Konikleca
Konikleca (Hippocrepis L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje ponad 30 gatunków[4]. Występują one głównie w basenie Morza Śródziemnego, ale sięgają Półwyspu Skandynawskiego na północy, Pakistanu na wschodzie i Afryki równikowej na południu[4]. W Polsce spotykany jest tylko jeden gatunek jako efemerofit – konikleca czubata (Hippocrepis comosa)[5].
 Morfologia (konikleca czubata) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
konikleca | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Hippocrepis L. Sp. Pl. 744. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
H. unisiliquosa L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Krzewy, byliny i rośliny jednoroczne. Z włoskami, przynajmniej na osi liścia, rzadko nagie. Łodyga jest kanciasta[6].
- Liście
- Nieparzysto pierzaste, z parami listków naprzeciwległych. Listki osadzone są na wyraźnych ogonkach, czasem dłuższych od blaszki listka. Blaszka u niektórych gatunków cienka, u innych dość sztywna. Przylistki są równowąskie, do lancetowatych i trójkątnych, rzadko jajowate, zwykle wyraźnie mniejsze od listków i zawsze odmienne od nich kształtem. Często zrośnięte są na krótkim odcinku z ogonkiem liściowym[6].
- Kwiaty
- Motylkowe, zebrane w baldach na kanciastej lub bruzdowanej szypule, u części gatunków długiej, u kilku skróconej (H. biflora, H. unisiliquosa) i wówczas kwiatostan skąpokwiatowy (od 1 do 4 kwiatów). Przysadki zrosłe w okrywę ząbkowaną lub wcinaną, często u nasady z ciemnymi gruczołkami. Kielich zrosłodziałkowy, zwykle cylindryczny. Płatki korony z paznokciem, żółte. Górny płatek tworzy żagielek, ma brzegi odgięte do tyłu. Dwa boczne płatki tworzą skrzydełka otulające dolny płatek tworzący łódeczkę. Dziewięć pręcików jest zrośniętych w wygiętą rurkę, nitka dziesiątego pręcika jest dwukrotnie wygięta u nasady tworząc dwie przerwy w rurce. Szyjka słupka u podstawy (nad zalążnią) tęga, dalej zgięta pod kątem prostym i w szczytowej części nieco spłaszczona. W szczytowej części wyraźnie owłosiona z drobnym znamieniem. Zalążnia górna[6].
- Owoce
- Strąki, zwykle owłosione[6].
Systematyka
edytujRodzaj blisko spokrewniony z rodzajami cieciorka (Coronilla) i topornica Securigera, ale też wyraźnie od nich odmienny w odniesieniu do szeregu cech morfologicznych[6].
- Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Loteae[7].
- Pozycja według systemu Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), rodzaj konikleca (Hippocrepis L.)[8].
- Wykaz gatunków[4]
- Hippocrepis areolata Desv.
- Hippocrepis atlantica Ball
- Hippocrepis balearica Jacq.
- Hippocrepis biflora Spreng.
- Hippocrepis brevipetala (Murb.) E.Domínguez
- Hippocrepis carpetana Lassen
- Hippocrepis castroviejoi Talavera & E.Domínguez
- Hippocrepis ciliata Willd.
- Hippocrepis comosa L. – konikleca czubata
- Hippocrepis conradiae Gamisans & Hugot
- Hippocrepis constricta Kunze
- Hippocrepis cyclocarpa Murb.
- Hippocrepis emerus (L.) Lassen
- Hippocrepis eriocarpa (Boiss.) Boiss.
- Hippocrepis fruticescens Sennen
- Hippocrepis glauca Ten.
- Hippocrepis grosii (Pau) Boira, Gil & L.Llorens
- Hippocrepis liouvillei Maire
- Hippocrepis maura Braun-Blanq. & Maire
- Hippocrepis minor Munby
- Hippocrepis monticola Durieu ex Lassen
- Hippocrepis multisiliquosa L.
- Hippocrepis neglecta Lassen
- Hippocrepis nevadensis (Hrabětová) Talavera & E.Domínguez
- Hippocrepis prostrata Boiss.
- Hippocrepis rupestris Laza
- Hippocrepis salzmannii Boiss. & Reut.
- Hippocrepis scabra DC.
- Hippocrepis scorpioides Req. ex Benth.
- Hippocrepis squamata (Cav.) Coss.
- Hippocrepis tavera-mendozae Talavera & E.Domínguez
- Hippocrepis unisiliquosa L.
- Hippocrepis valentina Boiss.
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2013-04-09].
- ↑ a b c Hippocrepis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-01].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 99, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e Per Lassen. A New Delimitation of the Genera Coronilla, Hippocrepis, and Securigera (Fabaceae). „Willdenowia”. 19, 1, s. 49-62, 1989.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Hippocrepis. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-04]. (ang.).