Kazimierz Chodynicki
Kazimierz Chodynicki (ur. 31 marca 1890 w Warszawie[1], zm. 14 maja 1942 tamże) – polski historyk, profesor Uniwersytetu Wileńskiego i Poznańskiego.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk historycznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Wileński |
Życiorys
edytujBył synem adwokata Pawła[1] (uczestnika powstania styczniowego, zesłańca) i Ludwiki z Zawiszów[1] (nauczycielki gimnazjalnej historii i literatury). Ukończył gimnazjum E. Konopczyńskiego w Warszawie[1] (1909), następnie studiował historię i historię literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim[1] (1909–1914), m.in. pod kierunkiem Ignacego Chrzanowskiego, Stanisława Krzyżanowskiego, Wacława Sobieskiego. Pod opieką Krzyżanowskiego obronił w 1914 doktorat na UJ (na podstawie pracy Próby zaprowadzenia chrześcijaństwa na Litwie przed rokiem 1386). W latach 1910–1914 był prezesem studenckiego Koła Historyków UJ. Lata 1915–1918 spędził w Moskwie, gdzie uczył historii[1] w polskich gimnazjach emigracyjnych. Od 1918 wykładał średniowieczną historię powszechną w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie (od 1920 jako docent, po habilitacji na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie pracy Stosunek Rzeczypospolitej do wyznania grecko-wschodniego, przygotowanej pod kierunkiem Marcelego Handelsmana). Pracował również jako archiwista w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie (1919–1921). W 1921 przeniósł się do Wilna, gdzie został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Stefana Batorego i kierownikiem Katedry Historii Średniowiecznej i Nauk Pomocniczych. Od 1928 pozostawał związany z Uniwersytetem Poznańskim, kierował Katedrą Historii Wschodniej Europy, od 1934 był profesorem zwyczajnym, a w roku akademickim 1933 i 1937 pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego. W latach 1923–1928 redagował pismo "Ateneum Wileńskie".
Po wybuchu wojny był więziony na Pawiaku jako zakładnik (od października 1939 do kwietnia 1940). Po zwolnieniu pracował jako urzędnik w Warszawie, brał udział w tajnym nauczaniu oraz wykładał historię XVI wieku i nauki pomocnicze historii na Uniwersytecie Ziem Zachodnich w Poznaniu i tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Zmarł na chorobę płuc, której nabawił się w czasie uwięzienia na Pawiaku. Znaczna część jego rękopisów została spalona przez Niemców po powstaniu warszawskim. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 122, rząd 3, grób 4/5)[2].
Zakres badań
edytujW pracy naukowej zajmował się historią średniowiecza Europy wschodniej, historią Kościoła prawosławnego, dziejami reformacji w Polsce. Analizował walki wpływów politycznych Polski, arcybiskupstwa ruskiego i zakonu krzyżackiego w XIV wieku, co uznał za powody pozostawania Litwy w pogaństwie do unii z Polską. Był autorem hipotezy o żmudzkim pochodzeniu dynastii Giedymina. Zapoczątkował badania nad dziejami unii kościelnych od XV do XVII wieku. Określił przyczyny powstania unii brzeskiej – wpływy Kurii Rzymskiej, stosunki wewnętrzne w Kościele prawosławnym i stosunki wewnętrzne w Rzeczypospolitej.
Wybrane publikacje
edytuj- Poglądy na zadania historii w epoce Stanisława Augusta (1915)[3]
- Zygmunt August wobec wyznania grecko-wschodniego (1916)[4]
- Reformacja w Polsce (1921)
- Kilka uwag o niektórych zadaniach nauki polskiej w zakresie paleografii i dyplomatyki ruskiej (1925)
- Geneza dynastii Giedymina (1926)
- O wpływach polskich na dokument ruski Wielkiego Księstwa Litewskiego (1926)
- Rękopis Raudański (1926)
- Legenda o męczeństwie 14 franciszkanów w Wilnie (1927)
- Geneza i rozwój legendy o 3 męczennikach wileńskich (1928)
- Geneza i rozwój podania o zabójstwie Zygmunta Kiejstutowicza. Ze studiów nad dziejopisarskim litewskim (1928)
- Sprawa o spalenie zboru ewangelickiego w Giałowie na Żmudzi (1928)
- Tradycja jako źródło historyczne (1928)
- Lata uniwersyteckie Lelewela 1804–1808 (1929)
- Kilka zagadnień z dziejów wewnętrznych Litwy po Unii Lubelskiej (1930)
- W sprawie genezy Orła polskiego (1930)
- Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370–1632 (1934)
- Geneza unii brzeskiej (1935)
- Początek dziejów nowoczesnych (1936, [w:] Wielka historia powszechna)
- Z dziejów prawosławia na Wołyniu 992–1596 (1937)
Członkostwo w towarzystwach naukowych
edytujBył członkiem korespondentem PAU (od 1927), członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego w Moskwie (1915), członkiem zwyczajnym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1928), członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 101.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ CHODYNICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-03-13].
- ↑ Kazimierz Chodynicki, Poglądy na zadania historii w epoce Stanisława Augusta, wyd. 1915 [online], polona.pl [dostęp 2020-04-02].
- ↑ Kazimierz Chodynicki, Zygmunt August wobec wyznania grecko-wschodniego, wyd. 1916 [online], polona.pl [dostęp 2020-04-02].
Bibliografia
edytuj- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983, s.207-210.
- Dariusz Matelski, Kazimierz Chodynicki (1890–1942). Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza Poznań”, nr 129 (4340) z 4 czerwca 2003, s. 8.
- Dariusz Matelski, Grabież dóbr kultury w wojnach Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569–1795). Książka dedykowana pamięci kierowników Katedry Historii Wschodu Europy Uniwersytetu Poznańskiego – prof. Józefowi Paczkowskiemu (1861–1933), prof. Kazimierzowi Chodynickiemu (1890–1942) i prof. Henrykowi Łowmiańskiemu (1898–1984); Poznań 2005.
- Janusz Bazydło, Chodynicki Kazimierz [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 3, Lublin 1979, k. 206-207.
- S. Bodniak, Kazimierz Chodynicki, „Kwartalnik Historyczny” 53 (1939-1945), s. 440-452.
- K. Pietkiewicz, Kazimierz Chodynicki [w:] Wybitni historycy wielkopolscy, Poznań 1989, s. 183-197.
- Halina Winnicka, Chodynicki Kazimierz [w:] Słownik historyków polskich, Warszawa 1994, s. 77.
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Kazimierza Chodynickiego w bibliotece Polona