Laurence Fishburne

Laurence Fishburne
	; Laurence Fishburne (2017)
Imię i nazwisko	Laurence John Fishburne III
Data i miejsce urodzenia	30 lipca 1961 ; Augusta, Georgia, USA
Zawód	aktor, producent filmowy, reżyser
Współmałżonek	Hajna O. Moss (1985–1990; rozwód); Gina Torres (2002–2018; rozwód)
Lata aktywności	od 1972
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Laurence John Fishburne III^[1] (ur. 30 lipca 1961 w Augusta) – amerykański aktor, producent i reżyser^[2].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Augusta^[3]^[4] w stanie Georgia jako syn Hattie, nauczycielki szkoły średniej, i Laurence’a Fishburne’a II, który pracował jako strażnik więzienny w Bronksie^[5]. Gdy dorastał jego rodzice rozeszli się, a matka przeniosła się na Brooklyn. Ojciec spotykał się z synem raz w miesiącu. Jego ojcem chrzestnym był Maurice Anthony Watson, wykładowca uczelni.

Kariera

Miał 10 lat gdy trafił na scenę New Federal Theatre w Nowym Jorku, wcielając się w rolę młodego fana baseballu. Od tamtej pory nieprzerwanie rozwijał swoją karierę aktorską. W wieku 12 lat pojawił się po raz pierwszy na małym ekranie jako Joshua West Hall, adoptowany syn kapitana policji w operze mydlanej ABC Tylko jedno życie (One Life to Live, 1973). Na dużym ekranie zadebiutował dwa lata później w dramacie Kukurydziana buła, Hrabia i ja (Cornbread, Earl and Me, 1975)^[6]. W 1975 powrócił na scenę New Federal Theatre w spektaklu Sekcja D (Section D) jako Tony Pridgeon. W 1976 wraz z grupą Negro Ensemble Company wystąpił jako Solomon Barton na scenie off-Broadwayu w przedstawieniu Eden^[7].

Po ukończeniu 15 roku życia, został zaangażowany do roli G.I. w dramacie wojennym Czas apokalipsy (Apocalypse Now, 1979) Francisa Forda Coppoli, który potem powierzył mu role w swoich filmach: Rumble Fish (1983), Cotton Club (1984) i Kamienne ogrody (Gardens of Stone, 1987). Tajniki aktorstwa poznawał w nowojorskiej szkole średniej Julia Richman High School i Akademii Lincoln Square^[8].

Następnie dołączył do obsady pięcioodcinkowego komediowego serialu wojennego NBC The Six O’Clock Follies (1980) i pojawił się w jednym z odcinków serialu M*A*S*H (1982) jako kapral Dorsey. Zagrał niewielką rolę Swaina w dramacie Stevena Spielberga Kolor purpury (The Color Purple, 1985) z Whoopi Goldberg. Podjął współpracę ze Spikiem Lee na planie komediodramatu muzycznego Szkolne oszołomienie (School Daze, 1988). Telewidzowie mogli go dostrzec popularnym serialu NBC Policjanci z Miami (Miami Vice, 1986) oraz w roli kowboja Curtisa w komediowym programie dla dzieci CBS Pee-Wee’s Playhouse (1987). Zwrócił na siebie uwagę krytyków filmowych rolą kochającego ojca, strzegącego swojego syna przed zgubnymi wpływami gangu w dramacie kryminalnym Johna Singletona Chłopaki z sąsiedztwa (Boyz N The Hood, 1991)^[9].

W 1992 odebrał nagrody teatralne – Tony Award, Drama Desk, Outer Critics Circle Award oraz Theater World Award za rolę erupcyjnego Sterlinga Johnsona, byłego kelnera, którą po raz pierwszy zagrał w Yale Repertory Theatre w sztuce Augusta Wilsona Dwa pociągi wyścigowe (Two Trains Running) przeniesionej na scenę broadwayowską^[10].

Wielkim sukcesem na kinowym ekranie okazała się autentyczna postać amerykańskiego muzyka, producenta i poszukiwacza talentów Ike’a Turnera Seniora, okrutnego męża Tiny Turner (Angela Bassett) w biograficznym dramacie muzycznym Briana Gibsona Tina (What’s Love Got to Do With It?, 1993)^[11]. Rola ta przyniosła mu nominację do Oscara. W 1993 roku otrzymał nagrodę Emmy za występ w programie Tribeca. W roku 1995 debiutował na scenie off-Broadwayu jako scenarzysta i reżyser teatralny spektaklem Riff-Raff. Został po raz drugi laureatem nagrody Emmy jako producent telewizyjnego dramatu wojennego HBO Miss Evers’ Boys (1997).

W 1999 roku wystąpił w roli króla Henryka II w broadwayowskim przedstawieniu Lew w zimie (The Lion in Winter).

