Crash (zespół muzyczny)

Crash
Rok założenia	1976
Rok rozwiązania	1985
Pochodzenie	Wrocław
Gatunek	jazz nowoczesny; jazz-funk; jazz-rock
Aktywność	1976–1985, od 2017
Wydawnictwo	PolJazz; Wifon; Tonpress; Polskie Nagrania „Muza”; JA&RO; Rogot; Sound by Sound; GAD Records
Powiązania	Spisek Sześciu; Grażyna Łobaszewska; Stanisław Zybowski; Andrzej Pluszcz; Zbigniew Lewandowski; José Torres
	Skład
	Juliusz Mazur; Romuald Frey; Władysław Kwaśnicki; Tomasz Grabowy; José Torres; Zbigniew Lewandowski; Natalia Lubrano (gościnnie)
	Byli członkowie
	Adam Bielawski; Zbigniew Czwojda; Wojciech Morawski; Grażyna Łobaszewska; Stanisław Zybowski; Andrzej Pluszcz; Marek Surzyn; Ireneusz Nowacki
	Współpracownicy
	Hanna Banaszak; Ryszard Kupidura

Crash – polski jazz-rockowy zespół muzyczny założony w 1976 roku we Wrocławiu.

Założyli go byli muzycy Spisku Sześciu: Zbigniew Czwojda, Andrzej Pluszcz i Adam Bielawski.

Historia

Pierwszy skład zespołu tworzyli:

Muzycy ci współpracowali dotychczas z takimi grupami, jak: Spisek Sześciu (Czwojda, Pluszcz, Bielawski), Big Band „Wrocław” (Czwojda, Pluszcz, Bielawski), Integracja (Zybowski), Jumbo Jazz Band (Mazur). W październiku tegoż roku^[2] grupa Crash zadebiutowała udanym występem na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Jazzowej Jazz Jamboree w Warszawie. Od tej pory zespół wielokrotnie występował na festiwalach jazzowych i w klubach w Polsce (Kalisz, Kraków, Lublin, Warszawa, Wrocław), a także za granicą (Hiszpania, RFN, Dania, Szwecja, Belgia, Holandia, Szwecja, Finlandia, Austria, Węgry, Francja, Szwajcaria, ZSRR, Czechosłowacja)^[3].

W 1977 zdobył I nagrodę na II Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym w San Sebastián (w kategorii zespołów jazzu nowoczesnego), co stworzyło możliwość późniejszych wyjazdów formacji do Hiszpanii, a także wspólne występy, m.in. z Sonny Rollinsem. Grupa Crash uznana została przez redaktora naczelnego brytyjskiego pisma Melody Maker za najlepszą grupę jazz-rockową w Europie^[4].

W 1977 roku miejsce Bielawskiego zajął Zbigniew Lewandowski^[5], natomiast wiosną 1978 roku współpracę z grupą rozpoczęła wokalistka Grażyna Łobaszewska (ex-Ergo Band)^[6]. W latach 1977–1978 i w 1981 zespół wystąpił w koncertach głównych na Jazz Jamboree z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Bałtyckiej pod dyrekcją Tadeusza Chałaja. W lutym 1979 roku odszedł jego założyciel – Z. Czwojda (wyjechał do Stanów Zjednoczonych)^[4].

W tym samym roku Crash wziął udział w nocnym koncercie Jazz by night, który odbył się 13 lipca 1979 roku, w ramach legendarnego I Muzycznego Campingu w Lubaniu^[7], a także w drugiej edycji imprezy, w koncercie zatytułowanym JAZZ II, który odbył się 6 lipca 1980 roku^[8].

Zespół wystąpił obok takich wykonawców jak, m.in.: Kwartet Jana „Ptaszyna” Wróblewskiego, Krystyna Prońko, The Quartet (w składzie: Sławomir Kulpowicz, Tomasz Szukalski, Paweł Jarzębski, Janusz Stefański), Laboratorium, czy Breakwater^[7]^[8].

