Bombardowanie Yarmouth i Lowestoft
Bombardowanie Yarmouth i Lowestoft – bitwa morska stoczona podczas I wojny światowej pomiędzy flotami Wielkiej Brytanii i Cesarstwa Niemieckiego na Morzu Północnym. W nocy z 24 na 25 kwietnia 1916 roku niemieckie krążowniki liniowe zbombardowały dwa miasta na wschodnim wybrzeżu Anglii: Lowestoft i Great Yarmouth. Głównym celem działań niemieckich było zmuszenie większych sił Royal Navy do pościgu za atakującymi miasta krążownikami i naprowadzenie ich wprost w kierunku oczekujących w zasadzce sił głównych Hochseeflotte. O ile samo bombardowanie miast spowodowało pewne straty materialne i wywołało wzburzenie brytyjskiej opinii publicznej, to cel strategiczny nie został zrealizowany: atakowane przez lekkie siły okręty niemieckie wycofały się zanim jednostki Grand Fleet zdołały się do nich zbliżyć. W efekcie obie floty poniosły niewielkie straty: po stronie brytyjskiej uszkodzone zostały krążownik lekki i niszczyciel, po niemieckiej jeden krążownik liniowy, w wyniku wejścia na minę w trakcie rejsu w stronę wybrzeży brytyjskich.
| I wojna światowa | |||
| |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Anglii  | |||
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |||
| 52°36′N 1°42′E/52,600000 1,700000 | |||
Strategia Hochseeflotte na początku 1916 roku
edytujNa początku 1916 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy Hochseeflotte: ciężko chorego admirała Hugo von Pohla (zmarł w szpitalu 23 lutego) zastąpił Reinhard Scheer, zwolennik ofensywnych działań ciężkich okrętów Kaiserliche Marine[1]. Oznaczało to zmianę strategii niemieckiej na morzu. Według planów admirała Scheera lekkie siły oraz krążowniki liniowe 1. Grupy Rozpoznawczej (niem.: 1. Aufklärungsgruppe) dowodzonej przez kontradmirała Franza von Hippera miały swymi działaniami wywabić okręty Grand Fleet w morze, gdzie starłyby się z oczekującymi w zasadzce pancernikami Hochseeflotte. Korzystając z chwilowej przewagi Niemcy powinni zwyciężyć przeciwnika i uzyskać panowanie na morzu, niezbędne dla przełamania blokady alianckiej i przeprowadzenia zwycięskiej ofensywy lądowej na froncie zachodnim[2][3].
Już w lutym 1916 roku zaatakowane zostały brytyjskie trałowce operujące o okolicach Ławicy Dogger[4]. W marcu okręty niemieckie dwukrotnie wychodziły w morze, nie napotykając jednak przeciwnika[3]. Kolejna akcja zaplanowana została na 21 i 22 kwietnia 1916 roku. Tym razem jednostki niemieckie miały zbombardować cele na wschodnim wybrzeżu Anglii, jednak została ona przerwana wskutek wejścia na minę na nierozpoznanym polu minowym lekkiego krążownika SMS „Graudenz”[5].
Zwiększona aktywność floty niemieckiej oraz naloty sterowców na angielskie miasta wywołały wkrótce kontrakcję Brytyjczyków. Przejawiała się ona w intensyfikacji działań okrętów Grand Fleet i Harwich Force (lekkie okręty działające w rejonie kanału La Manche i na Morzu Północnym) oraz atakach lotniczych na bazy sterowców, przeprowadzanych przez wodnosamoloty przenoszone przez transportowce wodnosamolotów[6]. Okręty Grand Fleet, dowodzone przez admirała Johna Jellicoe oraz krążowniki liniowe admirała Davida Beatty'ego patrolowały w dniu 22 kwietnia wody Skagerraku wzdłuż wybrzeża Danii, jednak po serii kolizji spowodowanych złą pogodą (HMAS „Australia” zderzył się z HMS „New Zealand”, HMS „Neptune” ze statkiem handlowym, uszkodzeniom uległo również kilka niszczycieli) powróciły do baz w Rosyth i Scapa Flow celem uzupełnienia zapasów paliwa[7].
