Edward Marczewski
Edward Marczewski, do 1940 roku nosił nazwisko Szpilrajn (ur. 15 listopada 1907 w Warszawie, zm. 17 października 1976 we Wrocławiu[2]) − polski matematyk pochodzenia żydowskiego, profesor i rektor Uniwersytetu Wrocławskiego[3].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| profesor nauk matematycznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek rzeczywisty[1] |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1945- |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujPo ukończeniu nauki w Liceum Batorego w Warszawie (w 1925 roku, był to pierwszy rocznik maturzystów tej szkoły[4]) podjął studia na Uniwersytecie Warszawskim. Już na pierwszym roku spotkał Kazimierza Kuratowskiego, który wraz ze Stefanem Mazurkiewiczem oraz Wacławem Sierpińskim miał duży wpływ na studia i późniejsze prace Marczewskiego. W 1932 roku Marczewski złożył pracę doktorską[5][6], napisaną pod kierunkiem Sierpińskiego[7].
Do roku 1940 nazywał się Szpilrajn[8]. Wojnę przeżył dzięki fałszywym dokumentom na nazwisko Marczewski[7], otrzymanym od Władysława Bartoszewskiego. Pod koniec wojny uwięziony przez Niemców i wysłany do obozu pracy przymusowej we Wrocławiu. Po wojnie pozostał w tym mieście, od jesieni 1945 roku pracując na Uniwersytecie Wrocławskim.
Od 1945 roku był kierownikiem Katedry Funkcji Rzeczywistych, ale z powodów politycznych przeniesiony został w stan spoczynku w 1969 roku. Ponadto pełnił w latach 1945-1967 funkcję dyrektora Instytutu Matematycznego Uniwersytetu oraz prezesa Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1957-1959) i Wrocławskiego Towarzystwa Nauk[8].
W 1946, razem z Bronisławem Knasterem, Hugonem Steinhausem i Władysławem Ślebodzińskim założył czasopismo matematyczne Colloquium Mathematicum, którego był później długoletnim redaktorem naczelnym[7].
Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1950)[9].
Członek korespondent (od 1958), członek rzeczywisty PAN (od 1966)[1].
Jego żoną była Zofia Bursche, córka pastora ewangelickiego Edmunda Burschego.
Dorobek naukowy i dydaktyczny
edytujAutor około 100 prac naukowych z zakresu topologii, teorii miary, teorii mnogości i algebry. 92 z tych prac zebrano i wydano w 1996 roku w formie dzieł zebranych tego matematyka[7]:
- Marczewski, Edward: Collected mathematical papers. Edited and with a preface by Stanisław Hartman, Andrzej Hulanicki, Anzelm Iwanik, Zbigniew Lipecki, Czesław Ryll-Nardzewski and Kazimierz Urbanik. With a biography by Roman Duda and Hartman. Polish Academy of Sciences, Institute of Mathematics, Warszawa, 1996. xxxvii+684 pp. ISBN 83-86806-00-1
Twórca wrocławskiej szkoły algebraicznej i algebraicznej teorii niezależności[8]. Nauczyciel Siemiona Fajtlowicza, Kazimierza Głazka i innych[5].
Był autorem haseł w Polskim Słowniku Biograficznym.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Członkowie PAN: Skorowidz
- ↑ BillionGraves. pl.Billiongraves.com, 2019-04-22.
- ↑ Marczewski Edward, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02].
- ↑ Kujawski, Grabski i Uhma 1993 ↓.
- ↑ a b Edward Marczewski (Szpilrajn): Mathematical Genealogy Project. 1932. [dostęp 2021-03-13]. Cytat: "O funkcjach miarowych i warunku Baire’a." (ang.).
- ↑ Walerian Piotrowski. Doktoraty z matematyki i logiki na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1915 - 1939. „Annales Societatis Mathematicae Polonae, Series VI, Antiquitates Mathematicae”. VI, s. 97-131, 2014. Więsław, Witold (ed.) Dzieje matematyki polskiej II., Instytut Matematyki, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2013, 326 pp. (ISBN 978-83-910055-8-3). Warszawa: Polskie Towarzystwo Matematyczne. DOI: 10.14708/am.v6i0.610. ISSN 2353-8813.
- ↑ a b c d Sylwetki rektorów UWr – Edward Marczewski
- ↑ a b c Poczet byłych rektorów Uniwersytetu Wrocławskiego
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 85, poz. 1021
Bibliografia
edytuj- Edmund Kujawski, Witold Grabski, Czesław P. Uhma: Pochodem idziemy - dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. II Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego. Stowarzyszenie Wychowanków. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993, seria: Biblioteka Syrenki. ISBN 978-83-06-02325-1. OCLC 31099701.
Linki zewnętrzne
edytuj
John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Edward Marczewski w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
