Język maoryski
Język maoryski[2][3], język maori[4], język maoryjski[5] (Reo Māori) – język, którym posługują się Maorysi, jeden z trzech języków urzędowych Nowej Zelandii (pozostałe to język angielski i nowozelandzki język migowy). Posługuje się nim około 160 tysięcy osób[1]. Wśród Maorysów powszechna jest dwujęzyczność, przy czym młodsze pokolenie preferuje angielski jako swój główny język[6].
| Obszar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
160 tys.[1] | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Nowa Zelandia | ||||||
| Organ regulujący | Māori Language Commission | ||||||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||||||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | mi | ||||||
| ISO 639-2 | mao/mri | ||||||
| ISO 639-3 | mri | ||||||
| IETF | mi | ||||||
| Glottolog | maor1246 | ||||||
| Ethnologue | mri | ||||||
| GOST 7.75–97 | мао 437 | ||||||
| WALS | mao | ||||||
| SIL | MBF | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Alfabet
edytujW dawnych czasach język maoryski nie miał alfabetu i był wyłącznie językiem mówionym. Piśmiennictwo w języku maoryskim zaczęło powstawać w XIX wieku, w miarę nawiązywania kontaktów z europejskimi misjonarzami, żeglarzami, wielorybnikami i kupcami.
Alfabet maoryski składa się z 13 liter oraz dwóch dwuznaków (ng wh).
Pięć samogłosek może być krótkich lub długich. Długość samogłoski oznacza się makronem (nadkreślnikiem): Aa Āā Ee Ēē Hh Ii Īī Kk Mm Nn Oo Ōō Pp Rr Tt Uu Ūū Ww.
Długość samogłoski może różnicować znaczenie wyrazów – to znaczy, że istnieją słowa różniące się wyłącznie długością samogłoski (lub samogłosek), na przykład:
- keke – ciasto; kēkē – pacha
- ata – ranek; āta – ostrożnie.
| Litery | IPA |
|---|---|
| a | /a/, /ɑː/ |
| e | /e/, /eː/ |
| i | /i/, /iː/ |
| o | /ɔ/, /o/ |
| u | /u/ |
| p | /p/ |
| t | /t/ |
| k | /k/ |
| m | /m/ |
| n | /n/ |
| ng | /ŋ/ |
| wh | /f/, /ɸ/ |
| r | /r/ |
| h | /h/ |
| w | /w/ |
Przypisy
edytuj- ↑ a b David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Maori, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych. Wyd. VI zaktualizowane. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, s. 29. ISBN 978-83-254-2587-6. OCLC 1298396627. (pol.).
- ↑ Stanisław Bożyk, Marian Grzybowski: Systemy ustrojowe państw współczesnych. Białystok: Wydawnictwo Temida 2, 2012, s. 553–554. ISBN 978-83-62813-20-9. OCLC 812776638. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
- ↑ Tadeusz Milewski: Językoznawstwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 160. [dostęp 2022-01-02]. (pol.).
- ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 95, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 419, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
Bibliografia
edytuj- Maty Nikkhou-O’Brien: Le Maori de poche. Assimil, 2010. ISBN 978-2-7005-0430-9. (fr.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Māori Language Commission (ang.)
- Słownik maorysko-angielski (ang.)