W późniejszym okresie Z. Lewandowski został zastąpiony przez Wojciecha Morawskiego, którego z kolei zastąpił Marek Surzyn^[9], a następnie Ireneusz Nowacki^[10]. Okresowo z zespołem współpracowali także perkusiści: Ryszard Kupidura (ex-Maanam) i José Torres. W 1985 roku grupa Crash przestała istnieć, zaś w 2017 została reaktywowana w składzie: Juliusz Mazur (lider; keyboard), Romuald Frey (gitara), Władysław Kwaśnicki (saksofon), Tomasz Grabowy (gitara basowa), José Torres (instrumenty perkusyjne), Zbigniew Lewandowski (perkusja) oraz Natalia Lubrano (śpiew; gościnnie)^[11].

Dyskografia

Albumy

1978 – Crash (MC, Wifon NK-529)
1979 – Senna opowieść Jana B. (LP, Muza SX-1782)
1982 – Everyday is a Trial (JA&RO 005), reedycja kompaktowa w 1996 roku
1983 – Live is brutal (MC, Rogot STC-1008)
1983 – Something Beautiful But Not Expensive (LP, Ja&Ro 4115)
2020 – Crash (CD, GAD Records, GAD CD 125), reedycja kasety magnetofonowej z 1978 roku zawierająca 4 dodatkowe nagrania^[12]

Kompilacje

1977 – Jazz nad Odrą '77 – Laureaci (LP, PolJazz Z-SX-0648)
1978 – Opole'78 (MC, Wifon NK 507)
1980 – Bratislavské Džezové Dni 1978 (2 LP Opus 9115 0871 - 72)^[13]
1984 – Music from Poland '84 (LP, ZPR-001/2)
2002 – Jazz w Polsce - Antologia (6 CD, Polskie Radio PRCD 271-276)^[1]
2008 – Why not samba (LP i CD, Muza SX-4006/PNCD 1223)
2011 – Off season (CD, Muza PNCD 1337)
2018 – Kakadu (Lost Tapes: 1977–1978) (LP, Sound by Sound, SBS-003-LP)^[14]

Single

1978 – Michałek / Pejzaże (SP, Tonpress S-137)
1983^[15] – Needle of love / Trio (SP, JA&RO Records 354192)

Wybrany repertuar

Michałek (komp. Z. Czwojda)
Pejzaże (muz. J. Mazur, sł. N. Zataj, Z. A. Malinowski)
Baśń o brzydkim kaczątku (komp. Z. Czwojda)
Końcówka Banderoli (komp. Z. Czwojda)
Akalei (komp. J. Mazur)
Senna opowieść Jana B. (muz. J. Mazur, sł. J. Cygan)
W najprostszych gestach (muz. B. Bruszewska, sł. J. Cygan)
Needle of Love (muz. S. Zybowski, J. Mazur, sł. P. Brodowski)

Przypisy

↑ ^a ^b Various – Jazz w Polsce - Antologia = Jazz In Poland - Anthology. discogs.com. [dostęp 2020-03-06]. (pol.).
↑ Waldemar Świerzy: Jazz Jamboree 1976 – Waldemar Świerzy. plakatpolski.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).
↑ Stoart, Agencja Artystyczna Jama-Art oraz Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu zapraszają na koncert pt. Jazzowa jesień. Władysław Kwaśnicki Quartet. klubmil.pl, 209-10-19. [dostęp 2020-09-28]. (pol.).
↑ ^a ^b Zbigniew Czwojda. szkolajazzu.wroclaw.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).
↑ Ryszard Wolański: Zbigniew Lewandowski. bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).
↑ Ryszard Wolański: Grażyna Łobaszewska. bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Zdzisław Bykowski: 1979 – Pierwszy lubański Muzyczny Camping (cz. 1). zl.lubań24.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Zdzisław Bykowski: 1980 – Drugi Muzyczny Camping w Lubaniu (cz. 1). zl.lubań24.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).
↑ Marcin Babko: Irek Dudek. Ziuta Blues. Wyd. 1. Poznań: In Rock, październik 2008, s. 125. ISBN 978-83-60157-38-1.
↑ Irek "Pióro" Nowacki. crossrecydywa.agataw.pl. [dostęp 2018-01-04]. (pol.).
↑ Mateusz Ryman: CRASH i Natalia Lubrano zamykają program 55. Jazzu nad Odrą. jazzsoul.pl, 2019-03-05. [dostęp 2020-09-23]. (pol.).
↑ GAD Records: Crash – Crash (CD). gadrecords.pl. [dostęp 2020-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-23)]. (pol.).
↑ Various – Bratislavské Džezové Dni 1978. discogs.com. [dostęp 2016-07-10]. (ang.).
↑ Crash - Kakadu (Lost Tapes: 1977–1978) (2018, Vinyl). Discogs. [dostęp 2019-12-23]. (ang.).
↑ Daniel Wolak: Crash – Needle of love. polskirock.art.pl. [dostęp 2016-07-11]. (pol.).

