Boża odpłata lub kara Boska to wyraz bożej sprawiedliwości wymierzonej osobie lub grupie ludzi w odpowiedzi na jakieś działania.

Koniec świata, powszechnie znany jako Wielki Dzień Jego Gniewu,[1] obraz olejny na płótnie z lat 1851–1853 autorstwa angielskiego malarza Johna Martina.[2]

Wiele[doprecyzuj!] kultur ma historię o tym, jak bóstwo wymierzało karę poprzednim mieszkańcom ich ziemi, powodując ich zagładę. Przykładem odpłaty Bożej jest występująca w wielu kulturach historia o wielkiej powodzi, która zniszczyła całą ludzkość, opisana w Eposie o Gilgameszu, hinduskich Wedach lub Księdze Rodzaju (6:9–8:22), pozostawiając „wybranych” ocalałych. W pierwszym przykładzie jest to Utnapisztim, a w ostatnim Noe. Wzmianki w Nowym Testamencie i Koranie o człowieku imieniem Nuh (Noe), któremu Bóg nakazał zbudować arkę, również sugerują, że jeden człowiek i jego naśladowcy zostali ocaleni w wielkiej powodzi.

Inne przykłady z hebrajskiej literatury religijnej obejmują pomieszanie języków budowniczych Wieży Babel (Rdz 11:1–9), zniszczenie Sodomy i Gomory (Rdz 18:20–21, 19:23–28) (Koran 7: 80–84)[3] oraz Dziesięć Plag, które spadły na starożytnych Egipcjan za prześladowanie narodu Izraela (Wyjścia, rozdziały 7–12).

Judaizm i chrześcijaństwo

edytuj

Boża odpłata również jako Gniew Boży to antropomorficzne wyrażenie postawy, jaką według niektórych ma Bóg wobec grzechu[4] jest wielokrotnie wspominana w Biblii. Jest również przywoływana jako zemsta którą wymierza Bóg swoim wrogom lub prześladowcom swojego narodu. W księdze Izajasza 35:4 czytamy:

Powiedzcie małodusznym: «Odwagi! Nie bójcie się! Oto wasz Bóg, oto - pomsta; przychodzi Boża odpłata; On sam przychodzi, by zbawić was».

Biblia hebrajska

edytuj
 
Zniszczenie Sodomy i Gomory, John Martin, 1852

W Starym Testamencie idea Bożej odpłaty wyrażana jest jako bezpośrednie odniesienie do sprawiedliwości Boga (m.in.: Hi 4:7; 34:11; Ps 37; 62:12; 91; 92; Prz 24:12; Ez 18:4) lub przejawia się w aktach wykonywanej kary, m.in:

  • Rdz 3:14–24 - Klątwa rzucona na Adama i Ewę oraz wygnanie z ogrodu Eden w wyniku nieposłuszeństwa
  • Rdz 4:9–15 – Klątwa rzucona na Kaina po zabiciu przez niego brata Abla
  • Rdz 6–7 – Wielki potop jako kara za szalejące zło i Nefilim
  • Rdz 11:1–9 – Pomieszanie języków przy budowie Wieży Babel
  • Rdz 19:23–29 – Zniszczenie Sodomy i Gomory; ludzie, którzy nie mają wartości odkupieńczej
  • Rdz 38:6–10 – Zniszczenie Er i Onana; niegodziwość w oczach Pana
  • Wj 7–14 – Plagi egipskie; aby utwierdzić swą władzę nad władzą bogów Egiptu
  • Wj 19:10–25 – Boskie groźby na górze Synaj; ostrzegajcie, że góra jest niedostępna i święta
  • Wj 32 – Plagi związane ze złotym cielcem za złamanie przymierza z Bogiem
  • Kpł 10:1–2 – Nadab i Abihu zostają spaleni; ofiarowali nieuprawniony ogień w swoich kadzielnicach
  • Kpł 26:14–39 – Przekleństwa na nieposłusznych; boskie ostrzeżenie
  • Lb 11 – Zaraza towarzyszy rozdawaniu manny na pustyni; odrzucając jego łaskawy dar niebiańskiego pożywienia i nie przechodząc próby posłuszeństwa
  • Lb 16 – Bunt Koracha, Datana i Abirama – Ich nadprzyrodzona śmierć i plaga, która po niej nastąpiła; bezczelność i próby autopromocji do ról, które nie były godne pełnienia
  • Lb 20:9–13 – Nagana Mojżesza przy wodach Meriba; nieposłuszeństwo przykazaniom Pana, okazanie nieufności i obojętności wobec Boga
  • Lb 21 – Szemranie ludu i plaga latającego ognistego węża; odrzucając łaskę Bożą
  • Lb 25 – Nierząd z Moabitami i wynikająca z niego plaga; łamanie przymierza Bożego poprzez niemoralność seksualną i oddawanie czci innym bogom
  • Pwt 28 – Przekleństwa rzucane na nieposłusznych
  • 1 Sm 6:19 – zabito kilku/wielu mężczyzn z Bet-Szemesz; Zaglądanie do Arki Przymierza
  • 2 Sm 6:1–7 – Uzza zabity; Dotknięcie Arki Przymierza
  • 1 Krl 11 – Bóg obiecuje wyrwać królestwo króla Salomona jego synowi, z wyjątkiem jednego plemienia; Budował ołtarze innym bogom dla swoich żon
  • 2 Krn 26:19-21 – porażenie trądem Króla Ozjasza jako kara za pychę

