Franciszek II Rakoczy

Franciszek II Rakoczy (węg. II. Rákóczi Ferenc) (ur. 27 marca 1676 w Boršy, zm. 8 kwietnia 1735 w Redestos) – największy węgierski magnat początku XVIII w., w latach 1703–1711 przywódca wielkiego powstania antyhabsburskiego na Węgrzech (tzw. powstanie Rakoczego), od 1704 do 1711 r. książę Siedmiogrodu.

Franciszek II Rakoczy
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
książę Siedmiogrodu
Okres

od 1704
do 1711

Poprzednik

Leopold I Habsburg

Następca

Karol VI Habsburg

Dane biograficzne
Dynastia

Rakoczy

Data i miejsce urodzenia

27 marca 1676
Borsi

Data i miejsce śmierci

8 kwietnia 1735
Redestos

Ojciec

Franciszek I Rakoczy

Matka

Ilona Zrínyi

Żona

Karolina Amalia Heska

Dzieci

Leopold Ludwik Jerzy
Józef
Jerzy
Karolina

Tablica pamiątkowa na ścianie kościoła pw. św. Mikołaja i Stanisława biskupa w Jarosławiu

Życiorys

edytuj

Urodził się w ówczesnym komitacie zemplińskim (dziś powiat Trebišov w południowo-wschodniej Słowacji, przy granicy węgierskiej). Po przodkach przejął tradycje walki o niepodległość Węgier. Był synem Franciszka I Rakoczego i hrabianki Heleny (Ilony) Zrińskiej. Dziadkami ze strony ojca byli Jerzy II Rakoczy i Zofia Batory (wnuczka Zofii Kostczanki i Stefana Batorego, bratanka króla polskiego). Dziadkami ze strony matki byłi Piotr IV Zriński (Petar Zrinski) ban Chorwacji, Slawonii i Dalmacji oraz Katarzyna Zrinska z domu Frankopan.

Po upadku powstania Thökölyego i zdobyciu przez cesarskie wojska twierdzy Munkacz dostał się wraz z matką i rodzeństwem do niewoli austriackiej. Oddany pod opiekę jezuitów, został wychowany w duchu katolickim. W 1700 r., po powrocie na Węgry, wspólnie z Miklósem Bercsényim rozpoczął przygotowywanie spisku antyhabsburskiego. Jednakże próba nawiązania kontaktu z królem Francji nie powiodła się, a listy spiskowców do niego przejęli austriaccy agenci i w 1701 r. Rakoczy został uwięziony. Przed wyrokiem śmierci uratowała go żona, księżniczka Karolina heska, organizując mu ucieczkę z więzienia w Wiener Neustadt. W ślad za Bercsényim zbiegł do Polski, gdzie podjął rozmowy z polskimi magnatami i posłami francuskimi. Po wybuchu powstania chłopskiego na północy Węgier, w 1703 zgodził się stanąć na jego czele.

Jeszcze z terenu Polski Rakoczy wydał odezwę „do wszystkich prawdziwych Węgrów (…) szlachciców i nieszlachciców”, wzywając ich do walki „Cum Deo pro Patria et Libertate”. 14 czerwca 1703 r., witany przez rebelianckich chłopów, przekroczył granicę w Karpatach. W krótkim czasie jego wojska opanowały niemal cały Siedmiogród i Górne Węgry.

W 1704 r. stany siedmiogrodzkie obwołały go księciem Siedmiogrodu, a w 1705 r. przez sejm zwołany w Szécsény został ogłoszony księciem Węgier. Podjąwszy tworzenie regularnej armii, w 1707 r. na sejmie w Ónod wystąpił z wnioskiem o detronizację Habsburgów w Królestwie Węgierskim i ogłosił proklamację niepodległości Węgier. We wrześniu tego samego roku doprowadził do podpisania w Warszawie sojuszu węgiersko-rosyjskiego, chociaż ostatecznie nie przyjął rosyjskiej propozycji objęcia tronu polskiego po Stanisławie Leszczyńskim.

Rok 1707 był okresem szczytowym powstania Rakoczego. Klęska w bitwie pod Trenczynem (1708), w której osobiście dowodził, i kolejne przegrane bitwy doprowadziły do upadku powstania. Rakoczy musiał ponownie uchodzić do Polski. Jego pertraktacje z carem Piotrem I Wielkim nie przyniosły pozytywnych rezultatów. Po klęsce powstania i odmowie uznania pokoju szatmarskiego z 1711 r., zmuszony udać się na emigrację (choć wcześniej cesarz obiecywał mu amnestię i zwrot skonfiskowanych dóbr rodowych). Przebywał w Polsce, Francji i wreszcie w Turcji, gdzie zmarł.

Pozostawił obszerne pamiętniki i szereg rozpraw publicystycznych, w których komentował węgierskie dzieje. Tytuły zachował aż do śmierci. Jego prochy sprowadzono do ojczyzny w 1906 roku i złożono w katedrze św. Elżbiety w Koszycach (obecnie na Słowacji), w grobie, który dzieli ze swoją matką.

Współcześnie uważany jest za jednego z węgierskich bohaterów narodowych.

Rodzina

edytuj

Franciszek Rakoczy poślubił we wrześniu 1694 roku w Kolonii księżniczkę Karolinę Amalię Heską-Rheinfels, córkę księcia Karola Heskiego, landgrafa na Rheinfels-Wanfried-Eschwege i jego drugiej żony Aleksandryny Julianny, hrabianki Leiningen-Dagsburg. W małżeństwie tym urodziło się czworo dzieci:

  • Leopold Ludwik Jerzy (Lipót Lajos György) (1696–1700);
  • Józef (József) (1700–1738);
  • Jerzy (György) (1701–1756);
  • Karolina (Sarolta) (1706–1706).

Po śmierci Karoliny w 1722 r. nie ożenił się ponownie. Ród Rakoczych wymarł wraz z jego synem Jerzym w 1756 r.