Wikipedia

Delfinek

rodzaj ssaka

Delfinek[7] (Stenella) – rodzaj wodnych ssaków z podrodziny Delphininae w obrębie rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Delfinek
Stenella
J.E. Gray, 1866[1]
Ilustracja
Delfinek wysmukły (S. attenuata)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Delphinoidea

Rodzina

delfinowate

Podrodzina

Delphininae

Rodzaj

delfinek

Typ nomenklatoryczny

Steno attenuatus J.E. Gray, 1846

Synonimy
Gatunki

6 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wszystkich oceanach świata[8][9][10].

Morfologia

edytuj

Długość ciała dorosłych osobników 138–280 cm, noworodków 50–120 cm; masa ciała dorosłych osobników 63–156 kg, noworodków 5–15 kg[9][11].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1866 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym delfinom ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) delfinek wysmukły (S. attenuata). Wcześniejsza nazwa – Clymene – którą opublikował w 1864 roku również Gray, okazała się młodszym homonimem rodzaju wieloszczetów opisanego w 1807 roku.

Etymologia

edytuj
  • Clymene (Clymenia): w mitologii greckiej Klimene (gr. Κλυμενη Klymenē, łac. Clymene) była jedna z okeanid, córką Okeanosa i Tetydy[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus euphrosyne J.E. Gray, 1846 (= Delphinus coeruleo-albus Meyen, 1833).
  • Stenella: rodzaj Steno J.E. Gray, 1846 (steno); łac. przyrostek zdrabniający -ella[13].
  • Euphrosyne: w mitologii greckiej Eufrozyna (gr. Ευφροσυνη Euphrosunē) była jedną z trzech Charyt, która przewodniczyła urokowi i blaskowi życia[14]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Delphinus euphrosyne J.E. Gray, 1846 (= Delphinus coeruleo-albus Meyen, 1833).
  • Micropia: epitet gatunkowy Delphinus microps J.E. Gray, 1846; gr. μικρος mikros ‘mały’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus stenorhynchus J.E. Gray, 1866 (= Delphinus longirostris J.E. Gray, 1828).
  • Prodelphinus: łac. pro ‘przed’; rodzaj Delphinus Linnaeus, 1758[16].
  • Fretidelphis: łac. fretum, freti ‘cieśnina’[17]; gr. δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Delphinus roseiventris J.A. Wagner, 1846 (= Delphinus longirostris J.E. Gray, 1828).

Podział systematyczny

edytuj

Stenella jest parafiletyczna w stosunku do Delphinus, Tursiops i Lagenodelphis, co sugeruje konieczność dokładnej analizy tego kladu[8]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[19][11][8]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[7] Podgatunki[9][8][11] Rozmieszczenie geograficzne[9][8][11] Podstawowe wymiary[9][11][f] Status
IUCN[20]
 
 Stenella frontalis (G. Cuvier, 1829) delfinek plamisty gatunek monotypowy tropikalne i umiarkowane wody przybrzeżne i oceaniczne Oceanu Spokojnego (od około 50° szerokości geograficznej północnej do około 25° szerokości geograficznej południowej) DC: 190–230 cm
MC: 110–143 kg 		 LC 
 
 Stenella attenuata (J.E. Gray, 1846) delfinek wysmukły 2 podgatunki pantropikalny we wszystkich oceanach i pół-zamkniętych morzach (od około 40° szerokości geograficznej północnej do około 40° szerokości geograficznej południowej), z wyłączeniem Morza Śródziemnego DC: 160–260 cm
MC: do 119 kg 		 LC 
 
 Stenella coeruleoalba (Meyen, 1833) delfinek pręgoboki gatunek monotypowy tropikalne do ciepłych wód umiarkowanych (od około 50° szerokości geograficznej północnej do 40° szerokości geograficznej południowej) w Oceanie Indyjskim, Spokojnym i Atlantyckim oraz morzach; zabłąkane osobniki w Morzu Czerwony i Zatoki Perskiej DC: 216–255 cm
MC: 130–156 kg 		 LC 
 
 Stenella clymene (J.E. Gray, 1850) delfinek nadobny gatunek monotypowy tropikalne i subtropikalne wody Oceanu Atlantyckiego, w tym Karaiby i Zatoka Meksykańska DC: do 197 cm
MC: do 90 kg 		 LC 
 
 Stenella longirostris (J.E. Gray, 1828) delfinek długoszczęki 4 podgatunki wody tropikalne w Oceanie Atlantyckim, Indyjskim i Spokojnym DC: 129–280 cm
MC: do 80 kg 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również neogeński gatunek wymarły[21]:

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Młodszy homonim Clymene Oken, 1807 (Polychaeta).
  2. ↑ Młodszy homonim Euphrosyne Meigen, 1800 (Diptera).
  3. ↑ Nieuzadniona poprawka Clymene J.E. Gray, 1864.
  4. ↑ Nowa nazwa dla Clymene J.E. Gray, 1864.
  5. ↑ Nomen nudum.
  6. ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Gray 1866 ↓, s. 213.
  2. ↑ J.E. Gray. On the Cetacea which have been observed in the seas surrounding the British Islands. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 237, 1864. (ang.). 
  3. ↑ Gray 1866 ↓, s. 214.
  4. ↑ a b J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 6. (ang.).
  5. ↑ P. Gervais: Genre Prodelphinus. W: M. Van Beneden & P. Gervais: Ostéographie des cétacés vivants et fossiles, comprenant la description et l’iconographie du squelette et du système dentaire de ces animaux, ainsi que des documents relatifs à leur histoire naturelle. Paris: A. Bertrand, 1880, s. 604. (fr.).
  6. ↑ T. Iredale & E.L.G. Troughton. A check-list of the Mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 65, 1934. (ang.). 
  7. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 298–300. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  9. ↑ a b c d e J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 509. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Stenella. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-04]. (ang.).
  11. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 582. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 192.
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 644.
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 278.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 422.
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 568.
  17. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 105.
  18. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 78.
  19. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  20. ↑ Taxonomy: Stenella – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  21. ↑ F.C. Whitmore Jr. & J.A. Kaltenbach. Neogene Cetacea of the Lee Creek Phosphate Mine, North Carolina. „Virginia Museum of Natural History Special Publication”. 14, s. 223, 2008. (ang.). 

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Delfinek&oldid=75110266”