Wikipedia

Kościół św. Antoniego z Padwy w Warszawie (Śródmieście)

(Przekierowano z Kościół św. Antoniego Padewskiego w Warszawie (Śródmieście))

Kościół św. Antoniego z Padwy[2] – kościół rzymskokatolicki znajdujący się przy ulicy Senatorskiej 31/33 w Warszawie.

Kościół św. Antoniego z Padwy w Warszawie
Zabytek: nr rej. 523/2 z dnia 1.07.1965[1]
Ilustracja
Świątynia od strony ul. Senatorskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Antoniego z Padwy w Warszawie

Wezwanie

św. Antoni z Padwy

Wspomnienie liturgiczne

13 czerwca

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

szczątki kostne św. José Sáncheza del Río

Cudowne wizerunki

obraz św. Antoniego z Padwy

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Antoniego z Padwy w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Antoniego z Padwy w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Antoniego z Padwy w Warszawie”
Ziemia52°14′34″N 21°00′23″E/52,242778 21,006389
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Świątynia od strony Ogrodu Saskiego
Tablica upamiętniająca żołnierzy batalionu Zośka

Opis

edytuj

Pierwszy warszawski barokowy kościół z prostą fasadą. Posiada jednonawowe, prostokątne wnętrze z transeptem i rzędami kaplic ołtarzowych (oraz dwie boczne). Kruchta oddzielona jest kratą (z XVIII wieku). W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy świętego Franciszka i świętego Antoniego z Padwy namalowane przez Rafała Hadziewicza, a także obraz zdjęcia Chrystusa z Krzyża pędzla Annibala Vinici. We wnętrzu znajdują się też m.in. epitafia dwóch żon marszałka Mniszcha. W grudniu 2019 w kościele zostały zainstalowane relikwie I stopnia (fragment kości) świętego José Sáncheza del Río[3].

W krużgankach również umieszczono liczne epitafia zasłużonych osób (m.in. pisarki Klementyny Hoffmanowej, malarza Rafała Hadziewicza, poety Stanisława Jachowicza, aktora Ludwika Panczykowskiego[4], prezydenta Wilna Wiktora Malaszewskiego, pisarza Tadeusza Dołęgi-Mostowicza), a także poległych podczas II wojny światowej, zmarłych w niemieckich obozach koncentracyjnych oraz żołnierzy polskich walczących w obronie kraju. Ślady nieistniejącego cmentarza przykościelnego widoczne były jeszcze w okresie międzywojennym[5].

Historia

edytuj

Pierwszy kościół powstał z fundacji króla Zygmunta III Wazy jako sanktuarium dziękczynne za zdobycie Smoleńska 13 czerwca 1611. Data tego wydarzenia łączyła się z wyborem patrona kościoła w osobie Antoniego z Padwy. Budowę świątyni (początkowo drewnianej)[6] zainicjowano w obecności monarchy 4 października 1623. Została ona powierzona zakonowi franciszkanów reformatów, sprowadzonych przez króla w 1623. Nową świątynię konsekrował 13 sierpnia 1635 wrocławski biskup Jan Baltazar Liesch. Powstała na niezabudowanym w tamtym czasie przedmieściu Warszawy[7].

W 1657 podczas potopu szwedzkiego klasztor wraz z kościołem uległ całkowitemu zniszczeniu dokonanemu przez wojska sprzymierzonego ze Szwedami Jerzego Rakoczego.

Z fundacji kasztelana Stanisława Leszczyc-Skarszewskiego w latach 1668–1680 wzniesiono pod kierunkiem Franciszka Czosłowicza nowy, murowany kościół, konsekrowany w roku 1679 przez biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego. Jednonawową świątynię o fasadzie z trójkątnym szczytem i o prostokątnym prezbiterium wybudowano najprawdopodobniej według projektu Józefa Belottiego; rzeźby we wnętrzu kościoła są dziełem Jana Jerzego Plerscha.

