Jan Budkiewicz
Jan Edward Budkiewicz (ur. 19 maja 1934 w Warszawie[1], zm. 2 sierpnia 2022[2] tamże[3]) – polski publicysta, krytyk filmowy, scenarzysta i reżyser, działacz związkowy, poseł na Sejm II kadencji (1993–1997).
| Data i miejsce urodzenia |
19 maja 1934 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 sierpnia 2022 |
| Zawód, zajęcie |
publicysta, krytyk filmowy, scenarzysta, reżyser |
| Alma Mater | |
| Stanowisko |
poseł na Sejm II kadencji (1993–1997) |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujSyn Bronisława i Wiktorii[3]. W latach 1952–1956 studiował na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego (specjalizacja krytyka filmowa), a w latach 1958–1963 – w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera[1][4][5] (dyplom w 1966). Podczas studiów filmowych zrealizował osiem etiud, w tym Wiślane teatrum z 1961 i Opowiadanie niemoralne z 1963, które wyróżniono nagrodami na festiwalu etiud PWSFTviT w 1964[5].
Należał do Związku Młodzieży Polskiej oraz Zrzeszenia Studentów Polskich[4]. Zainicjował powstanie, następnie przewodniczył pierwszemu w Polsce Dyskusyjnemu Klubowi Filmowemu Po prostu (Zygzakiem)[4][5]. Był współzałożycielem Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych. Jako krytyk filmowy i publicysta kulturalny współpracował czasopismami „Nowa Wieś”, „Sztuka Filmowa”, „Głos Pracy”, „Ekran”[4]
Jako reżyser filmów dokumentalnych debiutował w 1965, pierwszy film fabularny wyreżyserował w 1971[5]. Był scenarzystą i reżyserem kilku fabularnych filmów, telewizyjnych i kinowych powstałych w latach 70. i 80. Najbardziej znany z nich to Dekameron 40, czyli cudowne przytrafienie pewnego nieboszczyka z udziałem aktorów z Polski i Bułgarii (m.in. Hanny Skarżanki)[6]. Był reżyserem w Przedsiębiorstwie Realizacji Filmów „Zespoły Filmowe” (od 1964)[4]. Współpracował (m.in. jako drugi reżyser) przy filmach Janusza Nasfetera, Aleksandra Forda, Jerzego Gruzy, Andrzeja Wajdy czy Siergieja Bondarczuka.
W latach 1978–1980 był sekretarzem rady reżyserów w Stowarzyszeniu Filmowców Polskich. W 1981 został przewodniczącym związku, a w 1984 przewodniczącym Federacji Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki[7], zrzeszonej w Ogólnopolskim Porozumieniu Związków Zawodowych. Członek rady, a także prezydium OPZZ[4]. Był członkiem komisji kultury Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. Od 1984 do 1990 członek Narodowej Rady Kultury[4]. W 2020 powołany w skład Rady ds. Unii Europejskiej przy marszałku województwa mazowieckiego[8].
W latach 1993–1997 sprawował mandat posła na Sejm II kadencji, uzyskał go jako bezpartyjny kandydat z listy ogólnopolskiej Sojuszu Lewicy Demokratycznej[1][9]. Zasiadał w Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich[1]. Od 1998 do 2002 był radnym Warszawy[10].
Współtwórca publikacji DSS/Wspomnienia o Dziennikarskiej Spółdzielni Satyrycznej (2005)[11], Grzeszni – niezlustrowani. Wspomnienia absolwentów Wydziału Dziennikarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (rocznik 1952–1956) (w trzech częściach: 2000, 2003 i 2014). Autor książek Moje posłowanie. Niektóre wystąpienia. Dokumenty (1997) oraz Samolustracja w niedorzeczu Wisły (2019)[12].
Został pochowany na cmentarzu w Radości[2].
Życie prywatne
edytujSyn Bronisława i Wiktorii. Zawarł związek małżeński z Kamilą Balcerską, miał dwie córki: Joannę i Zofię[4].
Twórczość
edytuj- Filmy dokumentalne
- 1965: Akademia pana Brzechwy (realizacja)
- 1973: Gilleleje (realizacja i zdjęcia)
- 1974: Trzydziestolatki (scenariusz i reżyseria; wyróżnienie na Festiwalu Filmów Morskich w Szczecinie w 1976)
- 1977: M/S „Kapitan Ledóchowski” (scenariusz i reżyseria; nagroda na międzynarodowym festiwalu filmów morskich w Kartagenie w 1978)[5]
- Filmy fabularne
- 1971: Mateo Falcone (scenariusz i reżyseria)
- 1971: Dekameron 40, czyli cudowne przytrafienie pewnego nieboszczyka (scenariusz i reżyseria)
- 1976: Olśnienie (reżyseria)
- 1985: Pobojowisko (scenariusz i reżyseria)[5]
- Spektakle teatralne (reżyseria)
- 1978: William Saroyan, Zabawa jak nigdy, Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach
- 1979: Ion Druță, Największa świętość, Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach
- 1980: Jacek Stwora, Nadspodziewany początek bankietu, Teatr Ludowy w Krakowie
- 1983: Kazimierz Moczarski, Rozmowy z katem, Teatr Ludowy w Krakowie[13]
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2004[14]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 1997[15]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Medal 40-lecia Polski Ludowej
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
- Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”
- Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Pracy – 2010[16]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Strona sejmowa posła II kadencji. [dostęp 2020-05-17].
- ↑ a b Nekrolog: Jan Budkiewicz. wyborcza.pl, 4 sierpnia 2022. [dostęp 2022-08-04].
- ↑ a b Jan Budkiewicz. rejestry-notarialne.pl. [dostęp 2022-11-01].
- ↑ a b c d e f g h Elżbieta Ciborska: Leksykon polskiego dziennikarstwa. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2000, s. 73–74. ISBN 83-7151-330-5.
- ↑ a b c d e f Jan Budkiewicz w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2020-05-17].
- ↑ Dekameron 40, czyli cudowne przytrafienie pewnego nieboszczyka – obsada, aktorzy. telemagazyn.pl. [dostęp 2020-06-28].
- ↑ Władze Federacji. fzzpkis.pl. [dostęp 2020-06-28].
- ↑ Powstała Rada ds. Unii Europejskiej przy marszałku województwa mazowieckiego. mazovia.pl, 7 września 2020. [dostęp 2020-10-18].
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 września 1993 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 19 września 1993 r. (M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470).
- ↑ Rada Miasta Stołecznego Warszawy. Informator. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, 2019, s. 31. [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Wspomnienia o dziennikarskiej Spółdzielni Satyrycznej/DSS. Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2020-06-28].
- ↑ Budkiewicz, Jan. Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Jan Budkiewicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 48, poz. 813 – pkt 19.
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 5, poz. 86 – pkt 12.
- ↑ Na kongresie Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. pip.gov.pl, maj 2010. [dostęp 2014-08-23].
Bibliografia
edytuj- Elżbieta Ciborska: Leksykon polskiego dziennikarstwa. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2000, s. 73–74. ISBN 83-7151-330-5.
- Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 139.
- Strona sejmowa posła II kadencji. [dostęp 2020-05-17].
- Jan Budkiewicz w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2020-05-17].
Linki zewnętrzne
edytuj- Jan Budkiewicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”. [dostęp 2020-05-17].