Wikipedia

Czechosłowacka Nowa Fala

nurt w kinematografii

Czechosłowacka Nowa Fala (cz. československá nová vlna) – formacja artystyczna złożona z czechosłowackich reżyserów i scenarzystów filmowych, których debiuty przypadły na lata 60. XX wieku. Do najbardziej znanych osób zaliczających się do tej grupy należą między innymi Miloš Forman, Věra Chytilová, Ivan Passer, Jaroslav Papoušek, Pavel Juráček, Jiří Menzel, Jan Němec, Jaromil Jireš, Evald Schorm, Vojtěch Jasný. Za pierwsze dzieło czechosłowackiej Nowej Fali uchodzi film Słonko w sieci słowackiego reżysera Štefana Uhera z roku 1962[1]. Charakterystyczne dla filmów z okresu Nowej Fali były długie, często improwizowane dialogi, czarny humor oraz zatrudnianie naturszczyków[2].

Początek czechosłowackiej Nowej Fali przypadł na okres, kiedy wyłonili się pierwsi studenci w praskiej szkole filmowej FAMU, Inspiracją dla nich była przede wszystkim francuska Nowa Fala, mieli też oni w dekadzie lat 60. większe możliwości ekspresji twórczej aniżeli filmowcy w poprzednim dziesięcioleciu[3]. W ciągu paru lat debiutowało kilka wyraźnych i bardzo ważnych osobistości w świecie czechosłowackiej kinematografii[1]. Za koniec czechosłowackiej Nowej Fali przyjmuje się brutalne stłumienie Praskiej Wiosny przez wojska Układu Warszawskiego w 1968 roku oraz następujący potem okres „normalizacji”, w wyniku którego zaostrzono cenzurę i aż do 1989 roku zabroniono wyświetlać późne filmy nurtu (np. Skowronki na uwięzi Menzla)[4].

Wybrane filmy

edytuj
Filmy czechosłowackiej Nowej Fali nagrodzone na festiwalach międzynarodowych bądź uhonorowane przez zagranicznych krytyków[a]
Rok Tytuł Reżyser Nagrody
1963 O czymś innym Věra Chytilová Grand Prix (MFF w Mannheim)[5]
1963 Gdy przychodzi kot Vojtech Jasný Nagroda Specjalna (MFF w Cannes)[6]
1964 Czarny Piotruś Miloš Forman Grand Prix (MFF w Locarno)[7]
1964 Odwaga na co dzień Evald Schorm Grand Prix (MFF w Locarno)[8]
1964 Diamenty nocy Jan Němec Grand Prix (MFF w Mannheim)[9]
1964 Lemoniadowy Joe Oldrich Lipský Srebrna Muszla (MFF w San Sebastián)[10]
1965 Miłość blondynki Miloš Forman Nominacja do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[11]
1965 Intymne oświetlenie Ivan Passer Nagroda Specjalna (National Society of Film Critics)[12]
1965 Sklep przy głównej ulicy Ján Kadár

Elmar Klos

Oscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[13]
1965 Ja, Julinka i koniec wojny Karel Kachyňa Nagroda FIPRESCI (MFF w Mar del Plata)[14]
1966 Każdy młody mężczyzna Pavel Jurácek Nagroda FIPRESCI (MFF w Karlowych Warach)[15]
1967 Małgorzata, córka Łazarza František Vláčil Specjalne wyróżnienie (MFF w Mar del Plata)[16]
1967 Pali się, moja panno Miloš Forman Nominacja do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[17]
1967 Stokrotki Věra Chytilová Najlepszy film („Cahiers du cinéma”)[18]
1968 Pociągi pod specjalnym nadzorem Jiři Menzel Oscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, Grand Prix (MFF w Mannheim)[19]
1969 Uroczystość żałobna Zdenek Sirový Nagroda Specjalna Jury (MFF w Montrealu, 1990)[20]
1969 Żart Jaromil Jireš Nagroda OCIC (MFF w San Sebastián)[21]
1969 Wszyscy dobrzy rodacy Vojtěch Jasný Nagroda za reżyserię (MFF w Cannes)[22]
1970 Skowronki na uwięzi Jiři Menzel Złoty Niedźwiedź, nagroda FIPRESCI (MFF w Berlinie, 1990)[23]

