Leśno (powiat chojnicki)
Leśno (dodatkowa nazwa w kaszub. Lesno, niem. Lesno, dawniej Liesznia)[3] – wieś kaszubska na południowo-zachodnim krańcu Pojezierza Kaszubskiego w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Brusy nad jeziorami Leśno Górne i Leśno Dolne.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
669(sołectwo 808) |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
89-634[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GCH |
| SIMC |
0079912 |
Położenie na mapie gminy Brusy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chojnickiego  | |
 53°56′55″N 17°42′04″E/53,948611 17,701111[1]
| |
Wieś królewska położona była w II połowie XVI wieku w powiecie tucholskim województwa pomorskiego[4]. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Leśno. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Leśno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.
Wieś jest siedzibą sołectwa Leśno, w którego skład wchodzą również Kaszuba i Wysoka Zaborska.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0079929 | Betlejem | część wsi |
| 1000864 | Cegielnia | część wsi (do 2023 r.) |
| 0079935 | Dąbrówka | część wsi (do 2023 r.) |
| 0079941 | Dystelnik | część wsi (do 2023 r.) |
| 1000930 | Leśno-Wybudowanie | osada (do 2023 r.) |
Historia
edytujNajstarsze ślady pobytu ludzi pochodzą sprzed około 10 tys. lat. Stałe osadnictwo datowane jest na epokę brązu (ok. 1200 p.n.e.). Osadnictwo to było związane z grupą kaszubską kultury łużyckiej. W okresie rzymskim teren wsi zaludniony był przez ludność kultury wielbarskiej, czyli Gotów. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z końca XIII w. W 1354 Leśno otrzymało prawa wsi królewskiej (prawo chełmińskie). W 1438 przeszło pod władzę Krzyżaków, zaś w 1466 – po wojnie trzynastoletniej – zostało znowu wsią królewską w starostwie tucholskim. Ostatnimi właścicielami byli Cietrzew-Sikorscy[7].
Od drugiej połowy listopada 1906 r. do początku marca 1907 r. w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane są nazwiska następujących dzieci: J. Bieszk, J. Browarczyk, P. Damps, J. Grocki, J. Kupc, F. Pkrój, J. Paszka, A. Reszkiewicz, M. Wensel. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[8].
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków NID na listę zabytków wpisany jest drewniany kościół parafialny pw. Świętego Krzyża, nr rej.: IE-25 178/29 z 30.11.1929.[9]
Modrzewiowy kościół katolicki pw. Podwyższenia Krzyża św. ufundowany został w 1650 przez królową Marię Ludwikę. Jest to budowla o konstrukcji zrębowej z wieżą konstrukcji słupowo-ramowej na podmurówce z kamieni. Dzieło miejscowych cieśli[7]. Dach i wieża kościoła pokryta są gontem świerkowym. Wnętrze zawiera strop płaski, chór wsparty jest na dwóch słupach.
Na terenie Leśna znajduje się cmentarzysko kurhanowe z 14 kurhanami, na obszarze którego jest utworzona dydaktyczna ścieżka lichenologiczno-kulturowa[10]. Na cmentarzysku były odkryte groby m.in. skrzynkowe z epoki brązu i okresów późniejszych.
-
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża w Leśnie -
Grób skrzynkowy koło Leśna, stanowisko archeologiczne z lat 80. XX wieku
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 67846
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 648 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Dr F. Lorentz "Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem" (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, k. 1.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Franciszek Mamuszka, Pomorze Gdańskie : panorama turystyczna, wyd. 1, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, ISBN 83-03-00243-0, OCLC 12079481 [dostęp 2022-08-13].
- ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 224.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 7 [dostęp 2016-12-19].
- ↑ Mariusz Grzempa: Informator przyrodniczo - turystyczny. Chojnice: Zaborski Park Krajobrazowy, 2008, s. 44. ISBN 83-918609-5-7.
Bibliografia
edytuj- Franciszek Mamuszka: Pomorze Gdańskie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, s. 146-147. ISBN 83-03-00243-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- Leśno. brusy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-01)].