Kazimierz Badeni
Kazimierz Feliks Badeni (ur. 14 października 1846 w Surochowie, zm. 9 lipca 1909 w Krasnem) – polski hrabia, polityk, prawnik i premier austriackiego rządu.
.jpg)
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier Austrii (Przedlitawii) | |
| Okres |
od 30 września 1895 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
         
| |
.jpg)
Życiorys
edytujPochodził z rodziny Badenich pieczętującej się herbem Bończa pochodzenia wołoskiego, która została nobilitowana w końcówce XVII wieku[1] i obdarzona w Austrii tytułem hrabiowskim w osobie jego dziada Kazimierza Stanisława 8 listopada 1845[2]. Ukończył studia uzyskując tytuły doktora praw i filozofii[3].
Był politykiem konserwatywnym. Karierę polityczną rozpoczął jako starosta w Żółkwi, następnie w Rzeszowie i Krakowie. Był posłem na Sejm Krajowy Galicji[3] kadencji V, VI, VII, VIII i IX. W latach 1888–1895 był namiestnikiem Galicji[3].
Zdaniem wielu polskich badaczy starał się złagodzić konflikt polsko-ukraiński, dlatego zawarł porozumienie z częścią przedstawicieli ruchu ukraińskiego, m.in. z Ołeksandrem Barwinskim («nowa era»). Z kolei w ocenie przedstawiciela ruchu ukraińskiego, Ewhena Ołesnyckiego, za rządów Kazimierza Badeniego miały miejsce nadużycia podczas wyborów posłów do Sejmu Krajowego Galicji w 1895 r. i Rady Państwa w Wiedniu w 1897 r.[4]. Ostro zwalczał rodzący się ruch socjalistyczny i ludowy (chrześcijańsko-społeczny ks. Stojałowskiego). Równolegle z urzędem Namiestnika pełnił stanowisko prezydenta c. k. krajowej dyrekcji skarbu i c. k. galicyjskiej dyrekcji dóbr państwowych[3]. Jego zastępcą był Jan Lidl[3]. W 1894 jako namiestnik brał aktywny udział w urządzaniu wielkiej wystawy krajowej we Lwowie. Rozwijał szkolnictwo.
W latach 1895–1897 był premierem Austrii. W przemówieniu powitalnym cesarz wyraził nadzieję, że z jego rządem chciałby współpracować do śmierci[5]. Jego rząd upadł pod wpływem oporu Niemców i socjalistów, po tym jak wprowadził w Czechach równouprawnienie języków czeskiego i niemieckiego. Cesarz udzielił mu dymisji (28 listopada 1897) po zamieszkach ludności robotniczej Wiednia wywołanych usunięciem przy pomocy sił policyjnych niemieckich posłów opozycji (zgodnie z obowiązującym: „lex Falkenhayn”). Zamieszki te zorganizowane były przez nacjonalistów niemieckich pod przywództwem Georga Schönerera, którzy otwarcie zmierzali do połączenia Austro-Węgier z Cesarstwem Niemieckim.
Słynął ze zwięzłości wypowiedzi, co wpływowa wiedeńska gazeta Neue Freie Presse uznała za dobrą stronę jego słabej znajomości języka niemieckiego.
Był żonaty z Marią Marianną Apolonią Skrzyńską herbu Zaremba (1850–1937). Ich dziećmi byli Ludwik (1873–1916) oraz Maria (1874–1950), żona Adama Krasińskiego IV ordynata na Opinogórze od 1897, a po jego śmierci od 1912 hr. Zygmunta Zamoyskiego (1875–1931).
Kazimierz Badeni zmarł w pociągu, wracając z kuracji w Karlowych Warach, gdzie leczył się na cukrzycę. Po południu 9 lipca 1909 znaleziono go nieżyjącego w pociągu pośpiesznym na stacji Krasne, blisko rodzinnego majątku w Busku[6].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Wielki Orderu Leopolda (Austria, 1891)[3][2]
- Komandor z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa (Austria, 1886)[3][2]
- Order Korony Żelaznej III klasy (Austria, 1882)[3][2]
- Krzyż Wielki Orderu św. Grzegorza Wielkiego (St. Apostolska, 1893)[3][2]
- Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego I kl. (Prusy, 1896)[2]
- Wielka Wstęga Orderu Orła Białego (Rosja, 1896)[2]
- Krzyż Wielki Orderu Orła Białego (Serbia, 1896)[2]
- Wielka Wstęga Orderu św. Aleksandra (Bułgaria, 1897)[2]
- Wielka Wstęga Orderu Słonia Białego (Syjam, 1897)[2]
- Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy (Rumunia, 1897)[2]
- c. i k. rzeczywisty tajny radca od 1888[3][2]
- c. i k. szambelan (podkomorzy) od 1878[3][2][7]
- honorowy obywatel miast Żółkwi[3], Brodów[3], Gródka[3], Drohobycza[3], Jasła[3], Starego Sącza[3], Tarnowa[3], Nowego Sącza[3], Krosna[3], Trembowli[3], Rohatyna[3], Stryja[3], Dobromila[3], Sokala[3], Wadowic[3] (wszystkie tytuły nadane przed 1895)[3], Krakowa[3] (17 grudnia 1894), Jarosławia[3] (1894), Lwowa (3 października 1895)[8][9], Przemyśla, Rzeszowa, Sanoka (1894)[10][11], Leżajska (1897)[12], Łańcuta (1897)[13], Ropczyc (1897)[14].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Polska Encyklopedia Szlachecka. T. 1. Warszawa, 1935, s. 163.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 194-195.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Szematyzm na rok 1895. Lwów: 1895, s. 3.
- ↑ Ewhen Ołesnyćkyj. Storinky z moho żyttia. (ukr.)
- ↑ Grodziski Stanisław, Franciszek Józef I, Wrocław 1990
- ↑ † Kazimierz hr. Badeni. „Kurjer Lwowski”, s. 1, 10 lipca 1909.
- ↑ Jerzy Sewer Dunin Borkowski, Rocznik szlachty polskiej, t. II, Lwów 1883, s. 769.
- ↑ Leon Gustaw Dziubiński: Poczet prezydentów, wiceprezydentów i obywateli honorowych miasta Lwowa. Lwów: 1896, s. 24.
- ↑ Kronika. Honorowe obywatelstwo Lwowa dla hr. Kazimierza Badeniego. „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 230 z 6 października 1895.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Numer okazowy z 16 grudnia 1894.
- ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 51-52. ISBN 83-909787-8-4.
- ↑ Kronika. „Kuryer Rzeszowski”, s. 3, Nr 41 z 10 października 1897.
- ↑ Kronika. „Kuryer Rzeszowski”, s. 2, Nr 42 z 17 października 1897.
- ↑ Kronika. „Kuryer Rzeszowski”, s. 3, Nr 47 z 21 listopada 1897.
Bibliografia
edytuj- Leon Gustaw Dziubiński: Poczet prezydentów, wiceprezydentów i obywateli honorowych miasta Lwowa. Lwów: 1896, s. 23–24.
- Badeni Kazimierz. W: Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna. T. II. Kraków: Wyd. Gutenberg, Drukarnia Ludowa w Krakowie, 1929, s. 91. (reprint. Warszawa, 1994. ISBN 83-86381-02-7).
Linki zewnętrzne
edytujLiteratura uzupełniająca
edytuj- Stanisław Starzyński, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 205–207.