Eryk z Winsen

Eryk z Winsen (Henryk Mora)
Data śmierci	8 września 1391
	Biskup przemyski
Okres sprawowania	1377–1391
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	13 kwietnia 1377
Sakra biskupia	brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Eryk z Winsen lub Henryk Mora herbu Mora^[2]^[3], niem. Erik von Winsen lub Heinrich, Ericus de Winsen^[4] (zm. 8 września 1391) – biskup przemyski, franciszkanin, organizator katolickiej diecezji przemyskiej.

Życiorys

Urodzony w Saksonii. Był do 1378 roku biskupem pomocniczym diecezji w Hildesheim. 13 kwietnia 1377 mianowany został przez papieża Grzegorza XI biskupem przemyskim. Nominacja Niemca – franciszkanina związana była z dużym udziałem tego zakonu, zdominowanego przez Niemców, w organizacji administracji tworzonej wówczas metropolii halickiej. Jej powstanie wspierał Kazimierz III Wielki, a później Ludwik Andegaweński dążący do utworzenia na Rusi Halickiej odrębnego państwa, rządzonego przez Andegawenów. Dzięki jego interwencjom w Awinionie papież utworzył w 1375 roku metropolię w Haliczu podporządkowując jej diecezje w Przemyślu, Włodzimierzu i Chełmie. W ten sposób negatywnie rozstrzygnął o pretensjach biskupów lubuskich do zwierzchnictwa nad kościołami łacińskimi na tym terenie.

Eryk przybył do Przemyśla najpewniej na początku 1379 i zamieszkał prawdopodobnie w klasztorze franciszkanów, a potem zakupił dwór w Krośnie na siedzibę biskupstwa przemyskiego. Był trzecim biskupem przemyskim. Jednak organizacja kościoła łacińskiego na ziemi przemyskiej i sanockiej, podporządkowanego poprzednio bezpośrednio papieżowi, była w stadium początkowym.

Nowy biskup ustanowił swoją katedrą dotychczasowy kościół parafialny pw. świętego Mikołaja, zmieniając mu jednocześnie patronów na Marię Pannę i świętego Jana Chrzciciela. Następnie zorganizował kancelarię biskupią i kapitułę katedralną (przed 1384) składającą się z 6 członków. Zabiegał jednocześnie o ustalenie dokładnych granic diecezji. Musiał też bronić swoich biskupich uprawnień przed arcybiskupem halickim, który wkraczał na teren jurysdykcji biskupa przemyskiego. Eryk z Winsen wystarał się o uposażenie biskupstwa, gdyż dochody z dziesięcin w regionie zamieszkanym w dużej części przez ludność prawosławną były niewystarczające. Królowa węgierska Maria Andegaweńska nadała biskupstwu w 1384 pięć włości: Brzozów, Cergową, Domaradz i Równe w ziemi sanockiej oraz Radymno w przemyskiej. Biskup przemyski Eryk z Winsen Mora tworząc w r. 1386 kapitułę katedralną w Przemyślu, powołał do niej również plebana Jakuba z Crosken (Krościenko Wyżne).

W 1390 biskup nadał statut kapitule katedralnej, kończąc tym organizację diecezji. W czasie swoich rządów podwoił w niej liczbę kościołów (do ok. sześćdziesięciu), zbudował w Krośnie rezydencję biskupią oraz ufundował trzeci w diecezji klasztor franciszkański. Swymi działaniami zapewnił warunki do prowadzenia na terenie biskupstwa przemyskiego normalnej działalności duszpasterskiej kościoła katolickiego.

Zobacz też

Przypisy

↑ Według innego źródła w latach 1375-1387. Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1833). Przemyśl: 1833, s. 0.
↑ „Henryk Mora, ma kaplicę z grobami Oświęcimów (klasztor franciszkański w Krośnie), ozdobioną malowanymi wizerunkami ostatniego z domu Stanisława, dworzanina Władysława IV i siostry jego Anny, którą miał zaślubić zyskawszy w Rzymie dyspensę.”, [w:] Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński. Starożytna Polska. 1845. s. 687.
↑ „Niemiec szczepu saskiego h. Mora; prawdopodobnie był polecony przez Mikołaja Melsaka z Krosna śląskiego.”, [w:] Sacrum Poloniae millennium. Typis Pontificiae Universitatis Gregorianae, 1954. s. 444.
↑ „ but Gregory XI appointed Eric (Ericus) de Winsen (1377), who became the first actual bishop of Przemysl” [in:] Charles George Herbermann, Edward Aloysius Pace, Condé Bénoist Pallen, John Joseph. The Catholic Encyclopedia. 1913. p. 532.; „am 13. Februar 1375 durch Gregor XI. cannonisch errichtet, und der Franziscaner Heinrich oder Ericus von Winsen (1377 is 1391) war der erste eigentliche Bischof von Przemyśl” [in:] Heinrich Joseph Wetzer, Joseph Hergenröther, Benedict Welte, Franz Kaulen, Hermann Joseph Kamp, Melchior Abfalter. Wetzer und Welte’s Kirchenlexikon, oder, Encyklopädie der katholischen Theologie und ihrer Hülfswissenschaften. Herder. 1891. p. 1722.

Bibliografia

ks. Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła Katolickiego w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, wyd. II por. i uzupeł., Warszawa 2000, k. 92. ISBN 83-211-1311-7.

[1] Według innego źródła w latach 1375-1387. Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1833). Przemyśl: 1833, s. 0.

[2] „Henryk Mora, ma kaplicę z grobami Oświęcimów (klasztor franciszkański w Krośnie), ozdobioną malowanymi wizerunkami ostatniego z domu Stanisława, dworzanina Władysława IV i siostry jego Anny, którą miał zaślubić zyskawszy w Rzymie dyspensę.”, [w:] Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński. Starożytna Polska. 1845. s. 687.

[3] „Niemiec szczepu saskiego h. Mora; prawdopodobnie był polecony przez Mikołaja Melsaka z Krosna śląskiego.”, [w:] Sacrum Poloniae millennium. Typis Pontificiae Universitatis Gregorianae, 1954. s. 444.

[4] „ but Gregory XI appointed Eric (Ericus) de Winsen (1377), who became the first actual bishop of Przemysl” [in:] Charles George Herbermann, Edward Aloysius Pace, Condé Bénoist Pallen, John Joseph. The Catholic Encyclopedia. 1913. p. 532.; „am 13. Februar 1375 durch Gregor XI. cannonisch errichtet, und der Franziscaner Heinrich oder Ericus von Winsen (1377 is 1391) war der erste eigentliche Bischof von Przemyśl” [in:] Heinrich Joseph Wetzer, Joseph Hergenröther, Benedict Welte, Franz Kaulen, Hermann Joseph Kamp, Melchior Abfalter. Wetzer und Welte’s Kirchenlexikon, oder, Encyklopädie der katholischen Theologie und ihrer Hülfswissenschaften. Herder. 1891. p. 1722.

[2]

[3]

[4]

[1]