Galeria

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W zestawieniu uwzględniono filmy nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego; nagrodzone na akredytowanych międzynarodowych festiwalach filmowych (MFF), z włączeniem MFF w Mannheim; bądź wyróżnione przez krytyków z amerykańskiego National Society of Film Critics oraz francuskiego czasopisma „Cahiers du cinéma”.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Panorama českého filmu, Petr Biliḱ, Luboš Ptáček, wyd. Vyd. 1, Olomouc: Rubico, 2000, ISBN 80-85839-54-7, OCLC 48383761.
  2. ↑ Sowińska 2015 ↓, s. 386.
  3. ↑ Sowińska 2015 ↓, s. 384–385.
  4. ↑ Sowińska 2015 ↓, s. 415.
  5. ↑ Martin Srajer, Something Different – Revue [online], Filmový přehled, 4 czerwca 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  6. ↑ AŽ PŘIJDE KOCOUR [online], Festival de Cannes 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  7. ↑ Adam Bingham, Making (New) Waves: Milos Forman’s Black Peter – Senses of Cinema [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  8. ↑ Martin Srajer, Courage for Every Day – Revue [online], Filmový přehled, 2 listopada 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  9. ↑ Monish K. Das, Diamonds Of The Night [online], Upperstall.com, 5 lipca 2020 [dostęp 2021-11-16].
  10. ↑ MIFF Archive [online], MIFF 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  11. ↑ EmanuelLevy, Loves of a Blonde (1965): Milos Forman’s Charming, Oscar-Nominated Czech Satire | Emanuel Levy [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  12. ↑ A.H. Weiler, National Film Critics Crown ‘Z,’ Jon Voight, Miss Redgrave, „The New York Times”, 6 stycznia 1970, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  13. ↑ Petit Press, 50 years ago Shop on Main Street got only Slovak Oscar [online], spectator.sme.sk, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  14. ↑ Long Live the Republic (At zije republika) | BAMPFA [online], bampfa.org [dostęp 2021-11-16].
  15. ↑ Festival Awards – 1966 [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  16. ↑ Restaurovaná Marketa Lazarová vyšla na DVD | Kultura [online], Lidovky.cz, 8 grudnia 2011 [dostęp 2021-11-16] (cz.).
  17. ↑ Kafkadesk Prague, Czech and Slovak Oscar wins and nominations throughout the years – Kafkadesk [online], kafkadesk.org, 23 lutego 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  18. ↑ J. HOBERMAN ON VERA CHYTILOVÁ’S SEDMIKRÁSKY (DAISIES) [online], www.artforum.com [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  19. ↑ CER | Czech Film: Menzel and Hrabal’s Oscar-winning work [online], www.pecina.cz [dostęp 2021-11-16].
  20. ↑ Funeral Ceremonies (1969) – Filmový přehled. [dostęp 2021-11-16].
  21. ↑ CinEast 2018 – Festival du Film d’Europe Centrale et Orientale – Luxembourg [online], www.cineast.lu [dostęp 2021-11-16] (cz.).
  22. ↑ Nie żyje Vojtěch Jasný. Reżyser miał 93 lata [online], Onet Kultura, 16 listopada 2019 [dostęp 2021-11-16] (pol.).
  23. ↑ Jiří Menzel. Retrospektywa twórczości [online], www.iluzjon.fn.org.pl [dostęp 2021-11-16].

Bibliografia

edytuj
  • Iwona Sowińska, Kino Czechosłowacji: cud i po cudzie, [w:] Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska (red.), Kino epoki nowofalowej, Kraków: Universitas, 2015, s. 381–440.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czechosłowacka_Nowa_Fala&oldid=69244462”