Baza Danych Odpadowych

Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) – zintegrowany system teleinformatyczny, w skład którego wchodzi funkcjonujący od dnia 24 stycznia 2018 r. Rejestr-BDO oraz moduły ewidencji i sprawozdawczości, które zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2023 r. poz. 1587) zostały uruchomione od 1 stycznia 2020 r.

Korzyści

Baza danych o odpadach ma za zadanie uszczelnić system gospodarowania odpadami, zwiększyć skuteczność walki z szarą strefą i dzikimi wysypiskami oraz poprawić poziom recyklingu. Dzięki systemowi użytkownicy będą realizować obowiązki ewidencyjne i sprawozdawcze wyłącznie elektronicznie, co pozwoli na gromadzenie i zarządzanie wszystkimi informacjami o odpadach.

Do najważniejszych korzyści wprowadzenia bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami należą m.in.:

• zwiększenie kontroli nad krajową gospodarką odpadami oraz zapewnienie monitoringu przepływu strumieni odpadów przez umożliwienie prowadzenia ewidencji odpadów w BDO
• optymalizacja procesu sprawozdawczości z prowadzonej gospodarki odpadami
• optymalizacja procesów wpisu do Rejestru-BDO, aktualizacji danych oraz wykreślenia podmiotów z rejestru przez wprowadzenie formy elektronicznej
• ograniczenie nieprawidłowości w sektorze gospodarki odpadami.

Obowiązek wpisu do rejestru

Obowiązek wpisu do Rejestru BDO oraz, od 1 stycznia 2020 r., prowadzenia w nim ewidencji i sprawozdawczości odpadów dotyczy przedsiębiorców, którzy:

• wytwarzają odpady oraz prowadzą ewidencję tych odpadów
• wprowadzają na terytorium kraju produkty w opakowaniach, opony, oleje smarowe, pojazdy, baterie lub akumulatory, sprzęt elektryczny i elektroniczny
• produkują lub importują opakowania albo kupują je w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowych (od firm unijnych).

Wpis do Rejestru BDO powinny posiadać podmioty wymienione w art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. O tym, czy firma powinna znajdować się w rejestrze decyduje obszar, w którym podmiot prowadzi działalność, a także zakres tej działalności oraz ilość i rodzaj odpadów, jakie produkuje.

Podmioty zwolnione z rejestracji BDO

Nie wszystkie podmioty, które działają na rynku gospodarki odpadami muszą znaleźć się w Rejestrze-BDO. Ustawa o odpadach dopuszcza pewne wyjątki, które zwalniają z obowiązku rejestracji. I tak, przedsiębiorca, który nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, nie musi uzyskać wpisu do Rejestru-BDO.

Wpisowi do Rejestru BDO nie podlega:

• osoba fizyczna oraz jednostka organizacyjna niebędąca przedsiębiorcą, która wykorzystuje odpady na potrzeby własne
• podmiot mający ziemię, na której są stosowane komunalne osady ściekowe do:
  • uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu
  • uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz
• podmiot, który prowadzi nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów opakowaniowych i odpadów w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych, takich jak np. leki i opakowania po nich
• transportujący wytworzone przez siebie odpady
• rolnik, będący wytwórcą odpadów, gospodarujący na obszarze poniżej 75 ha
• sklepy i hurtownie, które nie oferują klientom toreb na zakupy wykonanych z tworzywa sztucznego lub oferują wyłącznie bardzo lekkie torby na zakupy nie podlegające opłacie recyklingowej
• osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub przedsiębiorcy, którzy w ramach prowadzonej działalności wytwarzają jedynie odpady o składzie i charakterze odpadów komunalnych i objęci są systemem odbioru odpadów komunalnych są zwolnione z obowiązku uzyskania wpisu do Rejestru BDO, w zakresie tych odpadów
• firmy, które podpiszą umowę na świadczenie usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw; w takim przypadku wytwórcą odpadów będzie podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej.

Kategorie i ilości odpadów zwolnione z ewidencji

Rodzaje odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, określa załącznik do Rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (Dz.U. z 2019 r. poz. 2531)

Objaśnienia dotyczące zwolnienia wynikające z ustawy o odpadach są także opisane w dokumencie "Objaśnienia prawne Ministra Klimatu dotyczące obowiązku rejestracji w BDO".

Elektroniczna ewidencja odpadów oraz sprawozdawczość

Od 1 stycznia 2020 r. przez konto w BDO, prowadzona jest elektroniczna ewidencja odpadów. Tego typu dokumentacja zastąpi karty przekazania odpadów, karty ewidencji odpadów, karty ewidencji komunalnych osadów ściekowych czy karty ewidencji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Do prowadzenia ewidencji odpadów zobowiązany jest każdy posiadacz odpadów.

Zgodnie z przepisami sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami musi sporządzać każdy wytwórca, który ma obowiązek do prowadzenia ewidencji odpadów.

Dotychczas dane z papierowych sprawozdań były wprowadzane do BDO za pośrednictwem elektronicznego formularza wypełnianego na indywidualnym koncie w BDO.

Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdania będą przygotowywane elektronicznie w BDO – nie będzie trzeba ich przenosić z dokumentacji papierowej. Docelowo dane do sprawozdań będą pobierane automatycznie z dokumentów wprowadzonych do ewidencji.

Zakres danych podawanych w sprawozdaniu będzie różny dla różnych kategorii posiadaczy odpadów.

Obowiązek umieszczania numeru rejestrowego na dokumentach

Wszystkim przedsiębiorcom zarejestrowanym w BDO właściwy marszałek województwa przydziela indywidualny numer rejestrowy.

Firmy, które wnoszą opłatę rejestrową i opłatę roczną muszą umieszczać ten numer na dokumentach związanych z działalnością w zakresie wprowadzanych opakowań, produktów i odpadów. Dotyczy to w szczególności:

• faktur VAT
• paragonów fiskalnych
• umów kupna-sprzedaży
• sprawozdań
• kart przekazania i ewidencji odpadów.

Obowiązek umieszczania numeru rejestrowego na dokumentach związanych z prowadzoną działalnością mają:

• wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz autoryzowani przedstawiciele
• wprowadzający baterie lub akumulatory
• wprowadzający pojazdy
• producent, importer i wewnątrzwspólnotowy nabywca opakowań
• wprowadzający na terytorium kraju produkty w opakowaniach
• wprowadzający na terytorium kraju opony
• wprowadzający na terytorium kraju oleje smarowe.

Kary administracyjne

Sankcją za niestosowanie przepisów ustawy w zakresie BDO może być grzywna lub areszt wymierzane przez sądy oraz administracyjne kary pieniężne nakładane przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.

Administracyjna kara pieniężna jest nakładana m.in. za:

• prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do Rejestru BDO
• nieumieszczanie numeru rejestrowego, nadawanego przy okazji rejestracji w Rejestrze BDO na dokumentach sporządzanych w związku z prowadzoną działalnością.

Administracyjna kara pieniężna wynosi od 5000 zł do 1 mln zł.

Szczegółowe przepisy karne dotyczące podmiotów z obowiązkiem rejestracji w systemie BDO opisane są w Dziale X pt. "Przepisy karne i administracyjne kary pieniężne", który zawiera ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.