Cejgmistrz
Cejgmistrz, cejgmajster (z niem. Zeugmeister) - wyższy oficer artylerii w XVI - XVIII wieku, zarządzający w kraju wszystkimi arsenałami.
W dawnym wojsku polskim na czele artylerii stawał cejmistrz, cejgwort lub inny wyznaczony oficer, któremu do pomocy wyznaczano cejgpisarza do prowadzenia rejestrów oraz sługę o zadaniach zbliżonych do woźnego. Pierwszym cejgmistrzem (starszym nad armatą) był Jan Staszkowski[1] mianowany w 1531 r.[2].
W latach 30. XVII wieku, po reformach wojskowych Władysława IV Wazy, występował jako inspektor artylerii, trzeci po generale artylerii i jego zastępcy dowódca tej broni. Według Artykułów przesławnej artyleryi oficerom wyższej i niższej rangi... ze stycznia 1634 r. cejgmistrz występuje w następującym ciągu stopni oficerskich: oberster (pułkownik), oberstlejtenant, cejgmistrz, kapitan, porucznik albo cejgwart[3].
Jako cejgmistrzowie wymieniani są m.in. Jan Waksman (wcześniej, podobnie jak jego ojciec, cejgwart cekhauzu krakowskiego za Zygmunta III Wazy) oraz cejgmistrz, czyli ,,kontroler artylerii” , następnie jej pułkownik, Fryderyk Getkant.
W XVIII wieku cejgmistrz miał stopień majora artylerii[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Por. M. J. Minakowska: Jan Staszkowski z Pojałowic i Kowar. sejm-wielki.pl. [dostęp 2024-12-17].; Marek Plewczyński: Staszkowski Jan h. Bogoria (zm. przed 1537). dworzanin i rotmistrz królewski, dowódca artylerii. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 42, z. 4. Polska Akademia Nauk, 2004, s. 553-554.; Pełny podgląd zapiski o zdarzeniu dotyczącym pełnionych funkcji/urzędów/ról. Corpus Academicum Cracoviense. [dostęp 2024-12-17]. Cytat: W r. 1517 otrzymał nominację na dowódcę artylerii królewskiej («starszego nad armatą»). Jako «praefectus artilleriae regiae alias bombardarum» wystąpił S. po raz pierwszy 20 IX 1520.
- ↑ Karol Łopatecki: „Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012, s. 550. [dostęp 2024-12-17].
- ↑ Konstanty Górski: Historya artyleryi polskiej. Warszawa: E. Wende i S-ka, 1902, s. 133, 136, 138. [dostęp 2024-12-17].
- ↑ Krupa (red.) 2007 ↓, s. 132.
Bibliografia
edytuj- Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-15175-1.