Atak na Lowestoft i Great Yarmouth
edytujNiemcy zdecydowani byli jak najszybciej powtórzyć akcję przeciwko angielskim miastom. Krążowniki liniowe 1. Grupy Rozpoznawczej, dowodzonej w zastępstwie chorego admirała Hippera przez wiceadmirała Friedricha Bödickera[8], wyszły w morze z kotwicowiska u ujścia rzeki Jade rano 24 kwietnia 1916 roku. Celem było zbombardowanie Lowestoft i Great Yarmouth. Oba miasta nie zostały wybrane przypadkiem: Lowestoft było bazą brytyjskich sił minowych, w Yarmouth stacjonowały brytyjskie okręty podwodne. Zgodnie z planem, w ślad za krążownikami liniowymi podążały główne siły Hochseeflotte pod dowództwem admirała Scheera. Swoje pozycje na podejściach do baz brytyjskich zajęły także U-Booty, których zadaniem było meldowanie o ruchach Royal Navy oraz przeprowadzenie w sprzyjających warunkach ataków na wykryte jednostki[9].
W skład 1. Grupy Rozpoznawczej wchodziły krążowniki liniowe: flagowy SMS „Seydlitz”, „Lützow”, „Derfflinger”, „Moltke” i „Von der Tann”, osłaniane przez sześć krążowników lekkich i dwie flotylle niszczycieli (w nomenklaturze niemieckiej dużych torpedowców)[8]. Po południu 24 kwietnia „Seydlitz” wszedł na minę, rozrywając kadłub na długości około 15 metrów i tracąc jedenastu zabitych członków załogi[10]. Uszkodzony krążownik został odesłany do Wilhelmshaven w eskorcie dwóch niszczycieli, zaś pozostałe okręty kontynuowały operację[11]. Admirał Bödicker przeniósł się ze swoim sztabem na SMS „Lützow”[12].
Brytyjczycy mieli informacje o ruchach floty niemieckiej dzięki przechwytywanym i dekodowanym w Room 40 sygnałom radiowym. Po południu 24 kwietnia okręty admirała Jellicoe zostały postawione w stan gotowości bojowej, zaś o godzinie 19:05 otrzymały rozkaz wypłynięcia ze Scapa Flow. Również operujące na kanale La Manche jednostki Harwich Force pod dowództwem komodora Reginalda Tyrwhitta (trzy lekkie krążowniki i osiemnaście niszczycieli) otrzymały rozkaz skierowania się na północ dla wzmocnienia ochrony wybrzeża[8].
O godzinie 3:50 nad ranem 25 kwietnia okręty niemieckiej eskorty nawiązały kontakt wzrokowy z nadciągającymi jednostkami Harwich Force. Także Brytyjczycy dostrzegli eskadrę niemiecką zbliżającą się do wybrzeża Anglii i komodor Tyrwhitt niezwłocznie zameldował o tym swojemu dowództwu, które poleciło admirałowi Jellicoe zmienić kurs dla przechwycenia Niemców. Admirał Bödicker zignorował obecność lekkich sił brytyjskich w pobliżu i o godzinie 4:10 wydał swoim czterem krążownikom liniowym rozkaz otwarcia ognia w kierunku Lowestoft[12]. Podczas około dziesięciominutowego ostrzeliwania brzegu Niemcy zniszczyli dwie baterie brzegowe i około 200 domów w Lowestoft, zabijając trzech i raniąc dwunastu ludzi[13]. „Moltke” został trafiony pojedynczym pociskiem któregoś z dział artylerii nadbrzeżnej, nie ponosząc większych szkód[14]. Następnie Niemcy popłynęli w stronę Yarmouth, lecz tam gęsta mgła przeszkodziła im w prowadzeniu celnego i skutecznego ognia artyleryjskiego, dlatego okręty oddały tylko kilka niecelnych salw (najdłużej ostrzeliwali wybrzeże artylerzyści SMS „Derfflinger”)[13].
