Eliaszówka (szczyt)

szczyt położony w Górach Lubowelskich

Eliaszówka (słow. Eliášovka, dawniej też Heliášovka; 1023 m) – szczyt położony w Beskidzie Sądeckim, w Górach Lubowelskich, na granicy polsko-słowackiej[2]. Jest najwyższym szczytem Gór Lubowelskich (słow. Ľubovnianska vrchovina)[3].

Eliaszówka
Ilustracja
Eliaszówka. Widok z Hurcałek
Państwo

 Polska
 Słowacja

Położenie

Powiat Lubowla, powiat nowosądecki

Pasmo

Ľubovnianska vrchovina, Karpaty

Wysokość

1023 m n.p.m.

Wybitność

130[1] m

Położenie na mapie Beskidu Sądeckiego
Mapa konturowa Beskidu Sądeckiego, blisko centrum na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Eliaszówka”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Eliaszówka”
Ziemia49°24′03,5″N 20°38′32,6″E/49,400972 20,642389

Topografia

edytuj

Znajduje się w grzbiecie biegnącym od Gromadzkiej Przełęczy (938 m) przez szczyt Okrúhla (958 m) w kierunku południowo-wschodnim, w miejscu, w którym grzbiet ten skręca ku północnemu wschodowi, biegnąc dalej przez Świni Groń do Karczmarskiej Góry i Bucznika (669 m), w widły Popradu i Czercza. Grzbietem tym prowadzi granica polsko-słowacka. Eliaszówka jest szczytem zwornikowym – oprócz wspomnianego grzbietu odbiega od niej jeszcze drugi grzbiet, biegnący w południowo-wschodnim kierunku w głąb Słowacji, w Góry Lubowelskie.

Stoki północne Eliaszówki opadają w stronę doliny potoku Czercz, zachodnie – po stronie słowackiej – do doliny Wielkiego Lipnika, natomiast ze stoku południowo-wschodniego początek bierze również słowacki potok Eliaszówka (Eliášovka)[4].

Opis szczytu

edytuj

Na północno-wschodnim stoku usytuowany jest ośrodek narciarski Sucha Dolina, jeden z większych w regionie, zaś na południowym zboczu, na polanie Zvir w łemkowskiej wsi Litmanowa, znajduje się Sanktuarium Matki Boskiej Litmanowskiej będące celem licznych pielgrzymek. Tutaj w niedużej szopie pasterskiej, w latach 1990−1995, 13-letniej Katce i 12-letniej Ivetce miała ukazywać się Matka Boska[2].

Z Polski na szczyt prowadzą szlaki turystyczne różnego typu, ale można się tam dostać także z drugiej strony granicy. Mimo braku szlaków, ze względu na brak prawnej ochrony przyrody, wejście jest dozwolone. Do 21 grudnia 2007 r. funkcjonowało tutaj turystyczne przejście graniczne Eliaszówka-Eliášovka[2].

Historia

edytuj

Dawniej stoki Eliaszówki były znacznie bardziej bezleśne, trawiaste i służyły jako wielkie pastwisko. Widoki z Eliaszówki były też znacznie bardziej rozległe. Obecnie wierzchołek Eliaszówki zarósł już lasem i jest nieciekawy, pozbawiony widoków. Widoki są jeszcze ze szlaku turystycznego na podejściu pod Eliaszówkę z Piwnicznej-Zdroju[2]. Sporo polan istnieje jeszcze na słowackich stokach Eliaszówki, ale i one stopniowo zarastają lasem[5].

W czasie II wojny światowej okolice Eliaszówki były popularnym miejscem przekraczania granicy przez kurierów Polskiego Państwa Podziemnego. Było to kontynuowane również po wojnie. W grudniu 1983 polscy wopiści ujęli tutaj trzech młodych Słowaków przemycających w plecakach z Polski wydawnictwa religijne, których drukowanie i posiadanie na Słowacji było zabronione. Spędzili w polskich aresztach 6 miesięcy, a potem w słowackim więzieniu 14 miesięcy[2].

Dla zwiększenia atrakcyjności turystycznej szczytu powstała na nim 20-metrowa, drewniana wieża widokowa, zadaszona altana, miejsce na ognisko i kolarski tor przeszkód[6].

Szlaki turystyczne

edytuj
  pieszy: Obidza – Gromadzka Przełęcz – Górne Stacje – Eliaszówka – Piwniczna-Zdrój:
  • z Gromadzkiej Przełęczy 0.45 h (↓ 0.40 h)
  • z Piwnicznej 2 h (↓ 1.30 h)
  pieszy: VabecČierťažMedvedelica – Eliaszówka
  rowerowy: Sucha Dolina – Obidza – Gromadzka Przełęcz – Górne Stacje – Eliaszówka – Piwniczna-Zdrój

Przypisy

edytuj
  1. Analiza wybitności polskich szczytów w Karpatach.
  2. a b c d e Bogdan Mościcki: Beskid Sądecki i Małe Pieniny. Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-65-6.
  3. Daniel Kollár, Jan Lacika: Pieniny. Spisz północny i Szarysz. Bratislava: Dajama, 2007. ISBN 978-80-89226-19-1.
  4. Beskid Sądecki. Mapa turystyczna 1:50 000. Kraków: Wyd. Kartograficzne Compass, 2007. ISBN 978-83-89165-64-0.
  5. Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2012-01-10].
  6. Wieża widokowa na Eliaszówce. [dostęp 2016-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)].

Panorama widokowa

edytuj
Panorama widokowa z Eliaszówki na północ