Lewica chrześcijańska
Lewica chrześcijańska – wielonurtowy ruch łączący religię chrześcijańską z programem reform społecznych, marksizmem lub anarchizmem. Nawiązuje do XIX-wiecznego socjalizmu chrześcijańskiego i lewego (reformistycznego) skrzydła chrześcijańskiej demokracji [m.in. francuski ruch „Sillon” (1894–1910,) Włoska Partia Ludowa (1919–1926)]. Pod względem programowym reprezentuje spektrum rozciągające się od reformizmu opartego na katolickiej nauce społecznej po ultralewicowe grupy chrześcijańskich komunistów i anarchistów (Catholic Worker[1]). Często szuka teologicznego uzasadnienia w teologii wyzwolenia.
Lewica chrześcijańska na świecie
edytujChrześcijańskich socjalistów świata skupia International League of Religious Socialists[2].
Ameryka Łacińska
edytujNajwiększe wpływy lewica chrześcijańska zdobyła w Ameryce Łacińskiej, czego dowodem były uchwały II Generalnego Zgromadzenia Episkopatów Ameryki Łacińskiej (CELAM) w Medellin w 1968 roku[3].
Argentyna
edytujW Argentynie w 1971 roku w wyniku rozłamu w Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej powstała Partido Revolucionario Cristiana [Chrześcijańska Partia Rewolucyjna][4]. Lewicowi duchowni (np. ks. Carlos Mugica, zabity przez prawicową bojówkę 11 maja 1974 roku) działali w szeregach Ruchu Księży dla Trzeciego Świata (MSTM), wydając pismo „Cristianismo y Revolucion”[5].
Boliwia
edytujW Boliwii lewe skrzydło chadecji wyodrębniło się w maju 1970 roku jako Rewolucyjna Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna (PDCR) i podjęło walkę partyzancką przeciw prawicowej dyktaturze wojskowej; po klęsce partyzantki niedobitki PDCR utworzyły wraz z marksistami Ruch Lewicy Rewolucyjnej[6].
Brazylia
edytujW Brazylii inspiracją lewicy chrześcijańskiej była działalność postępowego skrzydła episkopatu z arcybiskupem Recife Helderem Camarą na czele. Brazylijska lewica chrześcijańska działała poprzez organizacje społeczne, takie jak Ligi Chłopskie [Ligas Camponesas] i Robotnicza Akcja Katolicka, a zwłaszcza Ruch Podstawowych Wspólnot Ewangelicznych[7].
Chile
edytujW Chile lewica chrześcijańska tworzyła początkowo frakcję rebelde w łonie Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej, z której wyłamały się: w roku 1969 Movimiento de la Accion Popular Unitaria [Ruch Zjednoczonej Akcji Ludowej] i w 1971 Izquierda Cristiana [Lewica Chrześcijańska]. chrześcijańską ultralewicę stanowiły Iglesia Joven [Młody Kościół] w Santiago de Chile, Iglesia del Pueblo [Kościół Ludu] w Valparaiso i konspiracyjny Ruch Camilo Torresa[8]. W kwietniu 1971 roku w Santiago de Chile grupa lewicowych duchownych katolickich sformułowała „Deklarację osiemdziesięciu”, która zapoczątkowała międzynarodowy „ruch Chrześcijan na rzecz socjalizmu”[9].
Kolumbia
edytujW Kolumbii w 1964 roku ks. Camilo Torres Restrepo utworzył Zjednoczony Front Ludu Kolumbijskiego, a w styczniu 1966 roku wstąpił w szeregi Armii Wyzwolenia Narodowego[10].
Meksyk
edytujW Meksyku lewica chrześcijańska zorganizowała się w Konfederacji Organizacji Narodowych CON i Narodowym Centrum Łączności Socjalnej CENOS[11].
Nikaragua
edytujW Nikaragui lewicowi chrześcijanie popierali Sandinowski Front Wyzwolenia Narodowego, w wyniku czego w lewicowym rządzie po obaleniu dyktatury Somozy znalazło się trzech duchownych rzymskokatolickich[12].
Peru
edytujW Peru ideologię bliską lewicy chrześcijańskiej wyznawał lewicowy reżim wojskowy płk. Velasco Alvarado głoszący hasło „rewolucji chrześcijańskiej, humanistycznej i peruwiańskiej”. Rząd Alvarada popierany był przez lewicę Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej[13].
Salwador
edytujW Salwadorze duchowym przywódcą lewicy chrześcijańskiej był arcybiskup San Salvador Oscar Romero (zabity przez prawicową bojówkę 24 marca 1980 roku); ruch działał poprzez organizacje takie jak Federacion Cristiana de Campesinos [Chrześcijańska Federacja Chłopów], współdziałając z lewicą marksistowską w ramach Krajowego Komitetu Koordynacyjnego Mas[14].
Wenezuela
edytujW Wenezueli lewica chrześcijańska (Rudolf Jose Cardenas) działała w ramach chrześcijańsko-demokratycznej partii COPEI[15].
Europa
edytujGrupy lewicy chrześcijańskiej działają też w niektórych krajach europejskich.