Świątynię często odwiedzał król Jan III Sobieski. W latach 1734–1735 z woli króla Augusta III Sasa po prawej stronie prezbiterium wybudowano lożę dla niego i małżonki (para królewska zamieszkiwała pobliski pałac); z ich fundacji wzniesiono też (1756) ołtarz św. Józefa. W latach 1757–1781 powstała kaplica Matki Boskiej. W 1770 kościół oddzielono od ulicy klasycystycznym ogrodzeniem, a w 1792 roku do krużganka dobudowano prostopadłe boczne ramiona według projektu Hilarego Szpilowskiego.

W 1766 we franciszkańskim klasztorze miał ukrywać się Giacomo Casanova, poszukiwany po pojedynku przez stronnictwo Branickich[8]. W 1872 poddano remontowi budowlę, którą wcześniej (1813) naruszyła katastrofa sklepienia. W 1850 w tympanonie frontonu umieszczono obraz Matki Boskiej, a w 1851 ustawiono przed kościołem jej figurę (Niepokalanego Poczęcia) wykonaną przez Antoniego Messinga.

W 1866 roku została erygowana parafia. W 1867, w związku z kasatą zakonu oo. franciszkanów w ramach represji po powstaniu styczniowym, kościół przejęli księża diecezjalni. W następnych latach ołtarz główny przesunięto do ściany prezbiterium, zlikwidowano chór i zakrystię.

W 1895 roku zbudowano kaplicę Świętej Rodziny z ołtarzem wykonanym przez Wincentego Bogaczyka. W 1907 dobudowano kaplicę Najświętszego Serca Jezusowego.

Jednym z wikariuszy na początku XX wieku był błogosławiony ks. Michał Woźniak[9]. Spalony kościół uległ znacznym zniszczeniom przez działania wojsk niemieckich podczas walk powstańczych w 1944 roku. Przez jego teren przebijała się ze Starego Miasta do Śródmieścia część kompanii „Rudy” z batalionu „Zośka” pod dowództwem hm. ppor. Andrzeja Romockiego ps. „Morro”[10]. W opuszczonym przez Niemców budynku, w kaplicy Najświętszego Serca Jezusowego, znaleziono wtedy zwłoki 30 rozstrzelanych osób oraz kilkadziesiąt ciał oblanych benzyną i częściowo spalonych[11]. W czasie powstania szczególnie ucierpiały ołtarz główny i ołtarze boczne, ambona i organy; ocalały kaplica Świętej Rodziny i krata oraz część sztukaterii przy sklepieniach kaplic.

Świątynię odbudowano w latach 1950–1956 według projektu Karola Szymańskiego. Ołtarz główny został konsekrowany przez kardynała Stefana Wyszyńskiego 18 stycznia 1969 roku.

1 lipca 1949 kościół i parafia zostały ponownie przekazane zakonowi franciszkanów reformatów.

W kulturze masowej

edytuj

Wykorzystane w kinematografii krużganki kościoła posłużyły jako niekonwencjonalne tło scen plenerowych, m.in. w filmach Akcja pod Arsenałem (1977, reż. Jan Łomnicki)[12], Jack Strong (2014, reż. Władysław Pasikowski)[13].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych m. st. Warszawy. [dostęp 2010-01-22].
  2. ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 191. ISBN 978-83-7821-118-1.
  3. ↑ Relikwie świętego 14-latka w kościele św.... [online], warszawa.gosc.pl, 13 grudnia 2019 [dostęp 2020-02-09].
  4. ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: PIW, 1960, s. 173.
  5. ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie, dz. cyt., s. 310.
  6. ↑ Marian M. Drozdowski, Andrzej Zahorski: Historia Warszawy. Warszawa, PWN, 1972, s. 56.
  7. ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 46.
  8. ↑ Encyklopedia Warszawy, dz. cyt., s. 96.
  9. ↑ BŁ. KS. MICHAŁ WOŹNIAK [online], Parafia Wiśniew k. Mińska Mazowieckiego [dostęp 2019-10-03] (pol.).
  10. ↑ Encyklopedia Warszawy, dz. cyt. s. 372.
  11. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 24–25. ISBN 83-11-10124-8.
  12. ↑ Według danych w bazie Film Polski.pl
  13. ↑ Według danych w bazie Film Polski.pl.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Antoniego_z_Padwy_w_Warszawie_(Śródmieście)&oldid=75319566”