Grzyby wielkoowocnikowe
Grzyby wielkoowocnikowe (łac. Macromycetes[1], grzyby makroskopijne[2], „grzyby”[1], ang. macrofungi[3], mushrooms[1]) – sztuczna grupa grzybów obejmująca gatunki o owocnikach widocznych gołym okiem, przez co rozumie się czasem rozmiary od 2 mm. Ich przeciwieństwem są grzyby mikroskopijne (Micromycetes)[3][1].
Znaczenie pojęcia
edytujGrzyby wielkoowocnikowe to niezbyt precyzyjne pojęcie obejmujące gatunki widoczne gołym okiem[3][1][4], bez posługiwania się lupą. Mykolodzy często przyjmują, że są to grzyby o wielkości powyżej 2 mm[3][1], czasem powyżej kilku milimetrów[2], grzybiarze za widoczne gołym okiem uważają gatunki, których owocniki mierzą co najmniej 5 cm wysokości lub szerokości[5].
Zasadniczo są to gatunki określane potocznie tradycyjnym terminem „grzyby”[1].
Systematyka i liczba gatunków
edytujGrzyby wielkoowocnikowe to grupa sztuczna, ale użyteczna z praktycznego punktu widzenia[1], wydzielona na podstawie rozmiarów, a nie pokrewieństwa ewolucyjnego. Workowce i podstawczaki są głównymi jednostkami taksonomicznymi, do których należą grzyby wielkoowocnikowe. Większość workowców to grzyby mikroskopijne, z kolei około 70% podstawczaków stanowią właśnie grzyby wielkoowocnikowe[3].
Na około 75000–100000 gatunków grzybów występujących w Europie najprawdopodobniej 10000–20000 to grzyby wielkoowocnikowe[3].
W Polsce stwierdzono występowanie około 800 gatunków grzybów wielkoowocnikowych należących do workowców i 2650 do podstawczaków, czyli łącznie około 3600 gatunków. Z tego około 150 gatunków jest traktowanych przez jednych mykologów jako makroskopijne, przez innych jako mikroskopijne[2].
Występowanie i tryb życia
edytujWiększość gatunków to destruenci, jedna dziesiąta żyje w mykoryzie a niewielka część to grzyby pasożytnicze[3].
Spośród gatunków wymienionych na czerwonych listach krajów europejskich 1/3 żyje w ektomykoryzie, 1/3 to saprotrofy glebowe a 1/3 zasiedla drewno. 74% tych gatunków występuje w lasach, 9% na obszarach trawiastych[3].
Zagrożenia
edytujZ list gatunków zagrożonych opublikowanych przez kraje europejskie wynika, że aż do 10–20% gatunków grzybów wielkoowocnikowych jest zagrożona, prawdopodobnie 2000-3000 gatunków wykazuje tendencję spadkową. Główne przyczyny to nieodpowiednie dla nich środowisko w lasach, gospodarka rolna oraz zanieczyszczenie powietrza. Wśród bardziej specyficznych przyczyn wymienia się />:
- zmniejszanie się obszarów starych lasów;
- spadek dostępności martwego grubego drewna;
- spadek liczby wiekowych drzew;
- ubożenie i zmniejszanie się obszarów dawnych półnaturalnych i nienawożonych łąk z powodu nawożenia, zalesiania i zaniechania wypasu;
- wysoka depozycja antropogenicznego azotu w naturalnie ubogich glebach;
- zwiększanie się fragmentacji siedlisk;
- zbyt intensywny zbiór gatunków jadalnych w niektórych krajach[3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Boris Ivancevic, Mitko Karadelev, Overview of fungi species in Prespa National Park (Albania), „International Journal of Ecosystems & Ecology Sciences”, 4, 3, wrzesień 2013, s. 679 [dostęp 2014-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-06] (ang.).
- ↑ a b c Anna Kujawa, Ochrona grzybów wielkoowocnikowych w Polsce – stan aktualny, problemy i wyzwania Głos w dyskusji, „Przegląd Przyrodniczy”, 2, XXI, Klub Przyrodników, 2010, s. 42–51 [dostęp 2014-01-24] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Beatrice Senn-Irlet i inni, Guidance for Conservation of Macrofungi in Europe [online], październik 2007 [dostęp 2014-01-24], Cytat: Document prepared for The Directorate of Culture and Cultural and Natural Heritage Council of Europe. Strasbourg (ang.).
- ↑ Anna Kujawa, Od grzybiarza do mykologa, „Bociek”, 4, 104, Klub Przyrodników, 2010, s. 12–14, ISSN 1426-3904 [dostęp 2014-01-24] (pol.).
- ↑ Patrycja Zarawska, Atlas grzybów, Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2013, ISBN 978-83-7845-333-8, OCLC 852947801.