W tym czasie interweniujące okręty Reginalda Tyrwhitta starły się z osłoną zespołu niemieckiego, która starała się wciągnąć Brytyjczyków w zasięg dział artylerii głównej krążowników liniowych. Po zorientowaniu się w sytuacji okręty brytyjskie zawróciły na południe, jednak krążownik „Conquest” i niszczyciel „Laertes” zostały trafione, odnosząc uszkodzenia i tracąc 21 zabitych (kolejny marynarz zmarł później w wyniku odniesionych ran)[13][15]. Niemcy nie wykorzystali jednak swej przewagi, admirał Bödicker obawiał się nadciągnięcia sił głównych Grand Fleet oraz ataków okrętów podwodnych i zdecydował się wycofać[16]. Okręty Harwich Force postępowały w ślad za nim, jednak w obawie przed spotkaniem przeważających sił przeciwnika, otrzymały wkrótce rozkaz zaprzestania pościgu. Jednostki Grand Fleet, żeglując po wzburzonym morzu, nie były w stanie przechwycić wycofujących się Niemców[17].
Ocena i skutki ataku
edytujNiemiecka akcja nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Niewielkie zniszczenia w bombardowanych miastach, uszkodzenie lekkiego krążownika i niszczyciela oraz zatopienie dwóch pomocniczych jednostek nie mogło zrekompensować poważnego uszkodzenia krążownika liniowego „Seydlitz”, który przez ponad miesiąc pozostawał w remoncie. Nie został także osiągnięty cel strategiczny: wciągnięcie do bitwy i zniszczenie części sił głównych Royal Navy. Ostrożna taktyka niemieckiego dowódcy uchroniła przed zniszczeniem o wiele słabszy zespół Harwich Force[13].
W Wielkiej Brytanii kolejne bombardowanie nadbrzeżnych miejscowości wywołało panikę i falę krytyki dowództwa marynarki. Rząd zdecydował o przebazowaniu części sił do portów na południu, aby w razie kolejnego zagrożenia móc interweniować bardziej zdecydowanie[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Robert K. Massie: Castles of Steel. s. 555.
- ↑ a b Lisle A. Rose: Power at Sea. Vol. 1. s. 216.
- ↑ a b Zbigniew Flisowski: Bitwa jutlandzka 1916. s. 43.
- ↑ Victoria Carolan: WW1 at Sea. s. 99.
- ↑ Gary Staff: German Battlecruisers 1914-18. s. 40.
- ↑ Victoria Carolan: WW1 at Sea. s. 100.
- ↑ Robert K. Massie: Castles of Steel. s. 557.
- ↑ a b c V. E. Tarrant: Jutland: The German Perspective. s. 52.
- ↑ Robert K. Massie: Castles of Steel. s. 556.
- ↑ Robert K. Massie: Castles of Steel. s. 558.
- ↑ Gary Staff: German Battlecruisers 1914-18. s. 24.
- ↑ a b V. E. Tarrant: Jutland: The German Perspective. s. 53.
- ↑ a b c d Robert K. Massie: Castles of Steel. s. 559.
- ↑ Gary Staff: German Battlecruisers 1914-18. s. 15.
- ↑ Victoria Carolan: WW1 at Sea. s. 101.
- ↑ Victoria Carolan: WW1 at Sea. s. 102.
- ↑ V. E. Tarrant: Jutland: The German Perspective. s. 54.
Bibliografia
edytuj- Victoria Carolan: WW1 at Sea. Harpenden, Herts: 2007. ISBN 978-1-84243-212-9.
- Zbigniew Flisowski: Bitwa jutlandzka 1916. Warszawa: 1994. ISBN 83-11-08258-8.
- Robert K. Massie: Castles of Steel: Britain, Germany, and the Winning of the Great War at Sea. New York: 2004. ISBN 0-345-40878-0.
- Lisle A. Rose: Power at Sea. Volume 1: The Age of Navalism, 1890-1918. Columbia, Miss.: 2007. ISBN 978-0-8262-1683-0.
- Gary Staff: German battlecruisers 1914-18. Oxford, UK New York, NY, USA: Osprey Publishing, 2006. ISBN 1-84603-009-9. OCLC 64555761. (ang.).
- V. E. Tarrant: Jutland: The German Perspective. A New View of the Great Battle, 31 May, 1916. London: 2001. ISBN 0-304-35848-7.