Max Fabiani

Maximilian „Max” Fabiani (ur. 29 kwietnia 1865 w Kobdilju, zm. 12 sierpnia 1962 w Gorycji) – słoweńsko-włoski architekt i urbanista friulskiego pochodzenia, przedstawiciel secesji.

Maximilian „Max” Fabiani

Max Fabiani w 1902
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1865 Kobdilj
Data i miejsce śmierci	12 sierpnia 1962 Gorycja
Praca
Styl	secesja
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w 1865 we friulskiej rodzinie o szlacheckim pochodzeniu, w niewielkiej wsi Kobdilj w południowej części Cesarstwa Austriackiego (dzisiejsza Słowenia). Jego ojcem był Anton Fabiani (1807–1893), matką – Charlotte Fabiani z domu Kofler (1827–1923). Wychowywał się w kosmopolitycznym środowisku. Jego ojczystym językiem był zarówno włoski, jak i słoweński. Ponadto od dzieciństwa znał powszechnie używany niemiecki. Uczęszczał do słoweńskojęzycznej szkoły podstawowej w miasteczku Štanjel, a następnie niemieckojęzycznej szkoły realnej w Lublanie. Po jej ukończeniu wyjechał do Wiednia, gdzie studiował architekturę na Uniwersytecie Technicznym (TUW), dyplom magistra uzyskując w 1889. Od 1890 był asystentem na politechnice w Grazu, po czym w ramach stypendium przez dwa lata (1892–1894) podróżował po Europie. Kiedy wrócił do stolicy Austrii, wstąpił do pracowni Ottona Wagnera z polecenia Josepha Marii Olbricha, pozostając w niej do końca XIX wieku. W 1902 uzyskał doktorat na Wydziale Budownictwa TUW. Od 1910 do 1917 wykładał ornamentykę i dekorację wnętrz na tej uczelni. Największy okres aktywności Fabianiego jako architekta i urbanisty przypadał na ostatnie lata XIX i pierwszą dekadę XX wieku, tworzył głównie w Wiedniu i zniszczonej w 1895 przez trzęsienie ziemi Lublanie.

W 1917 został odznaczony Orderem Czerwonego Orła. W tym samym roku przeprowadził się do Gorycji, gdzie przez pięć lat kierował Urzędem ds. Odbudowy (miasto zostało poważnie zniszczone w czasie I wojny światowej). W roku 1921 wstąpił do Narodowej Partii Faszystowskiej. W latach 1924–1927 uczył historii sztuki w miejscowym gimnazjum. W 1935 przyjął nominację na burmistrza Štanjel. Na stanowisku pozostawał w czasie II wojny światowej. W 1947 powrócił do Gorycji, gdzie spędził resztę życia. W 1951 otrzymał włoski Złoty Medal za Zasługi dla Kultury i Sztuki. Zmarł w 1962 w wieku 97 lat.

Z żoną Franceschą do Rochi miał dwójkę dzieci: Carlottę (1906–1987) i Lorenza (1906–1979).

Dzieła

Budynki

Dom towarowy Portois & Fix w Wiedniu

Kamienica przy Barlickiego 1 w Bielsku-Białej

Uniwersytet ludowy Urania w Wiedniu

Rok	Obiekt	Miasto	Adres
1897	Kamienica czynszowa	Wiedeń	Preysinggasse 10
1898	Dom Kuracyjny	Opatija	?
1898	Villa Baumann	Wiedeń	Anton-Langer-Gasse 3
1900	Szkoła żeńska	Lublana	Levstikov Trg 1
1900	Przytułek	Lublana	Japleva 2
1900	Kamienica i kawiarnia Cafe Allegri	Bielsko-Biała	Barlickiego 1
1900	Dom towarowy Portois & Fix	Wiedeń	Ungargasse 59–61
1900	Villa Belar	Bled	?
1901	Kamienica „Libertas”	Wiedeń	Piaristengasse 20
1901	Kamienica Krispera	Lublana	Miklošičeva 20
1902	Pomnik Franca Prešerena	Lublana	Prešernov trg
1902	Villa Schwegl	Bled	?
1902	Dom towarowy Artaria	Wiedeń	Kohlmarkt 9
1902	Kamienica Petrocochiny	Wiedeń	Hütteldorfer Straße 371
1903	Villa Max	Štanjel	?
1904	Hotel Balkan	Gorycja	?
1905	Narodni Dom	Triest	Via Fabio Filzi 14
1904	Kamienica czynszowa	Wiedeń	Graf Starhemberg-Gasse 40
1904	Kamienica Hribara	Lublana	Tavčarjeva 2
1905	Izba Przemysłowo-Handlowa	Gorycja	Corso Verdi 50
1906	Kamienica „Pod Czerwonym Jeżozwierzem”	Wiedeń	Wildpretmarkt 1
1906	Plebania kościoła św. Jakuba	Lublana	Levstikov Trg 9
1906	Grób Köcherta	Wiedeń	Cmentarz Hietzing, Maxingstraße 15
1906	Kamienica Bartoliego	Triest	Piazza della Borsa 7
1906	Palazzo Stabile	Triest	Via Belpoggio 1
1907	Kamienica Bamberga	Lublana	Miklošičeva 16
1908	Fabryka Fiat Werke AG	Wiedeń	Brünner Straße 72
1909	Villa Riehl	Windischgarsten	?
1910	Uniwersytet ludowy Urania	Wiedeń	Uraniastraße 1
1910	Pałac Mladika	Lublana	Prešernova 25
1910	Villa Faber	Attersee am Attersee	?
1991	Villa Wechsler	Wiedeń	Trautmannsdorffgasse 26
1913	Dom towarowy Reithoffer	Wiedeń	Lehargasse 9–11
1913	Fabryka Betzler	Bolzano	?
1917	Most na rzece Murze	Graz	Wienerstraße/Grazer Bundesstraße
1921	Villa Bigot	Gorycja	?
1922	Dom Pellegrinich	Gorycja	Via Brigata Casale 10
1925	Villa Ferrari i otaczające ją Ogrody Sztanielskie	Štanjel	?
1934	Kościół Najświętszego Serca	Gorycja	Via 9 Agosto/Via Nizza/Via Brigata Casale
1937	Obelisk upamiętniający żołnierzy włoskich poległych w czasie bitew nad Isonzo	Gorycja	Via delle Chiese Antico
1938	Casa del Fascio	Štanjel	?

Plany urbanistyczne

Rok	Plan
1898	Plan regulacji urbanistycznej Lublany
1899	Plan regulacji urbanistycznej Bielska (dzisiejsze Bielsko-Biała)
1921	Plan odbudowy Gorycji
1925	Plan regulacji urbanistycznej Monfalcone

Zobacz też

• Jože Plečnik

Bibliografia

• Max Fabiani w Leksykonie Architektów. Wiedeń 1880-1945. (niem.)
• Max Fabiani – strona w serwisie ArchINFORM (ang. • niem.)