Sławę przyniosła mu rola Morfeusza w trylogii sci-fi Matrix (1999), Matrix Reaktywacja (The Matrix Reloaded, 2002) i Matrix Rewolucje (The Matrix Revolutions, 2003).

Życie prywatne

W 1985 poślubił Hajnę O. Moss (ur. 1963), kierowniczkę obsady, którą poznał przez Spike’a Lee, z którą ma syna Langstona (ur. 1987) i córkę Montanę (ur. 7 września 1991; jej ojcem chrzestnym jest Martin Sheen). Jednak w 1992 rozwiódł się. Jego towarzyszką życia była Victoria Dillard (1992). 20 września 2002 w Nowym Jorku Fishburne ożenił się ponownie z aktorką Giną Torres (ur. 1969), z którą wcześniej romansował w 1995 i związał w roku 2000^[12]. W czerwcu 2007 urodziła się ich córka Delilah^[13]. 16 kwietnia 2018 para oficjalnie się rozwiodła^[14].

Filmografia

Aktor

1973–1976: Tylko jedno życie (One Life to Live) jako dr Joshua „Josh” Hall #1
1975: Cornbread, Earl and Me jako Wilford Robinson
1975: If You Give a Dance, You Gotta Pay the Band
1979: Czas apokalipsy (Apocalypse Now) jako pan Clean
1979: Szybka przerwa (Fast Break) jako dziecko
1980: Willie i Phil (Willie and Phil)
1980: The Six O’Clock Follies jako Robby Robinson
1980: A Rumor of War jako Lightbulb
1982: Życzenie śmierci 2 (Death Wish 2) jako Cutter
1983: For Us the Living: The Medgar Evers Story jako Jimbo Collins
1983: I Take These Men jako Hank Johnson
1983: Rumble Fish jako Midget
1984: Cotton Club (The Cotton Club) jako Bumpy Rhodes
1985: Kolor purpury (The Color Purple) jako Swain
1986: Żywe srebro (Quicksilver) jako Voodoo
1986: Band of the Hand jako Cream
1986: Posterunek przy Hill Street (Hill Street Blues, serial TV) jako Maurice Haynes
1986–1990: Pee-wee’s Playhouse (serial TV) jako kowboj Curtis
1987: Cherry model 2000 (Cherry 2000) jako Glu Glu Lawyer
1987: Kamienne ogrody (Gardens of Stone) jako Flanagan
1987: Koszmar z ulicy Wiązów III: Wojownicy snów (A Nightmare On Elm Street 3: Dream Warriors) jako Max
1988: Szkolne oszołomienie (School Daze) jako Dap
1988: Czerwona gorączka (Red Heat) jako porucznik Stobbs
1990: Kompania karna (Cadence) jako Roosevelt Stokes
1990: Decoration Day jako Michael Waring
1990: Król Nowego Jorku (King of New York) jako Jimmy Jump
1991: Precedensowa sprawa (Class Action) jako Nick Holbrook
1991: Chłopaki z sąsiedztwa (Boyz N the Hood) jako Furious Styles
1991: Serca ciemności (Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse) jako on sam
1992: Podwójny kamuflaż (Deep Cover) jako Russell Stevens Jr./John Hull
1993: Tina jako Ike Turner
1993: Szachowe dzieciństwo (Searching for Bobby Fischer) jako Vinnie
1995: Otello (Othello) jako Otello
1995: Czarna eskadra (The Tuskegee Airmen) jako Hannibal Lee Jr.
1995: W słusznej sprawie (Just Cause) jako Tanny Brown
1995: Złe towarzystwo (Bad Company) jako Nelson Crowe
1995: Studenci (Higher Learning) jako profesor Maurice Phipps
1995: Before Your Eyes: Angelie’s Secret jako narrator
1996: Ścigani (Fled) jako Piper
1997: Miss Evers’ Boys jako Caleb Humphries
1997: Ukryty wymiar (Event Horizon) jako Miller
1997: Gangster (Hoodlum) jako Bumpy Johnson
1998: Zawsze na dnie (Always Outnumbered) jako Socrates Fortlow
1999: Matrix (The Matrix) jako Morfeusz
2001: Osmosis Jones jako Thrax (głos)
2003: Matrix Reaktywacja (Matrix Reloaded) jako Morfeusz
2003: Matrix Rewolucje (The Matrix Revolutions) jako Morfeusz
2003: Pokonaj najszybszego (Biker Boyz) jako Manuel ‘Smoke’ Galloway
2003: Rzeka tajemnic (Mystic River) jako Whitey Powers
2005: Pięć palców (Five Fingers) jako Ahmat
2005: Atak na posterunek (Assault on Precinct 13) jako Marion Bishop
2006: Akeelah i jej nauczyciel jako dr Joshua Larabee
2006: Mission: Impossible III jako Brassell
2006: Bobby jako Edward Robinson
2006: Podwójna tożsamość (The Death and Life of Bobby Z) jako Tad Gruzsa
2007: Wojownicze Żółwie Ninja (Teenage Mutant Ninja Turtles) jako narrator
2007: Fantastyczna Czwórka: Narodziny Srebrnego Surfera (Fantastic Four: Rise of the Silver Surfer) jako Norrin Radd/Srebrny Surfer (głos)
2008: 21 jako Cole Williams
2009–2010: CSI: Kryminalne zagadki Las Vegas (C.S.I.: Crime Scene Investigation) jako dr Raymond Langston
2009: Opancerzony (Armored) jako Baines
2010: Predators jako Noland
2011: Epidemia strachu jako doktor Ellis Cheever
2013–2015: Hannibal jako agent specjalny Jack Crawford
2013: Kolonia (The Colony) jako Briggs
2013: Człowiek ze stali (Man of Steel) jako Perry White^[15]
2014: Sygnał jako Damon
2016: Batman v Superman: Świt sprawiedliwości jako Perry White
2016: Pasażerowie (Passengers) jako Gus Mancuso
2016: Korzenie (Roots) jako Alex Haley (głos zza kadru)
2017: John Wick 2 jako the Bowery king
2018: Ant-Man i Osa jako Bill Foster
2019: Podróże z diabłem (Running with the Devil) jako The Man
2019: John Wick 3 jako the Bowery king
2023: John Wick 4 jako the Bowery king

