Methemoglobina
Methemoglobina, MetHb – utleniona forma hemoglobiny, w której zamiast hemu (zawierającego żelazo na II stopniu utlenienia) obecna jest hemina (zawierająca żelazo na III stopniu utlenienia). Nie ma zdolności odwracalnego przyłączania tlenu[1] i jego transportu w organizmie[2], co jest charakterystyczne dla hemoglobiny.
Hemoglobina po przyłączeniu cząsteczki tlenu przekształca się w formę utlenowaną, oksyhemoglobinę. Reakcja ta jest odwracalna. Methemoglobina powstaje naturalnie w wyniku autooksydacji oksyhemoglobiny w ilości ok. 3% dziennie. Jest ona przekształcana z powrotem w hemoglobinę w wyniku działania niektórych reduktaz oraz bezpośredniej redukcji przez wewnątrzkomórkowy askorbinian i glutation. W efekcie tych procesów występuje stan równowagi, w którym ilość methemoglobiny w komórce wynosi <1%. Nieprawidłowo wysoki poziom methemoglobiny jest stanem chorobowym o nazwie methemoglobinemia[3].
Methemoglobina generowana jest intencjonalnie za pomocą azotynów (wziewnie azotyn amylu, a następnie dożylnie azotyn sodowy) w celu leczenia zatruć cyjanowodorem i cyjankami. W zatruciach tych dochodzi do dezaktywacji cytochromu c przez jon cyjankowy CN−
. Methemoglobina wiąże jon cyjankowy silniej niż cytochrom c, chroniąc go przed unieczynnieniem. Produktem tej reakcji jest cyjanomethemoglobina. W celu odtworzenia hemoglobiny podaje się dożylnie tiosiarczan sodu. Pod jego wpływem cyjanomethemoglobina przekształca się w hemoglobinę, a produktem ubocznym jest jon rodankowy, SCN−
, usuwany przez nerki[4][5].
Przypisy
edytuj- ↑ methemoglobina, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-27].
- ↑ methemoglobin, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-04-27] (ang.).
- ↑ Jay Umbreit, Methemoglobin--it’s not just blue: a concise review, „American Journal of Hematology”, 82 (2), 2007, s. 134–144, DOI: 10.1002/ajh.20738, PMID: 16986127 [dostęp 2022-04-27] (ang.).
- ↑ Elora Hilmas, Corey J. Hilmas, Medical Management of Chemical Toxicity in Pediatrics, [w:] Ramesh C. Gupta (red.), Handbook of toxicology of chemical warfare agents, wyd. 2, London: Elsevier, 2015, s. 1003–1034, DOI: 10.1016/b978-0-12-800159-2.00068-3, ISBN 978-0-12-800159-2, OCLC 903965588 (ang.).
- ↑ Cyanide Antidote – an overview, [w:] ScienceDirect [online], Elsevier [dostęp 2022-04-27].