Bibliografia

Wolański R., Leksykon Polskiej Muzyki Rozrywkowej, Warszawa 1995, Agencja Wydawnicza MOREX, ISBN 83-86848-05-7, tu hasło Crash, s. 30.
Discogs.com
Katalog Polskich Płyt Gramofonowych

Linki zewnętrzne

Strona fanów zespołu (Facebook)
Ambasadorzy polskiego Jazzu. Wrocławska grupa Crash [REPORTAŻ ]
Strona fanów zespołu (Facebook)
Crash w Katalogu Polskich Płyt Gramofonowych
Crash w bazie Discogs.com (ang.)
Crash w bazie Rate Your Music (ang.)

[Komeda-1] Various – Jazz w Polsce - Antologia = Jazz In Poland - Anthology. discogs.com. [dostęp 2020-03-06]. (pol.).

[Plakat_Polski-2] Waldemar Świerzy: Jazz Jamboree 1976 – Waldemar Świerzy. plakatpolski.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).

[Klub-3] Stoart, Agencja Artystyczna Jama-Art oraz Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu zapraszają na koncert pt. Jazzowa jesień. Władysław Kwaśnicki Quartet. klubmil.pl, 209-10-19. [dostęp 2020-09-28]. (pol.).

[WSJIM-4] Zbigniew Czwojda. szkolajazzu.wroclaw.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).

[BP-5] Ryszard Wolański: Zbigniew Lewandowski. bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).

[BP_(2)-6] Ryszard Wolański: Grażyna Łobaszewska. bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).

[I_MC-7] Zdzisław Bykowski: 1979 – Pierwszy lubański Muzyczny Camping (cz. 1). zl.lubań24.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).

[II_MC-8] Zdzisław Bykowski: 1980 – Drugi Muzyczny Camping w Lubaniu (cz. 1). zl.lubań24.pl. [dostęp 2016-07-10]. (pol.).

[Ziuta-9] Marcin Babko: Irek Dudek. Ziuta Blues. Wyd. 1. Poznań: In Rock, październik 2008, s. 125. ISBN 978-83-60157-38-1.

[CR-10] Irek "Pióro" Nowacki. crossrecydywa.agataw.pl. [dostęp 2018-01-04]. (pol.).

[JazzSoul-11] Mateusz Ryman: CRASH i Natalia Lubrano zamykają program 55. Jazzu nad Odrą. jazzsoul.pl, 2019-03-05. [dostęp 2020-09-23]. (pol.).

[GAD_Rec.-12] GAD Records: Crash – Crash (CD). gadrecords.pl. [dostęp 2020-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-23)]. (pol.).

[Discogs-13] Various – Bratislavské Džezové Dni 1978. discogs.com. [dostęp 2016-07-10]. (ang.).

[Kakadu-14] Crash - Kakadu (Lost Tapes: 1977–1978) (2018, Vinyl). Discogs. [dostęp 2019-12-23]. (ang.).

[APR-15] Daniel Wolak: Crash – Needle of love. polskirock.art.pl. [dostęp 2016-07-11]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]