Reżyser

2000: Once In the Life

Scenariusz

2000: Once In the Life

Producent

2007: A Landlord’s Tale
2006: Akeelah and the Bee
2005: Pięć palców (Five Fingers)
2005: The Beltway
2000: Once In the Life
1998: Zawsze na dnie (Always Outnumbered)

Przypisy

↑ Laurence Fishburne Biography & TV / Movie Credits. TVRage.Com. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Laurence Fishburne. Listal. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Laurence Fishburne Actor, Producer. TVGuide.com. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Laurence Fishburne. TV.com. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Laurence (Larry) Fishburne. Film Reference. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Laurence Fishburne, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-07-02] (ang.).
↑ Laurence Fishburne. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2021-07-02]. (ang.).
↑ Laurence Fishburne. MYmovies.it. [dostęp 2016-07-02]. (wł.).
↑ Sandra Brennan: Laurence Fishburne Biography. AllMovie. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Laurence Fishburne. Internet Broadway Database. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Laurence Fishburne. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-07-02]. (niem.).
↑ Who is Laurence Fishburne dating?. FamousFix. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
↑ Update: Laurence Fishburne and Gina Torres welcome first child; spotted out in Hollywood. FamousFix. [dostęp 2007-11-14]. (ang.).
↑ It’s Over! Laurence Fishburne & Gina Torres Finally Sign Off On Divorce Settlement. FamousFix. [dostęp 2019-07-16]. (ang.).
↑ Marcin Pietrzyk: FOTO: Henry Cavill z loczkiem Supermana, Fishbourne jego szefem. Filmweb, 3 sierpnia 2011. [dostęp 2014-11-27]. (pol.).

Bibliografia

Laurence Fishburne w bazie IMDb (ang.)
Laurence Fishburne w bazie Notable Names Database (ang.)
Laurence Fishburne w bazie Filmweb

[1] Laurence Fishburne Biography & TV / Movie Credits. TVRage.Com. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[2] Laurence Fishburne. Listal. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[3] Laurence Fishburne Actor, Producer. TVGuide.com. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[4] Laurence Fishburne. TV.com. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[5] Laurence (Larry) Fishburne. Film Reference. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[6] Laurence Fishburne, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-07-02] (ang.).

[7] Laurence Fishburne. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2021-07-02]. (ang.).

[8] Laurence Fishburne. MYmovies.it. [dostęp 2016-07-02]. (wł.).

[9] Sandra Brennan: Laurence Fishburne Biography. AllMovie. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[10] Laurence Fishburne. Internet Broadway Database. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[11] Laurence Fishburne. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-07-02]. (niem.).

[12] Who is Laurence Fishburne dating?. FamousFix. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).

[13] Update: Laurence Fishburne and Gina Torres welcome first child; spotted out in Hollywood. FamousFix. [dostęp 2007-11-14]. (ang.).

[14] It’s Over! Laurence Fishburne & Gina Torres Finally Sign Off On Divorce Settlement. FamousFix. [dostęp 2019-07-16]. (ang.).

[15] Marcin Pietrzyk: FOTO: Henry Cavill z loczkiem Supermana, Fishbourne jego szefem. Filmweb, 3 sierpnia 2011. [dostęp 2014-11-27]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]