Nowy Testament

edytuj

Nowy Testament wiąże gniew Boży szczególnie z obrazami Dnia Ostatniego, opisanego alegorycznie w Rz 2:5 jako „dzień gniewu” oraz w Księdze Apokalipsy. Gniew Boży jest wspomniany w co najmniej dwudziestu wersetach Nowego Testamentu m.in.:

  • J 3:36 – Jan Chrzciciel oświadcza, że kto wierzy w Syna, ma życie wieczne; kto nie jest posłuszny Synowi, nie ujrzy życia, lecz ciąży na nim gniew Boży.
  • Dz 5:1 – Ananiasz i jego żona Safira zabici, zatrzymując część dochodów po sprzedaży majątku
  • Rz 1:18 – "Albowiem gniew Boży ujawnia się z nieba na wszelką bezbożność i nieprawość tych ludzi, którzy przez nieprawość nakładają prawdzie pęta"
  • Rz 5:9 – "Tym bardziej więc będziemy przez Niego zachowani od karzącego gniewu, gdy teraz przez krew Jego zostaliśmy usprawiedliwieni"
  • Rz 12:19 – "Umiłowani, nie wymierzajcie sami sobie sprawiedliwości, lecz pozostawcie to pomście [Bożej]! Napisano bowiem: Do Mnie należy pomsta"
  • Ef 5:6 – "Niechaj was nikt nie zwodzi próżnymi słowami, bo przez te [grzechy] nadchodzi gniew Boży na buntowników"
  • Ap 6:17 – "bo nadszedł Wielki Dzień Jego gniewu, a któż zdoła się ostać?"
  • Ap 14:19 – "I rzucił anioł swój sierp na ziemię, i obrał z gron winorośl ziemi, i wrzucił je do tłoczni Bożego gniewu - ogromnej"
  • Ap 15:1 – "I ujrzałem na niebie znak inny - wielki i godzien podziwu: siedmiu aniołów trzymających siedem plag, tych ostatecznych, bo w nich się dopełnił gniew Boga"
  • Ap 19:15 – "A z Jego ust wychodzi ostry miecz, by nim uderzyć narody: On paść je będzie rózgą żelazną i On wyciska tłocznię wina zapalczywego gniewu Wszechmogącego Boga"

Krytyka

edytuj

Wątpliwości wobec antropomorficznej zasady, w której grzesznicy doznają kary Boskiej (gdyż człowiek nie jest w stanie nigdy w pełni zrozumieć Bożych działań a Bóg nie jest ograniczony tą zasadą[5]) wyrażone są wielokrotnie w księdze Koheleta, m.in. (8:14):

"Jest marność, która się dzieje na ziemi: są sprawiedliwi, którym się zdarza to, na co zasługują grzesznicy, a są grzesznicy, którym się zdarza to, na co zasługują sprawiedliwi. Rzekłem: I to jest marność"

Jako tradycyjna nauka Starego Testamentu lub swoiste uproszczenie jest niejako poddawana pod rozwagę w księdze Hioba (tu przypisując Szatanowi rolę sprawcy nieszczęść ludzi sprawiedliwych), gdzie występuje jako argument Elifaza głoszącego tradycyjną tezę o Bogu karzącym bezpośrednio grzeszników za życia (Hi 4:7-9):

"Przypomnij, czy zginął kto prawy? Gdzie sprawiedliwych zgładzono? O ile wiadomo, złoczyńca, który sieje nieprawość, zbiera z niej plon. Od gniewu Boga on ginie, upada od gniewu Jego oburzenia"

Współcześnie jako Hipoteza sprawiedliwego światabłąd poznawczy polegający na tendencji do wierzenia, że świat jest w jakiś sposób „sprawiedliwy”.

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  1. Michael Wheeler, Heaven, Hell, and the Victorians, Cambridge University Press, 1994, p.83
  2. Web Gallery of Art, searchable fine arts image database. www.wga.hu.
  3. Surah Al-A'raf [7:80–84]. Surah Al-A'raf [7:80–84].
  4. Oxford Dictionary of the Christian Church (Oxford University Press 2005 ISBN 978-0-19-280290-3), article wrath of God, the
  5. Szamocki Grzegorz, Pietkiewicz Dominika: Boża odpłata według Koheleta, Studia Gdańskie, 2009, s. 94.

Linki zewnętrzne

edytuj