Legio XII Fulminata
Legio XII – legion rzymski utworzony przez Juliusza Cezara w 58 p.n.e. Obdarzony tytułem Fulminata („Piorunująca” lub „Gromozbrojna”) przez cesarza Marka Aureliusza w 174, za zwycięstwo odniesione nad Kwadami podczas burzy[1].
 „Cud deszczu” na kolumnie Marka Aureliusza w Rzymie | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie |
po 395 |
| Nazwa wyróżniająca |
Fulminata |
| Działania zbrojne | |
| Wojny galijskie (bitwa nad rzeką Sabis, bitwa pod Alezją), Wojna żydowska | |
| Organizacja | |
| Numer |
XII |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk |
piechota i jazda |
Legion XII został sformowany przez Cezara na początku wojen galijskich, uczestnicząc m.in. w oblężeniu Alezji[2]; następnie w wojnie domowej stał po stronie Cezara[2].
Wiadomo, że w 62 roku legion uczestniczył w działaniach nad Eufratem, po czym stacjonował w Syrii[3]. W 66 roku został skierowany do tłumienia powstania w Judei[2]. Za rządów Tytusa legion stacjonował w Melitene[3]. W 92 roku z polecenia cesarza Domicjana dotarł do wybrzeża Morza Kaspijskiego, najdalej na wschód spośród rzymskich wojsk[2].
W 172 lub 174 roku Legion XII – a przynajmniej jego część – uczestniczył w kampanii Marka Aureliusza przeciw germańskim Kwadom. Związany był z tym tzw. „cud deszczu”[3]. Podczas upalnego lata Rzymianie zostali otoczeni przez nieprzyjaciół w miejscu, gdzie nie było wody. Z powodu suszy i osłabienia ucierpiało morale i legioniści skłonni byli się poddać. Jednak niespodziewanie po stronie nieprzyjaciół rozszalała się nawałnica, a po stronie Rzymian spadł orzeźwiający deszcz. Dzięki temu legion odniósł zaskakujące zwycięstwo[1][4]. Chrześcijańscy autorzy (Tertulian, Euzebiusz z Cezarei) wierzyli później, że to modlitwa chrześcijańskich żołnierzy przyniosła deszcz[5]. Inni pisarze starożytni również opisywali to zdarzenie, bez wspominania o chrześcijanach. Historyk Kasjusz Dion uważał, że „cud” spowodował egipski mag i kapłan Harnufis (Arnufis), który praktykami okultystycznymi skłonił do interwencji boga Hermesa (Hermes Aèrios) utożsamianego z rzymskim Merkurym i egipskim Thotem[2]. Według reliefu na kolumnie Marka Aureliusza, wystawionej przez senat rzymski około 180 roku, sprawcą deszczu był jednak sam Jowisz (Iuppiter Pluvius)[4]. Po tym wydarzeniu cesarz nadał legionowi tytuł Fulminata („Piorunująca” lub „Gromozbrojna”).
W 175 legion XII ponownie stacjonował w Melitene[2].
Podczas wojny domowej w 193 roku XII legion poparł Pescenniusza Nigra, jednakże został pokonany przez Septymiusza Sewera[2].
Historia o „cudzie deszczu” w legionie melitańskim z czasów Marka Aureliusza uważana jest za najstarszy dowód na obecność pierwszych chrześcijan w armii rzymskiej[5]. W III wieku w Melitene rozwinęła się społeczność chrześcijańska, której członkowie służyli w XII legionie. Do tej jednostki mieli należeć św. Polieukt (†259) oraz Czterdziestu męczenników z Sebasty[2].
Legio XII Fulminata jest ostatni raz wzmiankowany w Notitia dignitatum, około 395 roku wciąż pozostawał w regionie Eufratu; prawdopodobnie aż do czasów Justyniana[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Dando-Collins 2009 ↓.
- ↑ a b c d e f g h Legio XII Fulminata [online], Livius.org [dostęp 2022-03-27] (ang.).
- ↑ a b c d Краткая история различных легионов [online] [dostęp 2022-03-27] (ros.).
- ↑ a b Euzebiusz z Cezarei, Historja kościelna, Poznań 1924, wyd. Fiszer i Majewski, s. 213 (przypis)
- ↑ a b Adalbert-Gautier Hamman, Życie codzienne pierwszych chrześcijan : (95-197), Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990, s. 74, ISBN 83-211-1059-2, OCLC 749638883 [dostęp 2023-01-08].
Bibliografia
edytuj- Stephen Dando-Collins, Legiony Cezara, Bellona, 2009.