Girsu
Girsu (sum. ĝir2-suki) – starożytne miasto założone przez Sumerów w południowej Mezopotamii, ok. 20 km na północ od Lagasz, jedno z trzech (obok Lagasz i Siraran) głównych ośrodków Lagasz.
 Mapa z zaznaczonym położeniem najważniejszych miast Sumeru w okresie wczesnodynastycznym (ok. 2900–2350 p.n.e.) | |
| Państwo | |
|---|---|
Położenie na mapie Iraku  | |
 31°33′36,10″N 46°10′31,54″E/31,560028 46,175428
| |
Pełniło najprawdopodobniej funkcję ośrodka politycznego w okresie starosumeryjskim i stolicy za panowania Gudei. Po przeniesieniu stolicy do Lagasz, zachowało rolę centrum religijnego; znajdowały się tu świątynie Ningirsu – patrona miasta i bogini Bau.
Obecnie stanowisko archeologiczne Tall Luh (lub też Tello/Telloh) na terytorium Iraku.
Położenie
edytujGirsu leży w południowej Mezopotamii, na lewym brzegu kanału Shaṭṭ al-Gharrāf, w połowie drogi pomiędzy Tygrysem a Eufratem[1][2], ok. 20 km na północ od Lagasz[3] i ok. 300 km na południowy wschód od Bagdadu[2].
Historia
edytujGirsu zamieszkane było już prawdopodobnie w okresie Ubajd (V tys. p.n.e.)[2], większy napływ mieszkańców nastąpił jednak dopiero w okresie starosumeryjskim (2900–2350 p.n.e.). W III tys. p.n.e. było sprzymierzone z dwoma sąsiednimi miastami: Siraran i Lagasz[1]. W okresie starosumeryjskim pełniło najprawdopodobniej funkcję ośrodka politycznego[3] i było stolicą Lagasz w pierwszym okresie etapu ED III (ok. 2600–2300/2250 p.n.e.)[2]. Po przeniesieniu stolicy do Lagasz, zachowało rolę centrum religijnego; znajdowały się tu świątynie Ningirsu i bogini Bau[3].
Patronem miasta był bóg wojny i polowań Ningirsu, którego świątynię odnowił Gudea[1]. Według opisu Gudei, świątynia została ozdobiona drewnem cedrowym, złotem i cennymi kamieniami[1].
Straciło swoje znaczenie po upadku III dynastii z Ur[4].
Prace archeologiczne
edytujGirsu było pierwszym sumeryjskim miastem, które doczekało się obszernych wykopalisk archeologicznych[5]. Pierwszym badaczem tych ziem był Ernest Choquin de Sarzec (1837–1901), francuski konsul w Basrze, który prowadził wykopaliska w latach 1877–1900 podczas jedenastu ekspedycji, kolejne prace prowadzono w latach 1903–1909 – pod kierownictwem Gastona Crosa (1861–1915), w latach 1929–1931 przez Henriego de Genouillaca (1881–1940) i w 1931–1933 przez André Parrota (1901–1980)[6][4].
W toku francuskich prac (1877–1933) odkryto m.in. archiwa tabliczek zapisanych pismem klinowym, liczne pieczęci cylindryczne, stelę sępów z dwustronnym przedstawieniem figuralnym i opisem zwycięstwa sumeryjskiego władcy Lagasz – Eanatuma nad sąsiednim miastem-państwem Umma oraz posągi Gudei[3]. W Girsu znaleziono w sumie 30 tys. tabliczek z pismem klinowym, przy czym stanowisko zostało splądrowane zanim poinformowano francuskich archeologów[7][a].
Obecnie stanowisko archeologiczne Tall Luh[b][8] (lub też Tello/Telloh) na terytorium Iraku[2].
  
|
| ĝir2-suki – (miasto) Girsu |
| Zapis w piśmie klinowym |
Uwagi
edytuj- ↑ Inne źródła mówią o 40 tys., patrz Bertman (2003).
- ↑ Zapis nazwy stanowiska według ustaleń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Stephen Bertman: Handbook to Life in Ancient Mesopotamia. Infobase Publishing, 2003, s. 21. ISBN 978-0-8160-7481-5. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e Joan Aruz, Ronald Wallenfels (red.): Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus. Metropolitan Museum of Art, 2003, s. 68. ISBN 978-1-58839-043-1. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ a b c d Gwendolyn Leick: Historical Dictionary of Mesopotamia. Scarecrow Press, 2009, s. 77. ISBN 978-0-8108-6324-8. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ a b Joan Aruz, Ronald Wallenfels (red.): Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus. Metropolitan Museum of Art, 2003, s. 69. ISBN 978-1-58839-043-1. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ Stephen Bertman: Handbook to Life in Ancient Mesopotamia. Infobase Publishing, 2003, s. 20. ISBN 978-0-8160-7481-5. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ H. W. F. Saggs: Babylonians. University of California Press, 2000, s. 16. ISBN 978-0-520-20222-1. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ Marc Van De Mieroop: Cuneiform Texts and the Writing of History. Routledge, 2005, s. 124. ISBN 978-1-134-64641-8. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 2. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 44. ISBN 83-239-7552-3. [dostęp 2017-02-22]. (pol.).
Literatura
edytuj- A. Parrot: Tello: vingt campagnes de fouilles 1877–1933. Paris: A. Michel, 1948.