Dyskusja:Konstytucja grudniowa

Staszek99 (dyskusja) 01:08, 17 lut 2009 (CET)

W praktyce wprowadzała ustrój monarchii parlamentarnej i szerokie swobody obywatelskie, czyniąc (szczególnie po wprowadzeniu równego i powszechnego prawa wyborczego, co miało miejsce w 1907 r.) Przedlitawię jednym z najbardziej demokratycznych państw tej epoki.

W praktyce? Swobody to jedno, a demokracja drugie. W niem. wersji hasła Premierzy Austrii : der österreichische Ministerpräsident fast ausschließlich vom Kaiser abhängig (premier Austrii był prawie wyłącznie zależny od cesarza). "W ustawie konstytucyjnej z 1867 r., tworzącej podstawy ustrojowe monarchii austro-węgierskiej, zakładano sprawowanie władzy ustawodawczej przez cesarza łącznie z parlamentem centralnym lub sejmami krajowymi. Każdy akt rządowy cesarza wymagał kontrasygnaty właściwego ministra. Formalnie jednak ustawa konstytucyjna pozwalała monarsze w sytuacjach wyjątkowych na wydawanie aktów ustawodawczych ze względu na wynikający z praw Korony obowiązek stania przez monarchę na straży interesu publicznego, nawet bez udziału parlamentu. Jednocześnie cesarz rozstrzygał w sprawie uznania danej sytuacji za wyjątkową. Ponadto zgodnie z praktyką ustrojową pozwalano cesarzowi wydawać akty prawne w zakresie norm ogólnych, nieopartych na ustawie, bez współdziałania z parlamentem, zwłaszcza jeśli ustawa zasadnicza nie wymagała wyraźnie formy ustawy. Do tych kwestii należały sprawy dotyczące stosunków z innymi państwami, z wyjątkiem umów handlowych, obciążających państwo i nakładających obowiązki na obywateli. Na tej samej zasadzie cesarz wydawał akty rządowe dotyczące organizacji aparatu rządowego, co pojmowano szerzej niż zakres władzy wykonawczej. Wiele z aktów rządowych cesarza wydawano również bez kontrasygnaty ministra." Moc prawna aktu 5 listopada 1916 Pilot Pirx (dyskusja) 16:26, 18 lis 2021 (CET)

"Ustawa zasadnicza o pełnieniu władzy rządowej i wykonawczej swą treścią obejmowała wszystko, co nie należało do władzy ustawodawczej i sądowniczej. Pod pojęciem władzy rządowej i wykonawczej rozumiano wyłącznie cesarza i powoływanych przez niego ministrów. Pełnia władzy w tym zakresie przysługiwała zatem cesarzowi, który ją wykonywał sam (osobiste prerogatywy), przez odpowiedzialnych ministrów (zasada kontrasygnaty) i podporządkowanych im urzędników. Cesarz w sposób nieskrępowany powoływał i odwoływał ministrów. Sprawował naczelną komendę nad siłami zbrojnymi, wypowiadał wojnę i podpisywał pokój. Zawierał traktaty państwowe, ale układy handlowe i państwowe, które obciążały państwo lub jego część albo zobowiązywały obywateli, wymagały zgody Rady Państwa. Cesarz za swe działania nie był odpowiedzialny. Odpowiedzialność ponosili ministrowie przed parlamentem także w tej formie, że Rada Państwa mogła żądać obecności ministrów, stawiać zapytania i interpelację, domagać się informacji o działaniach rządu w związku ze złożonymi petycjami, wydawać kierowane pod adresem ministrów adresy i rezolucje. Ustawa nie przewidywała odpowiedzialności politycznej ministrów w postaci votum nieufności, prowadzącego do dymisji rządu.

Do najważniejszych rozwiązań omawianej ustawy, która uzyskała sankcję 21 grudnia 1867, należały zasady:

1) skupienia całej władzy rządowej i wykonawczej w osobie cesarza

2) stanowczego (absolutnego) veta cesarza wobec ustaw uchwalonych przez parlament

3) odpowiedzialności politycznej ministrów przed cesarzem

4) odpowiedzialności konstytucyjnej ministrów przed parlamentem

5) odpowiedzialności cywilnoprawnej urzędników za działania sprzeczne z prawem.

Kwestia prawa skargi przeciwko urzędnikom za naruszenia prawa spowodowane zarządzeniami sprzecznymi z urzędowymi ich obowiązkami nigdy nie została uregulowana w osobnej ustawie wykonawczej. W tym punkcie ustawa zasadnicza o pełnieniu władzy rządowej i wykonawczej pozostała martwą literą." (Monarchia konstytucyjna w Austrii (1867-1914) Kraków 2002, s. 48n) Pilot Pirx (dyskusja) 21:51, 15 gru 2021 (CET)