomicznej przedstawicieli kopalnych. Jej synonimem w języku angielskim jest określenie ferns (paprocie) w szerokim ujęciu[4].
Wcześniej grupa ta opisana została przez Kenricka i Crane w 1997 jako „infragromada” (ranga nieformalna, nie ujęta w kodeksie nomenklatury botanicznej) Moniliformopses[1]. Ze względu na stosowaną formę łacińską zapisu nazwy i rangę systematyczną jednostek podrzędnych grupa ta bywa przypisywana do rangi gromady[6].
Systematyka
edytuj- System Smitha i in. (2006)[1]
Monilofity nie mają określonej kategorii systematycznej i określane są mianem grupy lub kladu. Smith i in. robią tak z premedytacją, wskazując na generalnie dużą problematyczność w ustalaniu rang taksonomicznych dla monofiletycznych grup w randze wyższej niż klasa. Autorzy ci dzielą Monilophyta na cztery klasy, wskazując Psilotopsida jako bazalną dla pozostałych przedstawionych w politomii[1]:
- klasa: psylotowe Psilotopsida D.H. Scott, Stud. Foss. Pl., ed. 2: 616, 631, 632. 1909
- klasa: skrzypowe Equisetopsida C. Agardh, Classes Pl.: 7. 20 Mai 1825
- klasa: strzelichowe Marattiopsida Doweld, Tent. Syst. Pl. Vasc.: vii. 23 Dec 2001
- klasa: paprotkowe Pteridopsida Ritgen, Aufeinanderfolge Org. Gest.: 63. Sep 1828
- System Reveala (2008)[7]
Smith i pozostali autorzy systemu paprotników odsyłają do Jamesa L. Reveala jako autorytetu w zakresie nomenklatury wyższych jednostek systematycznych roślin. Autor ten łączy dwie klasy (strzelichowe i paprociowe) w jedną podgromadę Pteridophytina, podczas gdy inni systematycy pozostawiają te grupy wraz ze skrzypowymi w politomii[1]. Podział systematyczny Reveala:
- podgromada: Psilotophytina Tippo ex Reveal in Phytologia 79: 70. 29 Apr 1996
- klasa: psylotowe Psilotopsida D.H. Scott, Stud. Foss. Pl., ed. 2: 616, 631, 632. 1909
- podgromada: Equisetophytina Reveal in Phytologia 79: 70. 29 Apr 1996
- klasa: skrzypowe Equisetopsida C. Agardh, Classes Pl.: 7. 20 Mai 1825
- podgromada: Pteridophytina Engl., Führer Garten Breslau: 10, 11. Mai 1886
- klasa: strzelichowe Marattiopsida Doweld, Tent. Syst. Pl. Vasc.: vii. 23 Dec 2001
- klasa: paprotkowe Pteridopsida Ritgen, Aufeinanderfolge Org. Gest.: 63. Sep 1828
- System PPG I (2016)[3]
W systemie PPG I monilofity odpowiadają klasie paproci Polypodiopsida zgodnie z ujęciem Pryer i in. (2009)[8] oraz Ruggiero i in. (2015)[2]. Należące tu rośliny dzielone są na cztery podklasy o następujących relacjach[3]:
| Polypodiopsida |
| ||||||||||||||||||
Mimo że od końca XX wieku systemy klasyfikacyjne na ogół włączają skrzypy jako grupę zagnieżdżoną w obrębie paproci, to jednak pojawiają się autorzy zwracający uwagę na to, że jest to rozwiązanie najwyraźniej nieuprawnione, ze względu na wiek najstarszych przedstawicieli skrzypów i ich zróżnicowanie już w dewonie. Postulują oni wyłączenie skrzypów w odrębną klasę Sphenopsida[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Alan R. Smith i inni, A classification for extant ferns, „Taxon”, 55 (3), 2006, s. 705–731, DOI: 10.2307/25065646, JSTOR: 25065646 (ang.).
- ↑ a b Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c The Pteridophyte Phylogeny Group, A community‐derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 [dostęp 2023-10-05] (ang.).
- ↑ a b Michael G. Simpson: Plant Systematics. Amsterdam i in.: Elsevier, 2010, s. 93-94. ISBN 978-0-12-374380-0.
- ↑ Philip D. Cantino i inni, Towards a phylogenetic nomenclature of Tracheophyta, „Taxon”, 56 (3), 2007, E1-E44, DOI: 10.1002/tax.563001 (ang.).
- ↑ William A. McAvoy, The Lycophytes, Monilophytes, and Gymnosperms of the Delmarva Peninsula, an Annotated Checklist, „The Maryland Naturalist”, 48 (1), 2007, s. 1–48 [zarchiwizowane 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Reveal J. L.: Classification of extant Vascular Plant Families - An expanded family scheme. 2007. [dostęp 2008-10-10]. (ang.).
- ↑ Kathleen M. Pryer & Eric Schuettpelz: Ferns. [w:] The Timetree of Life [on-line]. Oxford Biology, 2009. [dostęp 2013-12-29]. (ang.).
- ↑ Andrés Elgorriaga i inni, Origin of Equisetum : Evolution of horsetails (Equisetales) within the major euphyllophyte clade Sphenopsida, „American Journal of Botany”, 105 (8), 2018, s. 1286–1303, DOI: 10.1002/ajb2.1125 [dostęp 2023-10-05] (ang.).