Francja
edytujWe Francji Ludowy Ruch Republikański (MRP) głosił początkowo program radykalnych reform społecznych; gdy MRP w latach 50. przeszedł na pozycje centroprawicowe, ideologię lewicy chrześcijańskiej reprezentowały kręgi intelektualistów skupione wokół pism „Témoignage chrétien” i „Esprit”[16]. W czasie studenckiej rewolty 1968 roku w Jeunesse Étudiante Chrétienne [Chrześcijańska Młodzież Studencka] pojawiły się ultralewicowe grupy uznające katolicyzm za religię mas ludowych i domagające się demokratyzacji Kościoła[17].
Hiszpania
edytujW Hiszpanii w 1956 roku powstała Izquierda Democrata Cristiana [Lewica Chrześcijańsko-Demokratyczna], a rok później jeszcze bardziej radykalny Frente de Liberacion Populara [Front Wyzwolenia Ludowego] Julio Ceron Ayuso; w tym samym czasie część niższego duchowieństwa zaczęła angażować się w obronę robotników poprzez Hermandad Obrera de Accion Catolica [Bractwo Robotnicze Akcji Katolickiej][18].
Holandia
edytujW Holandii lewicowi katolicy utworzyli Politieke Partij Radikalen [Polityczną Partię Radykałów] w 1968 roku, a postępowi protestanci Evangelische Volkspartij [Ewangelicką Partię Ludową] w 1981 roku; w 1989 roku obie weszły wraz z komunistami w skład Zielonej Lewicy[19].
Włochy
edytujWe Włoszech w okresie II wojny światowej powstała Chrześcijańska Partia Komunistyczna, w latach 70. próbowano reanimować ruch lewicy katolickiej pod nazwą Movimiento Politico dei Lavoratori [Polityczny Ruch Pracujących]; działały też pisma i wspólnoty chrześcijańskie: Assoziazione Cristiana dei Lavoratori Italiani [Chrześcijańskie Stowarzyszenie Pracowników Włoskich], Gioventu Evangelica (Marco Rostana), Ruch 7 Listopada (Filippo Gentiloni) w Rzymie, „Testimonianze” (Ernesto Balducci), „Nuovi Tempi” (Giorgio Girardet), Oregina w Genui, wspólnota Św. Pawła za Murami w Rzymie, Viene il Tempo w Cuneo, Carmine di Conversano w Bari, Santa Cuore w Lavello[20]. Obecnie lewicowi chrześcijanie tworzą nurt Cristiano Sociali[21] w ramach lewicowej Partii Demokratycznej.
Finlandia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania
edytujW Szwecji działa Sveriges Kristna Socialdemokraters Förbund, w Finlandii Köyhien Asialla, w Wielkiej Brytanii Christian Socialist Movement[22], a w Szwajcarii Partia Chrześcijańsko-Socjalna [Christlich-soziale Partei – Parti chrétien-social][23].
Lewica chrześcijańska w Polsce
edytujW Polsce ideologia ta nie odgrywa znaczącej roli. Elementy lewicy chrześcijańskiej można było dostrzec w działalności księży Stanisława Stojałowskiego (w początkowym okresie), Eugeniusza Okonia, Andrzeja Huszno i Henryka Hlebowicza, później w stowarzyszeniach katolików świeckich w PRL (Stowarzyszenie „Pax”, Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne). Współcześnie do idei lewicy chrześcijańskiej nawiązuje środowisko skupione wokół pisma „Kontakt” czy partia będąca kiedyś w koalicji rządzącej – Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej.
Przypisy
edytuj- ↑ Strona oficjalna ugrupowania Catholic Worker
- ↑ Strona oficjalna International League of Religious Socialists
- ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 199.
- ↑ Stanisław Milcarz, Republika Argentyńska, Warszawa 1977, s. 51-52.
- ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 293-299.
- ↑ Wiesław Czyżowicz, Republika Boliwijska, Warszawa 1984, s. 117-119.
- ↑ Barbara Liberska, Brazylia przyszłości, Warszawa 1989, s. 190-216.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1969, s. 219-247.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 250-286.
- ↑ Michał Chmara, Klasy społeczne i partie polityczne Republiki Chile 1964-1973, Warszawa 1978, s. 151, 162-163, 183.
- ↑ Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 91-96.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 318.
- ↑ Zbigniew Marcin Kowalewski, Guerilla latynoamerykańska, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1978, s. 205-208.
- ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 233-234.
- ↑ Miguel D'Escoto, Fernando Cardenal, Ernesto Cardenal, U źródeł teologii wyzwolenia, Warszawa 1985.
- ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 200-206.
- ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 221-225, 413-417.
- ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 215.
- ↑ Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 148-150.
- ↑ Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 396.
- ↑ Jerzy Robert Nowak, Hiszpania po wojnie domowej (1939-1971), Warszawa 1972, s. 146-147, 166-168.
- ↑ Andrzej Głowacki, Królestwo Holandii, Warszawa 1984, s. 125-126.
- ↑ Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 89-103.
- ↑ Per una nuova passione politica | CRISTIANO SOCIALI [online], www.cristianosociali.it [dostęp 2017-11-24] (wł.).
- ↑ Strona oficjalna Christian Socialist Movement
- ↑ Strona oficjalna Christlich-soziale Partei - Parti chrétien-social. [dostęp 2021-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-17)].
Linki zewnętrzne
edytujLiteratura dodatkowa
edytujTomasz Sikorski, Ewangelia zbawienia. Polska lewica chrześcijańska (1832-1914), t. 1–3, Warszawa – Radzymin 2018