Leopold Krizar
Leopold Krizar[1], ps. „Czeremosz”, „Buk”, „Leon Halicki” (ur. 30 października 1896 w Miliowie, zm. w nocy z 16/17 października 1944 k. Sokołowa) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.
 Leopold Krizar (przed 1934) | |
 podpułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 października 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16/17 października 1944 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1918–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
3 Pułk Piechoty Legionów |
| Stanowiska |
dowódca kompanii asystencyjnej |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
            | |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujLeopold Krizar urodził się 30 października 1896 roku we wsi Miliów, w ówczesnym powiecie wyżnickim Księstwa Bukowiny, w rodzinie Ferdynanda i Rypsymy z Nikosiewiczów[2]. Uczył się w szkole powszechnej w Kutach. W roku szkolnym 1913/1914 był uczniem klasy V Filii C.K. VII Gimnazjum we Lwowie, VII klasę gimnazjum klasycznego ukończył w Stanisławowie, a świadectwo maturalne uzyskał w II Gimnazjum Państwowym w Wiedniu w 1915 roku[3].
Od marca 1916 do października 1918 roku służył w armii austriackiej[3]. W tym czasie ukończył Szkołę Oficerów rezerwy XI Korpusu w Jägerndorfie (Krnov, na Śląsku). 15 sierpnia 1917 roku został ciężko ranny. Od 3 listopada do 15 grudnia 1918 roku był internowany przez Ukraińców w Galicji Wschodniej[3].
Od lipca 1919 roku organizował Wojsko Polskie w Kołomyi. Od sierpnia 1919 roku do grudnia 1926 roku służył w 3 pułku piechoty Legionów[3]. 5 czerwca 1920 roku był ponownie ranny, w czasie wojny polsko-bolszewickiej 3-krotnie kontuzjowany. Dekretem Wodza Naczelnego L. 2632 z 19 lutego 1921 r. został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika w piechocie (jako oficer z byłej armii austro-węgierskiej)[4]. W latach 1922–1926 zajmował stanowisko adiutanta II batalionu 3 pułku piechoty Legionów. Z dniem 7 stycznia 1925 r. został odkomenderowany na IX-ty pięciomiesięczny Kurs Doszkolenia Młodszych Oficerów Piechoty w Chełmnie[5]. 16 grudnia 1926 roku został przeniesiony do 30 pułku strzelców kaniowskich w Warszawie[3][6]. 12 kwietnia 1927 roku awansowany do stopnia kapitana ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 roku i 116. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. 29 stycznia 1930 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[3][8]. Wiosną 1939 roku był dowódcą I batalionu w 29 pułku strzelców kaniowskich w Kaliszu[9].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził batalionem w Ośrodku Zapasowym 25 Dywizji Piechoty. Przekroczył granicę polsko-rumuńską 18 września 1939 roku. Był internowany w Rumunii. W marcu 1940 roku znalazł się we Francji, gdzie został przydzielony do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Służył tam jako 1. oficer sztabu 1 półbrygady. Wraz z nią uczestniczył w bitwie o Narwik. Od czerwca 1940 roku przebywał w Wielkiej Brytanii, gdzie służył jako kierownik szkolenia piechoty w Centrum Wyszkolenia Piechoty. 21 lipca 1942 roku został I zastępcą dowódcy 1 batalionu Strzelców Podhalańskich[10].
Po przeszkoleniu został zaprzysiężony 27 sierpnia 1943 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Od grudnia 1943 roku był komendantem Bazy nr 10 (była to baza szkoleniowa o kryptonimie „Impudent”) we Włoszech. Brał udział w zrzucie nad Polską w nocy z 16 na 17 października 1944 roku w ramach operacji „Poldek 1” dowodzonej przez por. naw. Stanisława Kleybora na placówkę „Newa” 19 km na południowy wschód od Piotrkowa Trybunalskiego. Podczas skoku zaplątał się w taśmy na zewnątrz samolotu, po czym został odcięty przez niewiedzącego o tym podoficera pokładowego (despatchera). Zginął śmiercią spadochroniarza, spadając w lasku Kluczowotki, 800 m na południowy wschód od Sokołowa. Ciało znaleziono 22 października 1944 roku.
Leopold Krizar był żonaty z Marią Wicherską, z którą miał dwóch synów: Leszka (ur. 1923) i Tadeusza (ur. 1924).
Awanse
edytuj- chorąży – 19 września 1917 roku
- podporucznik (armii austriackiej) – ze starszeństwem z dniem 19 września 1917 roku
- porucznik – ze starszeństwem z dniem 19 lutego 1920 roku
- kapitan – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 roku
- major – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 roku
- podpułkownik – październik 1944 roku.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2052[2] (28 lutego 1921)
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (pośmiernie)
- Medal Wojska (dwukrotnie)
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1937[11][12])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[13]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[13]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[a]
- Odznaka za Rany i Kontuzje[13]
- Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii (Rumunia)[14]
- Krzyż Wojenny ze Srebrną Gwiazdą (Francja, pośmiertnie)
Upamiętnienie
edytujW lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Leopold Krizar.
Uwagi
edytuj- ↑ Medal ten został nadany mjr. Leopoldowi Krizarowi na podstawie Rozkazu nr 25 Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 28 maja 1938 roku, pkt 4 (informacja ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
Przypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 63, sprostowano nazwisko kapitana Leopolda Kryżar z „Kryżar” na „Krizar”.
- ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 26 lutego 1921 roku, s. 321.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 4 marca 1925 roku, s. 125.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 16 grudnia 1926 roku, s. 437.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 122.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1930 roku, s. 36.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 31, 582.
- ↑ Rozkazy dzienne 1942 ↓, s. 327.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 19 marca 1937 roku, s. 7.
- ↑ a b c Ze zdjęcia wykonanego po 1 stycznia 1927 roku
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 361.
Bibliografia
edytuj- Krizar Leopold. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.73-6749 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-20].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rozkazy dzienne 1 Batalionu Strzelców Podhalańskich, sygn. R.19. [dostęp 2016-09-21].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 110–112. ISBN 978-83-933857-0-6.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 347. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 257.